SEKTÖREL SİSTEMLER
Bugün Türkiye'de sosyal güvenlik sistemiyle emekli olanlar çalıştıkları dönemdeki kazançlarından daha az maaş alıyor. Dolayısıyla emekli olduktan sonra çalışmaya devam ediyor. Tamamlayıcı emeklilik olarak da otomatik katılımlı Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) düşünülüyor. Kalkınma Planı'nda da yer alan bilgilere göre bu sistem şimdiki uygulamasından çok daha ileriye taşınacak. Dünyanın çeşitli ülkelerinde uygulanan sektörel emeklilik sistemleri de devreye alınabilecek.
Bireysel Emeklilik Sistemi katılımcıları sağlık, evlilik, eğitim, mülk sahibi olma gibi ihtiyaçları nedeniyle sistemden çıkmadan birikimlerinin bir kısmını çekebilecek. Bugünkü sistemde parasını çekmek isteyenlerden devlet katkıları kesiliyor. Ayrıca vergi kesintileri de yapıldığından para eksilerek ödeniyor. BES'teki devlet destekleri yaşa göre farklılaştırılacak. Gençlere daha fazla destek sağlanmış olacak. Bireysel hesaplara dayalı kurulacak Kıdem Tazminatı Fonu ile BES fonu entegre edilecek. Böylece çalışanların tazminatlarının güvencesi devlet olacak. Şu anda işe giren birisi sosyal güvenlik sisteminde 61 yaş ve 7200 gün ile emekli olabilirken BES sisteminde 10 yıl 56 yaş şartlarıyla emekli olabilecek. Böylece çalışırken ilk emekliliği de gerçekleşecek. SGK'dan emekli olduğunda iki maaşı olacak. Eğer çalışmaya devam ederse üçüncü bir geliri de olabilecek.TAZMİNAT ALIP YİNE ÇALIŞABİLİRSİNİZ
3600 günü doldurup tazminat aldığım zaman tekrar işe başlamam mümkün mü? Yoksa 3600 gün ve 60 yaşımı beklemem mi gerekiyor? Tekrar işe başlayıp normal prim günümü doldurabilir miyim? Suat ARAKLI
İş sözleşmesinin işçi tarafından emeklilik sebebiyle feshedilip feshedilmediği ve buna göre kıdem hakkının doğup doğmadığı konularında taraflar arasında uyuşmazlık söz konusudur. 1475 sayılı İş Kanunu uyarınca işçiye, emeklilik konusunda yaş hariç diğer kriterleri yerine getirmesi halinde kendi isteği ile işten ayrılma imkanı tanınmıştır. Sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayan işçi, yaş koşulu sebebiyle emeklilik hakkını kazanmamış olsa da, işyerinden anılan bent gerekçe gösterilmek suretiyle ayrılabilecek ve kıdem tazminatına hak kazanabilecektir. Ancak belirtilen şekilde işten kıdem tazminatı alarak ayrılıp kısa bir zaman sonra başka bir işyerinde çalışmaya başlamak risk taşımaktadır. Çünkü eski işveren dava açıp tazminatı isteyebilir. İş yargıya taşınırsa Yargıtay'ın karar verirken bakacağı kriter, başka bir işe girmek için mi kıdem tazminatı istenmiş yoksa gerçekten emeklilik yaşını beklemek için mi ona dikkat edecektir. Tazminat alarak işten ayrıldıktan sonra çalışmanın yasal sakıncası yok ama SGK'dan alınacak belgenin bir örneği yine SGK dosyanızda mevcut olacağından ikinci bir kez aynı şekilde tazminat alamazsınız. Ekonomik şartlar nedeniyle tekrar çalışmanızda ve normal prim gününüzü tamamlamada sakınca yok.
ARA BOŞLUK ÖDEME YOK
1983 yılından girişi bulunan 1963 doğumlu sigortalıyım. Halen çalışmaktayım. Fakat 1994 ile 2006 yılları arasında prim boşluğum var. Bu arayı ödeme şansım var mı? Nurşen
Yasalarda geriye dönük borçlanma veya ara boşlukları borçlanarak ödeme gibi bir düzenleme bulunmamakta. Bu nedenle ara boşlukları ödeme imkanı yok. Ancak, 1983 yılındaki SSK girişinizden sonra doğum yapmışsanız ve doğumdan sonraki günlerde adınıza prim yatmamış ise en fazla 3 çocuğa kadar toplamda 6 yıl borçlanabilirsiniz. Bunun dışında borçlanıp ara boşluk ödeme söz konusu değil.
YIL İLE BRÜT MAAŞINIZI ÇARPIN
Son 5 yıldır aynı işyerinde asgari ücret ile çalışıyorum. Şu an işten çıkarılsam ne kadar tazminat alırım? İsmail KORMAZ
Tam 5 yıl üzerinden hesaplanırsa şu anki asgari ücretin brüt rakamını yani 2.558,40 liraya 5 ile çarpmamız gerekecek. Bu da 12 bin 800 lira civarında bir para yapar. Eğer 5 yıldan fazla gününüz varsa ya da örneğin 2 ay 5 gün daha çalışmışsanız bunlarda hesaba katılır.
PRİM DEĞİL MAAŞ ÖNEMLİ
1965 doğumlu emekliyim. 1981 sigorta giriş tarihim. 9250 gün primim var. 2010'da emekli oldum. Fazla ödenen primler emekli maaşıma etki eder mi? Fazla primler geri iade olur mu? Hüseyin ÇABUKEL
Fazla ödenen primlerden ziyade yüksek gösterilen kazançlar emekli maaşını artırıyor. Yani sizin çok gününüz olması değil maaşınızın yüksek olması önemli. Emekli olduktan sonra primlerin iadesi söz konusu değil. Emekli maaşınız bu primlere göre hesaplanmıştır.
EMEKLİLİK HESABI
Şubat 1971 doğumluyum. 1988 sigorta girişim var. 6500 günüm var. Ergun KURT
İşe giriş tarihinize göre priminiz ve yılınız tamamlanmış. Yaşınızın 50 ya da 51 olmasını bekleyeceksiniz. İşe girdiğiniz aya göre değişecek. Bundan sonra prim yatırmasanız da olur. Ancak çalışıp yüksek maaştan prim yatırılırsa emekli maaşınız da artar.
03.02.1950 doğumluyum. 1972-1979 arası devlet memuru olarak çalıştım. Toplamda 2887 günüm var. Malulen emekli olmak istiyorum. Ahmet KARA
Malulen emeklilik için belli şartlar var bunları taşımanız lazım. Prim tamam ama rapor da gerekiyor. En az yüzde 60 ve üzeri maluliyet gerekir.
1994 yılında Bağ-Kur'a girişim oldu. Ticaretim devam etti ama sadece 1 ay prim ödedim. Emekli olabilir miyim? Harun ÖZALP
1 aylık primle emekli olmanız mümkün değil. Bağ-Kur'dan en az 25 yıl, yani 9000 gün prim ödemeniz gerekiyor.
ekonomi@takvim.com.tr
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR -TAKVİM'E SORUN
