Yaşa takılanlara emeklilik yolunu açacak düzenleme için hazırlıklar sürüyor. Çalışma Bakanlığı bünyesinde kurulan ekiple yürütülen çalışmanın detayları merak edilirken, hem takvime hem formüllere ilişkin pek çok soruya cevap aranıyor.
1. Kimleri kapsıyor?
EYT düzenlemesi, 9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olan, prim ve yıl şartlarını tamamlayan ancak yaşı bekleyenleri ilgilendiriyor.
2. Sadece SSK'lılar mı yararlanacak?
9 Eylül 1999'dan önce Emekli Sandığı'na girmiş ya da Bağ-Kur'lu olmuş EYT'liler de mevcut. Bu tarihten önce SSK'lı olmuş şu anda memur olanlar, primi eksik bulunanlar, farklı kurumlardan prim biriktirenler de bulunuyor. Bütün bunlar ayrı ayrı değerlendirilerek kapsamlı bir çalışma yapılacak.
3. Süreç nasıl ilerleyecek?
Kimlerin kapsamda olacağına ilişkin alternatifli formüller hazırlanacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı da bunlar için ayrı ayrı maliyet hesabı yapacak.
Formüller Başkan Tayyip Erdoğan'a sunulacak. Son kararı Erdoğan verecek.
Seçilecek formül, düzenlemeden kaç kişinin yararlanacağını ortaya çıkaracak.
4. EYT'liler ne zaman emekli olabilecek?
En geç yıl sonuna kadar düzenlemenin tamamlanması planlanıyor. Yasa tasarısının Meclis'e sevk edilip kabulünün ardından, düzenlemenin uygulanması için de yönetmelikler çıkarılacak. Bu süreçlerin tamamlanmasıyla kapsama girenlere emeklilik süreci başlayacak.
EYT'lilerin 2023'ten itibaren emekli olması bekleniyor.
5. Hangi formüller gündemde?
Kadın ise 20, erkek ise 25 yılı, işe giriş tarihine göre de 5000 ile 5975 gün primi tamamlayanlara emeklilik yolunun açılması beklentisi bulunuyor. Emeklilikte kademeli formül de gündemde. Burada fazla primi olanların avantajlı olması söz konusu olabilecek. Bu kapsamda kadınlardan 7200, erkeklerden 9000 gün primi tamamlayanların hemen emekli olacağı formül de konuşuluyor.
6. Primler yetmiyorsa ne olacak?
Primi eksik olanlar için iki seçenek öne çıkıyor. Birincisi, primlerini tamamladıklarında emeklilik hakkı kazanmaları. İkincisi ise primlerini borçlanma yöntemleriyle tamamlamaları. Düzenleme çıktıktan sonra vatandaşlar primleri tamamsa emekli olabilecek. Ancak primi eksik ise tamamlandığında emeklilik hakkını kullanacak. Ayrıca kadınların doğum, erkeklerin askerlik borçlanmalarıyla bu primleri tamamlama imkanları da bulunuyor.
7. Borçlanma imkanı sağlanır mı?
Sadece primi tamamlayamayanlardan değil, pek çok kesimden borçlanma talepleri geliyor. 9 Eylül 1999 ve sonrasında sigortalı olup askerlik borçlanmasıyla işe girişi 9 Eylül 1999 öncesine çekebilenler de kendilerinin EYT'li sayılmasını talep ediyor. Kadınlar sigortadan önce yapılan doğumların da kapsama alınmasını istiyor. Ayrıca staj sigortasının başlangıç sayılıp sayılmayacağı da merak konusu. Bu süreler için avukatlarda olduğu gibi borçlanma imkanı verilmesi talepleri var. Bu durumda stajını 9 Eylül 1999 öncesinde yapmış ancak çalışmaya daha sonra başlamış olanlar da EYT kapsamına girebilecek. Bir diğer talep de esnaf ile ilgili. Oda ve vergi kaydı olup Bağ- Kur kaydı olmayan esnaf geriye dönük borçlanma talep ediyor.
8. Yaş şartı geriye çekilir mi?
Yaşı bekleyenler için bekleme süresini 2-3 yıl düşürmek gibi formüller de seçenekler arasında. Bir yaş sınırı konulması da söz konusu olabilir. Bu çerçevede 50 yaşını dolduranlara imkan sağlanması gündeme gelmişti.
9. 3600 prim günüyle emeklilik kolaylaştırılır mı?
Kısmi emeklilikte 3 şarta bakılıyor. İlk sigortalı olunan tarihten bugüne 15 yılın geçmesi, 3600 gün prim olması, kadınların 50, erkeklerin ise 55 yaşına gelmesi. Bu 3 şarttan hangisi en son tamamlanmışsa, ona göre emeklilik yaşı belirleniyor. Kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşa varan şartlar bulunuyor. Burada yaş şartının esnetilmesi gündeme gelebilecek.
10. Maaş nasıl hesaplanacak?
Emekli maaşı hesabında 3'lü bir sistem uygulanıyor. Bu sistem, EYT'liler için de uygulanacak. Bazı Avrupa ülkelerindeki kesintili emeklilik modelinin ülkemizde uygulanıp uygulanmayacağı ise çalışmalar sonucu belli olacak.
