Aslında her şey Fransız Mimar ve Şehir Plancısı Henri Prost'un başının altından çıktı desek elbette şaka yapıyor olacağız... Ama bugün Gezi Parkı denen yer gerçekten de Prost'un düşüncesiydi. Prost, 19 Mayıs 1936'da yeni şehir planlaması için bizzat Atatürk'ün isteği üzerine İstanbul'a geldi. Ayağının tozuyla Vali ve Belediye Başkanı Muhittin Üstündağ'la görüştü ve işe başladı. Aslında Prost, Türkiye'ye yabancı değildi. İstanbul'a ilk gelişi 1902'dir. Daha da önemlisi İzmir'de 1922'de korkunç bir yangın sonrası harabe olan alanı, 1926'da Kültür Park yapma fikri de Prost'a aittir. Porst, İstanbul'dan önce de Yalova'nın imarını düzenlemişti.
KIŞLALAR ÜNİVERSİTE OLDU İstanbul' daki Osmanlı kışlalarının çoğu Cumhuriyet döneminde üniversite binası olmuştur. Bu bilinçli bir tercih miydi, yoksa yapıların özelliklerinden veya en çok da büyüklüklerinden dolayı mı böyle yapıldı, tartışılır. Topçu Kışlası'nın ve Taksim Meydanı'nın da içinde olduğu büyük bir alan Taksim Emlak Şirketi'ne aitti. Belediye Taksim Meydanı'nı düzenliyor, ama bu şirketten para alıyordu. Bu alandaki apartmanları Emlak Bankası yapıyordu. Karşılığında 15 yıllık kullanım hakkını alıyordu. Şirket de yavaş yavaş kendine ait yerleri diğer yandan satıyordu. 1932'de Topçu Kışlası'nı da satmaya karar vermişti. Ortada çok garip bir durum vardı sonunda devlet şirketin çoğunluk hissesini satın aldı ve 1939'da bu şirket tasfiye edildi.
3.6 MİLYON LİRAYA SATILDI Prost, yeni şehir planında Dolmabahçe'den Nişantaşı'na kadar olan alanı, bir vadi olarak düşünmüş, Topçu Kışlası'nın bulunduğu yere de bir park planlamıştı. Devrin Vali ve Belediye Başkanı olan Lütfi Kırdar ise Topçu Kışlası'nın olduğu yere itfaiye binası yapmak istiyordu. Topçu Kışlası, belediye tarafından Milli Emlak'tan 3 Milyon 645 bin liraya satın alındı. 1940'ta kışla yıkıldı ve en sonunda da Prost'un istediği oldu. Devrin Cumhurbaşkanı İnönü'nün adına izafeten bu parkın ismi "İnönü Gezisi" yapıldı. Açılışı 30 Ağustos 1942'de yapılacaktı ama yağmur yüzünden ancak 4 Eylül 1942'de, Lütfi Kırdar ve Maarif Vekili Hasan Ali Yücel tarafından yapılabildi. İnönü Gezisi'nin içinde çok sayıda basamak olması eleştiri konusu olmuştu ama toprak hafriyatını dolayısıyla da maliyeti azaltmak için böyle yapılmıştı. İnönü Gezisi'nde önce Lütfi Kırdar tarafından Tenis Eskrim Dağcılık Kulübü'ne bir yer verildi. Parkın ismi daha sonra "Taksim Gezisi" olarak değiştirdi. Hilton Oteli de bu parkın içine yapıldı.
23 YILDA YAPILDI Başbakan Erdoğan'ın "Yıkıp yerine daha büyüğünü yapacağız" dediği AKM'nin inşaasna 1946'da başlandı. Amaç fethin 500. yıldönümüne yani 1953'e binayı yetiştirmekti. Ama belediyenin bütçesi buna yetmedi. 1953'te proje değişti, sadece opera binası değil, kültür merkezi olarak revize edildi. 12 Nisan 1969'da "İstanbul Kültür Sarayı" adıyla açılışı yapıldı. Tam 120 milyonla liraya maloldu. Açılışı Başbakan Süleyman Demirel yaptı. Ancak açılış sırasında binanın önünde "Çoban Sülo" oyununu sergileyen tiyatrocular, gözaltına alındı. Bu gözatılar büyük tepki toladı. Kültür Sarayı, 1970'de Karanlık güçler tarafından yakıldı. 1971'de "Cumhuriyet döneminde saray " olmaz diyen Kültür Bakanı Talat Sait Halman tarafından adı son kez değişti ve Atatürk Kültür Merkezi oldu.
* * * DÜZELTME VE ÖZÜR- Dünkü yazıda ismini verdiğim Sadrazam Ahmet Muhtar Paşa değil, Mahmut Şevket Paşa olacaktı. Özür diler ve düzeltirim.
Takvim.com.tr
