Çalışanlar 10 yıllık prim günlerini doldurduklarında hem emeklilik hem de kıdem tazminatlarını alma hakkına kavuşuyor. Ancak bu 2 avantajdan da yararlanmak için öncelikle 9 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olarak çalışmaya başlamak gerekiyor.
DİLEKÇE ALINIYOR
Sosyal güvenlik mevzuatımızda eski adıyla SSK'lı yeni adıyla 4A'lı çalışanlar, 10 yıl yani 3600 günü tamamlayıp, tazminatlarını almak istediklerinde; Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) 15 yıl (çoktan doldu) ve 3600 günü doldurduklarına dair yazı alarak işyerlerine müracaat ediyor. Tabii tazminat için o işyerinde en az 1 yıldır çalışıyor olmak gerekli. Bu arada istifa yazınıza 15 yıl 3600 günü doldurduğunuz gerekçesiyle ayrılmak istediğinizi ve SGK'dan aldığınız yazıyı eklemeyi de unutmayın.
1999 SONRASI SİGORTALILAR
Şimdi 9 Eylül 1999 sonrası sigortalı olanların aklına 'bizim hakkımız yok mu?' sorusu gelecektir. Elbette sizin için de bir imkan var. Ancak bu sigortalılar 3600 günle tazminat alamıyor. Şartlar 9 Eylül 1999'dan sonra değişiyor. Yaş ve prim günü şartları açısından 9 Eylül 1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olanlar daha şanslıyken, bu tarihten sonra sigortalı olanlar için hesaplamalar farklı yapılıyor. Bu tarihten sonra sigortalı olanlar ise ilk işe girdikleri tarihten itibaren 25 yıl geçtikten sonra 4500 günleri de varsa tazminatlarını alarak ayrılabiliyorlar.
KISMİ EMEKLİLİK
Bu kısmi emeklilik formülü de 12.5 yıla denk geliyor. 01.05.2008'den sonra işe girenler için ise 5400 prim günü olarak uygulanıyor. Bu da 15 yıla tekabül ediyor. Burada ise 25 yıllık sigorta şartı da devreye giriyor. Yani 12.5 yıl ve 15 yıl çalışmak emeklilik primi için yetiyor. 9 Eylül 1999 tarihi ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında işe giren kadınların 4500 gün prim (12.5 yıl) ile emekli olabilmeleri için 58 yaşını tamamlamış ve 25 yıldan beri sigortalı olmaları gerekiyor. Erkeklerde ise yaş şartı 60'a çıkıyor.
TAZMİNAT ALIP AYRILAN TEKRAR ÇALIŞABİLİR Mİ?
Evet çalışabilir. Tazminatınızı alıp ayrıldıktan sonraki gün işe başlamışsanız burada kötü niyet bulunabilir. Ancak makul bir süre geçtikten sonra başka bir işe girip çalışabilirsiniz. Bu konuda sigortalının lehine mahkeme kararları da bulunuyor.
İKİNCİ KEZ TAZMİNAT ALINIR MI?
SGK'dan yazı alıp tazminatını alarak ayrıldıktan sonra yeni bir işe girenler için ikinci bir hak daha doğuyor. Yeni girdiğiniz işyerinde de bir yılı doldurmuşsanız ikinci kez SGK'dan yazı alarak yine tazminatınızı talep edebiliyorsunuz. Ancak bunu sadece iki kez yapabiliyorsunuz.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
DUL YETİM MAAŞI PEŞİN ÖDENİR/ SİZDEN GELENLER
Validem SSK'dan dul maaşı almakta iken 23.06.2019 tarihinde vefat etti. 24.06.2019 tarihinde maaş alması gerekiyordu. İhtiyaç nedeniyle maaşı çektik borç çıkacak mı? Nedim KESAL
Emekliler ya da dul yetim maaşları peşin olarak ödeniyor. Dolayısıyla çektiğiniz para sizin paranız olmuyor. O yüzden SGK bu parayı sizden talep edecektir.
İŞSİZLİK MAAŞI ALAMAZSINIZ
Yakında doğum yapacağım. 5 yıldır aynı firmada çalışıyorum. Doğumdan sonra çalışmak istemiyorum. Tazminatımı alabilir miyim? Meryem SÜRMELİ
Maalesef bu şekilde istifa ederseniz 5 yıllık tazminatınızı yaktığınız gibi işsizlik maaşı da alamazsınız. Doğumdan sonra ücretli izin, ücretsiz izin, yarı zamanlı çalışma gibi haklar var bunları değerlendirebilirsiniz.
