ALIŞKANLIK HALİNE GELİRSE
Gelelim ücretlerin geç ödenmesinde çalışana sağlanan haklara. İşverenin o ay için nakit sıkıntısı çekmesi ya da başka sebeplerle parayı geciktirmesi genel olarak çalışanlar için kabul edilebilir olduğu için itiraz edilmiyor. Zaten iş ahlakı da bunu gerektiriyor. Ama işveren bunu alışkanlık haline getirir ve kötü niyetle yaparsa, bu kez hak aramak gerekiyor. Öncelikle ücretin geciktirilmesi noktasında kanunun belirlediği sınır 20 gün. Yani sizin için belirlenen ücret ödeme gününden 20 gün sonrasında hala ödenmemişse, haklarınızı kullanabiliyorsunuz. Bir de ücretin gecikmesinde mücbir sebepler (yangın, doğal afet, iflas) olmaması gerekiyor. Bu noktada işçiler için iki yol ortaya çıkıyor. Birincisi verilen işi yapmama, ikincisi ise haklı fesih ile tazminatını talep etme.
NOTERDEN GÖNDERİN
Maaşı bilerek ve kötü niyetle 20 günden fazla geciktirilen işçiler ister bireysel isterse toplu olarak iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabiliyor. Bu durum toplu olduğunda grev olarak nitelenmiyor. Buradaki eylemin işe gitmeme değil, işi yapmama olduğuna dikkat etmek gerekiyor. Böyle bir durumda işçi işten çıkartılamadığı gibi, yerine yeni biri de alınamıyor. Bu şekilde biriken maaş alacakları için kanun 'mevduata uygulanan en yüksek faizin işletileceğini' emrediyor. Çalışanlar bunu haklı fesih sebebi göstererek iş akdini feshedip tazminatını talep edebiliyor. Burada sadece ücretin ödenmemesi değil, sözleşmedeki miktarın altında ödenmesinde de tazminat hakkı doğuyor. Bu şekilde tazminatını alan işçi için işsizlik maaşı imkanı da var. Ama bunun için ihbarnamenin noterden gönderilmesi gerekiyor. Kanuna göre 20 gün bekledikten sonraki 6 gün içinde noterden dilekçenizi göndermelisiniz.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
EMEKLİ MAAŞI 60-70 LİRA ARTAR
1983 doğumluyum. 2003 sigorta başlangıç tarihim. Emeklilik maaşı nasıl hesaplanıyor? Prim günüm dolana kadar yüksek maaşla çalışırsam, daha sonra asgari ücretle çalışmam emeklilikte alacağım maaşı düşürür mü? Zekeriya YAŞİLSU
60 yaşında emekli olacaksınız. Daha emekliliğine epey var. Şu anki hesaplama sistemine göre eğer priminiz yüksekten yatıyorsa, maaşa yılda 60-70 lira artış olarak yansır. Asgari ücret üzerinden prim yatırılırsa maaşta 20-25 lira düşüş olur.
ÖLÜM AYLIĞI ALABİLİRSİNİZ
Eşim 3 sene önce öldü. 920 gün primi vardı. Sigorta başlangıcı 1972 yılı. Ölüm aylığı alabilir miyim? Betül BÜLBÜL
Ölüm aylığı için 5 yıllık sigorta süresi ve en az 900 gün prim isteniyor. Bu şartlar sizin için tamamlanmış görünüyor. Evlenmediğiniz sürece ölüm aylığı alırsınız.
İŞSİZLİK MAAŞI İMKANI VAR
4 senedir çalışıyorum. işsizlik maaşı alabilir miyim? Recep KARAKAŞ
İşsizlik maaşı, işsiz kalanlar için bir ödenek. İşyerinden işsizlik maaşı alacak şekilde çıkartılırsanız ve en az 600 günlük priminiz de varsa, işsizlik maaşı alırsınız.
DOSYANIZA BAKMAK GEREKİR
11 yıldır ağır sanayi kapsamında çalışıyorum. 90 gün fiili hizmet kapsamındayım ancak SGK'dan emeklilik yaşımı 2 sene değil de 15 ay geri çektiği söyleniyor. Bu ne derece doğru? Kenan ER
Sizin dosyanız SGK'da olduğu için oradaki arkadaşlarımız dosya üzerinden hesaplama yapmışlardır. 11 yılın tamamının fiili hizmet zammıyla geçip geçmediği önemli, işe başlangıç tarihiniz önemli. Bunlara göre hesaplamalar yapılıyor.
İSTİFA EDENE MAAŞ ÖDENMEZ
Kendim isteğimle işten ayrıldığım zaman işsizlik maaşı alabilir miyim? Diğer şartlarım tutuyor. Emre SUMER
İlk şart olan istifa etmemek tutmuyor maalesef.
İKİNCİ EMEKLİLİK MÜMKÜN DEĞİL
1981'de Emekli Sandığı'nda kayıtlı olarak işe başladım. Kasım 2004'te emekli oldum. Ocak 2005'ten bu yana özel sektörde çalışıyorum. 3600 gün veya 15 yıl hakkından tekrar yararlanabilir miyim? Tayfun ÇETİN
Maalesef SGK'dan ikinci emeklilik mümkün değil.
MALULENDE ÇALIŞMA OLMAZ
Malulen emekli oldum. 4B veya 4C kapsamında çalışırsam, maaşım kesilir mi? Kubilay BAĞ
5510 sayılı yasanın 27. maddesi çok açık. Malulen emekli olanlar tekrar çalışmaya başlarlarsa maaşları kesilir. E ngelli emekliliğinde ise çalışmaya engel yok.
EMEKLİLİK HESABI
11.09.1971 doğumluyum. 01.04.1988 tarihinde sigorta girişim oldu. Şu an 7831 günüm var. Emre TOPUŞ
25 yıl, 50 yaş ve 5375 gün şartlarınız bulunuyor. Yıl tamam, priminiz de dolmuş, buna göre 50 yaşın dolacağı 11.09.2021 tarihinde emekli olursunuz.
1964 doğumluyum. Geçen yıl 2B Bağ-Kur esnaf tüm prim borçlarımı ödedim. 1990 işe başlama tarihim. 58 yaşımda emekli olacağımı söylediler. Daha erken emekli olabilir miyim? Mahir ÖZVEZNECİ
Bağ-Kur'lu olarak devam ederseniz 9000 gün yani 25 yıl prim ödemeniz gerekiyor. Ancak son 3.5 yıl SSK'lı olursanız bu kez 5525 gün ödeyerek 52 yaşında emekli olma şansınız bulunuyor.
10.01.1973 doğumluyum. 15.02.1992 sigorta başlangıcım var. 20 gün sigorta yatırdıktan sonra işi bıraktım. Bir süre sonra askere gittim. Askerden sonra 1996'dan 2006'ya kadar kuaförler odası kaydıyla 9 yıl, 9 ay Bağ-Kur yatırdım. Sonra çiftçi sigortasına geçtim ve toplamda hepsi dahil 5500 günü tamamladım ve kapattırdım. Şimdi GSS'den yararlanıyorum. Murat TÜRKER
İşe giriş tarihinize göre son 3.5 yıl Bağ- Kur'lu olduğunuz için hesaplamanız Bağ-Kur'dan yapılacak. Buna göre de 25 yıl yani 9000 gün prim gerekiyor. Yaş şartı 53. Fakat şimdi SSK'lı olur ve 3.5 yıl SSK'lı çalışırsanız bu kez 53 yaş 5600 günle emekli olursunuz.
ekonomi@takvim.com.tr
