ABD-İsrail-İran savaşı yeniden mi başlıyor? Trump Knesset’te B-2’lerle tehdit etti | Tahran-Moskova-Pekin hattında dikkat çeken sevkiyat

Gazze Ateşkes Anlaşması yapılırken ABD Başkanı Donald Trump'ın İsrail'de dünyanın gözü önünde İran'ı tehdit etmesi ile ABD-İsrail ile İran arasında bir savaşa dair iddialar patlak verdi.

ABD Başkanı Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu Knesset'te tokalaşıyor (AA)

TRUMP'TAN İRAN'A KNESSET'TE TEHDİT

Trump, pazartesi günü Mısır'da düzenlenen Gazze ateşkes zirvesine gitmeden önce İsrail Parlamentosu Knesset'te yaptığı konuşmada, ABD'nin 28 yeni B-2 hayalet bombardıman uçağı sipariş ettiğini duyurdu. Bilindiği gibi ABD haziran ayında bu uçaklarla İran'ın nükleer tesislerini vurmuştu.

ABD'nin İran'ın nükleer programına karşı başlattığı operasyon sırasında B-2 bombardıman uçaklarından yedisini uçurduğunu söyleyen Trump, "Birdenbire çok güzel göründüler. Güzel uçaklar olduklarını biliyordum ama ne yapabileceklerini bilmiyordum. Hatta 28 tane daha sipariş ettik. Biraz güncellenmiş bir versiyon. Bir sürü sipariş verdik" dedi.

ABD B2 bombardıman uçaklarının hedef aldığı İran nükleer tesisi Fordo'nun görüntüsü (AA)

İRAN'DAN JET CEVAP

İran Dışişleri Bakanlığı, Trump'ın Knesette İran'ı hedef alan açıklamalarının ardından ABD'yi "dünyanın en tehlikeli ülkesi" olarak nitelendirdi.

ABD-RUSYA-ÇİN HATTINDA SEVKİYAT AĞI

Bunun yanı sıra son zamanlarda ABD-Rusya-Çin hattında ciddi askeri sevkiyatlar olduğu iddia ediliyor. Rusya ve İran arasındaki stratejik savunma anlaşması da kısa süre önce Mesud Pezeşkiyan ve Vladimir Putin liderliğinde imzalandı.

İsrail'in İran'a düzenlediği saldırıdan-Tahran (AA)

Geçtiğimiz haftalarda İran medyası, Rus askeri kargo uçaklarının sürekli olarak farklı yönlerden ve ülkelerden İran'a girdiğini öne sürdü.

Rusya'nın yanı sıra Çin'in de son haftalarda büyük askeri nakliye uçaklarıyla İran'a geniş çaplı sevkiyat yaptığı iddia edildi. Rusya'nın MIG 29'lar ve SU'35ler ile S400 hava savunma sistemleri, Çin'in de Pakistan-Hindistan hava muharebelerinde Hindistan hava kuvvetlerine karşı başarılı olan J10C uçaklarından 120 veya 125 uçaklık bir anlaşma yaptığı, 40 kadarını teslim ettiği öne sürülüyor.

Peki bu hazırlıklar neye işaret ediyor? İsrail, haziran ayında yaptığı gibi İran'a aniden bir saldırı mı başlatacak? ABD Orta Doğu'da yeni bir savaş için hazırlıklar mı yapıyor?

Bölge uzmanı gazeteci ve yazarlar yaşanan gelişmeleri Takvim.com.tr'ye değerlendirdi.

Takvim.com.tr

RUSYA VE ÇİN'DEN ASKERİ SEVKİYAT

İran uzmanı Dr. Mehmet Koç, Rusya ve Çin'den askeri sevkiyat yapıldığına yönelik iddiaların henüz İran, Rusya veya Çin tarafından doğrulanmadığını belirtti.

Koç, "Dolayısıyla, bu iddiaları doğrulamak şu an için mümkün gözükmemektedir. Çin ve Rusya'nın İran ile askeri, güvenlik ve savunma sanayi alanındaki iş birliklerine bakıldığında her iki ülkenin de ABD ve Batı ile olan ticari ilişkilerini riske etmemek adına İran'a ihtiyaç duyduğu savunma sistemleri ve teçhizatlarını göndermedikleri bilinmektedir." dedi.