YIL DOLMADAN TAZMİNAT ALINAMAZ
4500 günüm var. 1999 tarihi sigorta girişim. En son çalıştığım yerden kendi isteğimle ayrılsam, tazminat alabilir miyim? Kemal DEMİRKAN
Eğer girişiniz 9 Eylül'den önce ise evet alabilirsiniz. 3600 gün yeterli oluyor. Yok 9 Eylül 1999'dan sonra ise bu kez 4500 gün ve 25 yıl şartınız bulunuyor. Tabi son işyerinde en az bir yılı doldurmanız lazım. 1 yılı doldurmayanlar tazminat alamıyorlar.
YASA ENGELLİ
Bir şirkette muhasebeci olarak çalışıyorum. Ancak Mali Müşavirlik ruhsatımı aldım. Aynı anda hem çalışıp, hem Mali Müşavirlik yapabilir miyim? Bu SSK'lı çalışıp esnaflık yapanların, Bağ-Kur'a geçmemeleri gibi. Özcan EFE
3568 sayılı Mali Müşavirlik Kanunu'nun 45. Maddesi şöyle: "Serbest muhasebeci mali müşavirler bu unvanlarla, yeminli mali müşavirler ise bu unvan ve tasdik yetkisiyle; 2'nci maddede yazılı işlerin yürütülmesi amacıyla gerçek ve tüzelkişilere tabi ve onların işyerlerine bağlı olarak hizmet akdi ile çalışamazlar, ticari faaliyette bulunamazlar, meslekle ve meslek onuru ile bağdaşmayan işlerle uğraşamazlar". Dolayısıyla bu durumu yasa engelliyor. Ayrıca bağlı bulunduğunuz oda da buna müsaade etmeyecektir. Ancak genel olarak şunu söyleyebiliriz; Bağ-Kur'lu bir iş yapan birisi kendi şirketinde SSK'lı olamıyor ancak başka bir şirkette SSK'lı olarak çalışıyor. Bu yukarıdaki kuraldan bağımsız onu da hatırlatalım.
İTİRAZ HAKKINIZ VAR
1968 doğumluyum, 1985 sigorta girişliyim. 2017'de emekli oldum. 2000 yılından önceki günüm 900 gündü. 970 lira maaş bağlandı. Gelen zamlarla bir miktar arttı ama yine de düşük. Maaşımı biraz daha artırmak içim ne yapabilirim. Bu saatten sonra itiraz etsem faydası olur mu? Uğur ÇORBA
Eğer yapılan hesaplamada bir hata olduğunu düşünüyorsanız elbette itiraz hakkınız bulunuyor. Ancak emekli olduktan sonra maaşı artırmak gibi bir usul bulunmuyor. Ayrıca belirtelim son yapılan düzenlemeyle emekliler için 1000 liranın altında maaş kalmadı. Emeklilik maaşı hesaplanırken tüm kazançlara bakılıyor. Maaş, her ay yapılan ödemeler, yardımlar gibi. Kazançlarınız tamamı asgari ücret ise maaş da düşük oluyor.
EMEKLİLİK HESABI
1978 doğumluyum. 7300 gün primin var. İşe giriş tarihim 1994. 1998 yılından itibaren döküm sanayi sektöründe çalışmaktayım. Bildiğim kadarıyla senede 60 gün yıpranma payım var. Kazım ÇINAR
Tam tarihleri vermediğiniz için yaklaşık rakamlarla cevaplayalım. Döküm sektöründe çalışmak yeterli değil, yıpranma hakkı kazanacak iş yapmak önemli. Örneğin döküm sektöründe şoför olarak çalışıyorsanız burada yıpranma olmuyor. Yılda 60 günlük fiili hizmet zammı döküm fabrikalarında çalışanlar için var. 1994 yılında hangi tarihte sigortalı olduğunuz önemli, en az 54 yaş ve 5675 gün gerekiyor. Yıpranmanın başladığı tarihi de vermemişsiniz. Ancak yılda 60 günden hesaplayıp işe giriş tarihinizi o kadar gün geri çekebilirsiniz. Böylece daha erken emeklilik imkanı olacaktır.
1963 doğumluyum. 1980 ilk işe başlama tarihim. Askerlik (610 gün) hariç 3288 prim günüm var. 324 gün de Bağ-Kur primim var. İdris ANTEPLİ
Emekli olabilmek için en az 3600 günü tamamlayıp, 60 yaşını beklemeniz gerekiyor.
ekonomi@takvim.com.tr
