Emekli olup çalışanlar nelere dikkat etmeli?
Emekli olanlar işten ayrılıp kıdem tazminatını alabiliyor. Son işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmak kaydıyla ne kadar kıdemi varsa o kadar tazminat ödeniyor. Daha sonra başka bir yerde 1 yılı doldurup çıkartılırsa bu kez ikinci tazminatı alıyor. Emekli olurken kendi isteğiyle ayrılmasına rağmen tazminatını alabilen kişi, çalışmaya başladığında istifa ederse para alamıyor. Buna dikkat etmek gerekiyor.
Aynı yerde devam edilebilir mi?
Edilebilir. Burada 2 formül var. Ya işveren tazminatı ödeyerek sıfırlıyor ya da personel tazminatını almadan işe devam ediyor.
Haklarını alıp aynı yerde devam eden, nasıl ikinci tazminatı kazanır?
Emekli olduktan sonra tazminatını alıp aynı işyerinde devam edenlerin kıdemi sıfırlandığından ikinci tazminat için yine 1 yıl beklemesi gerekiyor. 1 yılı doldurup işten çıkartılırsa, tazminatını aldığı tarihten sonraki çalıştığı süreler için yeniden tazminat alabilir. Tazminatı son giydirilmiş brüt ücreti üzerinden hesaplanır.
Tazminat almadan aynı yerde devam edenlerin ödemeleri nasıl hesaplanır?
Kıdem tazminatını almadan çalışmaya devam eden emekliler; tazminat almayı gerektirecek haklı sebeple işten ayrılır veya işveren iş sözleşmesini sonlandırırsa işyerindeki son ücreti üzerinden tüm çalışma sürelerine ilişkin tazminatını alır. Örneğin; 20 yıl çalışıp emekli olan ve tazminat almadan 1 yıl daha devam eden kişi, işten çıkartılırsa, son brüt ücreti üzerinden 21 yıllık tazminat almaya hak kazanır. Eğer kendi isteğiyle ayrılırsa, farklı bir durum söz konusu. Yargıtay'ın, 'çalışanın haklı gerekçe göstermeden ayrılması nedeniyle kıdem alamayacağına, ancak emeklilikle sona eren ilk döneme ait tazminat ödeneceğine, tazminatın da emekli olduğu tarihteki giydirilmiş ücreti üzerinden ödeneceğine' yönelik kararları bulunuyor. Buna göre; örneğin 20 yıl çalışıp 1 yıl daha devam eden emekli, istifa ederse, 20 yıllık tazminat alıyor. Tazminat da emekli olunan tarihteki giydirilmiş brütten ödeniyor.
Kıdem tazminatından kesinti var mı?
Giydirilmiş brüt ücretten hesaplanır. Bu ücrete yıl içinde alınan düzenli ödemeler de dahildir. Sadece damga vergisi kesilir.
Kıdem tazminatında tavan ne kadar?
Yeni tavan 15 bin 371 lira 40 kuruş. Yani çalışanlar çalıştıkları her yıl için en çok 15 bin 371 lira kıdem tazminatı alıyor. Brüt kazancı bu tutarın altında olanlar kendi maaşı, üstünde olanlar ise tavan üzerinden hesaplanan tazminatı alabiliyor.
Taksitle ödenebilir mi? Kıdem tazminatının peşin ödenmesi esas. İşveren ancak işçinin açık ve yazılı onayını alırsa kıdem tazminatını taksitle ödeyebilir.
Emekli çalışanlar da ihbar tazminatı alabilir mi?
İşverenin iş sözleşmesini feshedeceğini belli bir süre önce karşı tarafa bildirme zorunluluğu bulunuyor. Bu süreyi de o işyerindeki kıdem yani çalışma süresi belirliyor. Bu süreye uymadan işten çıkartılan çalışanlara kıdemine göre ihbar tazminatı peşin olarak ödeniyor. Yani emekli işçiler, işvereni tarafından işten çıkartılması halinde, şartları oluşursa ihbar tazminatına hak kazanıyor.
İhbar tazminatı nasıl hesaplanır?
İş Kanunu'na göre; ihbar süresine uyulmadan işten çıkartılan işçiye çalışma süresi 6 aydan az ise 2, 6 aydan 1.5 yıla kadar ise 4, 1.5 yıldan 3 yıla kadarsa 6, 3 yıldan fazla ise 8 hafta üzerinden ödeniyor. Brüt maaştan o sürelerin ücreti hesaplanıyor, gelir-damga vergisi kesiliyor.
ALAMAYAN NE YAPMALI?
Alamayan ya da eksik alan nereye başvurmalı?
Kıdem tazminatı hakkı elde ettiği halde, alacağını işverenden alamayan işçi öncelikle arabulucuya başvurarak uyuşmazlığın giderilmesini talep edebilir. Uzlaşma sağlanamazsa dava açılabilir.
Çığıl Ön Yener