Tahran\'daki bir binaya düzenlenen saldırı sonucu binada yangın çıktı(AA)

"RUSYA SEVKİYAT YAPACAK DURUMDA DEĞİL"

İran Araştırmaları Merkezi Başkanı Serhan Afacan ise Rusya ve Çin'den askeri sevkiyat yapıldığına ilişkin çok iddialar olduğunu ama böyle bir sevkiyata ilişkin kanıtların bulunmadığını vurguladı ve şöyle konuştu:

"Rusya şu an bir sevkiyat yapacak durumda değil. Bilindiği gibi Rusya kendi mühimmat sıkıntısı çekiyor Ukrayna ile olan savaştan dolayı. Çin'den sevkiyat iddiaları da Çinliler tarafından yalanlandı. Ruslar tarafından bir S400 verildiği hatta İsfahan civarında bunun denemesi yapıldığına ilişkin iddialar vardı. O da iptal düzeyinde kaldı."

Çin ve Rusya'nın hala Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin kararlarına riayet ettiğini belirten Afacan, "Bu manada askeri ticaret konusunda İran'a çok yeşil ışık yakmadılar şimdiye kadar. Son dönemlerde var olan bu sevkiyat iddiaları da benim takip edebildiğim ve görebildiğim kadarıyla doğruluğu teyit edilmiş değil" dedi.

B-2 bombardıman uçakları (AA)

İran'ın ikinci bir çatışmayla karşı karşıya kalmak istemediğini belirten Afacan, Tahran'ın en önemli hazırlığının diplomatik düzeyde olduğunu sözlerine ekledi.

İran'ın 12 Gün Savaşı'nın ardından zaaflarını ve güçlü olduğu yönlerini daha iyi idrak ettiğini belirten Dr. Mehmet Koç ise Tahran'ın füze stoklarını artırmaya yoğunlaştığını vurguladı.

"ABD İRAN'DA REJİM DEĞİŞİKLİĞİ PEŞİNDE"

Dr. Mehmet Koç'a göre İranlı yetkililer olası bir İsrail saldırı ihtimalinin yüksek olduğunu ve bu yüzden hazırlıklarını artırdıklarının altını çiziyor. Koç, "İranlı yetkililer Netanyahu ve Trump ikilisine güven duymadıklarını ve olası yeni bir çatışma için bütün olanaklarını seferber ettiklerinin altını çizmektedir" dedi.

İran'ın, İsrail'in saldırılarına misilleme olarak fırlattığı füzelerden bir kısmı, Tel Aviv'in doğusundaki Ramat Gan kentine isabet etti.(AA)

Koç ayrıca İran ve ABD arasında Gazze'deki ateşkesten sonra bir çatışma çıkacağı ihtimaline ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı:

Trump'ın İsrail meclisinde yaptığı açıklamalara bakılırsa bu tehdit gerçekçi gözükmektedir. Netanyahu'nun İran halkına hitaben yaptığı konuşmalara bakıldığında İran'da bir rejim değişikliği peşinde oldukları açıkça görülmektedir. Bilhassa Gazze ateşkesinden sonra İran'a yoğunlaşma ihtimalleri yüksektir. Tahran'daki uzmanlar da bu yönde değerlendirmelerde bulunmakta ve olası yeni bir yüzleşmenin öncekine göre daha sert ve kapsamlı olacağı kanaatindedirler. Öte taraftan yürütülen arka kapı diplomasisi üzerinden görüşmelerde basına yansıdığı kadarıyla İran'ın ABD ile sorunlarını çözmekten yana olduğuna dair birtakım izlenimler ön plana çıkmaktadır. Fakat ABD'nin İran'ın İsrail için tehdit teşkil eden balistik füzelerinin menzillerinin sınırlandırılması yönündeki talebinin, Tahran tarafından kabul görmesi pek mümkün gözükmemektedir. Bu bağlamda yürütülmekte olan arka kapı diplomasisinden bir sonuç çıkması ihtimali oldukça düşüktür. Zira İran'ın halihazırda en önemli caydırıcı güç unsuru olan balistik füzelerin menzillerinin 300-500 km ile sınırlandırılması İran milli savunma doktrininden ödün vermektir. Dolayısıyla taraflar arasında yeni bir çatışma ihtimali mevcuttur.

İRAN VE RUSYA ARASINDAKİ ANLAŞMA NE ANLAMA GELİYOR?

İran Araştırmaları Merkezi Başkanı Serhan Afacan da Trump'ın Netanyahu'ya yönelik uyarıları ve İran'a ilişkin diğer açıklamalarına atıfta bulunarak olası bir çatışma ihtimalinin az olduğunu vurguladı.

İran ve Rusya Federasyonu arasında 17 Ocak 2025'de imzalanan bu kapsamlı stratejik ortaklık anlaşmasının önemli olduğunu ancak anlaşmayı imzalama zeminin farklı olduğunu belirten Afacan şu değerlendirmeyi yaptı:

Bu anlaşmayı imzalamadaki temel zemin bilindiği gibi iki ülkenin de yaptırım altında olmasıydı. Dolayısıyla bu yaptırımların etkisini nasıl azaltırız düşüncesi ve motivasyonu önemliydi. Bu kapsamlı stratejik iş birliği anlaşmasının İran'ı savunma anlamında çok güçlü hale getirmediğini de zaten İsrail saldırılarıyla görmüş olduk. Nitekim haziran ayında yaşanan 12 günlük çatışmada da Rusya'nın pozisyonu çok öyle İran'ın çıkarlarına ve milli güvenliğine dair net bir tavır alma şeklinde olmadı.

İsrail'in 12 günlük haziran ayındaki savaşta İran'a düzenlediği saldırılarından bir görüntü (Takvim.com.tr)

İSRAİL BİR SALDIRIYA DAHA KALKIŞIR MI?

Serhan Afacan ayrıca tarafların şu anda bir savaşa hazırlandığı yönünde emareler olduğunu ancak Trump'ın İsrail Parlamentosu'nda ve Mısır'da yaptığı açıklamalara dayanarak iki taraf arasında yeni bir çatışma ihtimaline sıcak bakmadığını vurguladı.

İran Araştırmaları Merkezi Başkanı ilgili değerlendirmesinde şu ifadeleri kullandı:

Diğer taraftan Netanyahu'nun bilindiği gibi son dönemlerde yine İran'ı hedef alan açıklamaları var. İran'ın nükleer silah peşinde olduğuna dair üst üste açıklamalar yaptı. Özellikle Gazze'deki İsrail saldırılarının sonuna geldiğimiz, ateşkes ihtimallerinin güçlendiği dönemlerde yaptı bunu. Buradan hareketle Netanyahu, ikinci bir İran saldırısının zeminini hazırlıyor denildi haklı olarak ama diğer taraftan bilindiği gibi geçtiğimiz gün ABD Başkanı Donald Trump önce İsrail'e gitti, İsrail meclisine konuştu. Sonrasında malum Şarm El Şeyh'e gitti. Orada da yaptığı konuşmada evet İran'ı tekrar aşağıladı bir yönüyle. İran'a yapılan saldırıları övdü. Zaten bir şey yapacak olurlarsa daha fazlasını yaparız dedi. Bence burada Netenyahu'ya da bir mesaj verdi. Yani 'biz o işi kapattık dolayısıyla sen tekrardan bu işi kovalama' diye.

NETANYAHU PUTİN'E İRAN İÇİN NE SÖZÜ VERDİ?

Serhan Afacan Putin ve Netanyahu arasında bu ayın başlarında yapılan telefon görüşmesine dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı:

Diğer taraftan Rusya Federasyonu Başkanı Putin ile bilindiği gibi Netanyahu geçtiğimiz günlerde bir telefon görüşmesi yaptı ve o telefon görüşmesinin ardından Kremlin'den paylaşılan notlardan bir tanesi de Netanyahu'nun Putin'e; İran'la ikinci bir çatışma arayışında olmadığı, İran'a ikinci bir defa saldırmayacağı yönünde mesaj verdiğiydi. Dolayısıyla ben ikinci bir çatışmayı açıkçası en azından görünür gelecekte çok muhtemel görmeyen taraftayım.

İran'ın İsrail'e düzenlediği füze saldırıları (AA)

12 GÜNLÜK İSRAİL-İRAN SAVAŞI

İsrail 13 Haziran'da İran'ın nükleer programını hedef aldığını söyleyerek hava saldırısı başlatmıştı. Üst düzey askeri kademesinden önemli kayıplar veren İran, kısa süre içerisinde misilleme saldırıları düzenleyerek İsrail'in önemli savunma bölgeleri de dahil ciddi yıkıma yol açmıştı.

ABD, 22 Haziran'da İran'ın önemli nükleer tesislerinden Fordo, Natanz ve İsfahan'ı sığınak delici bombalarla vurarak savaşa dahil olmuştu. İran ise misilleme saldırısında Katar'daki ABD üssüne saldırmıştı.

Bu misillemeden kısa süre sonra Trump, İran ile İsrail arasında ateşkes yapıldığını söyleyerek 12 gündür süren çatışmaların derhal durdurulacağını duyurmuştu.

TAKVİM UYGULAMASINI İNDİRMEK İÇİN TIKLAYIN

Günün Manşetleri

Tüm Manşetler