EMEKLİLİK için yaşı bekleyenler heyecanlı bekleyiş içerisinde bulunuyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in bakanlık bünyesinde oluşturulan bir ekiple çalışma yürütüldüğünü duyurmasının ardından heyecan artarken, yapılacak düzenleme ve çalışmaların kapsamı için pek çok formül de konuşulmaya başladı. Peki hangi formüller gündemde? İşte yaşa takılanlara emeklilik imkanı için konuşulan formüller:
✔ PRİM VE SÜRE KRİTERİ: 9 Eylül 1999 öncesinde işe girenlerin, emeklilik için ilk sigortalı oldukları tarihe göre 5000 ile 5975 arası prim gününü, kadınlarda 20, erkeklerde 25 yılı tamamlaması gerekiyor. İlk formülde, bu 2 şartı tamamlayanlar yaşı dikkate alınmadan emekli olabilir. Burada primi eksik kalanların bu süreleri askerlik ya da doğum borçlanmasıyla tamamlaması da mümkün olabilirken, bu formül hayata geçerse yıl ve prim şartını tamamlamış herkese düzenleme çıkar çıkmaz emeklilik yolu açılacak.
✔ YAŞ SINIRI: Yaşa takılanlara emeklilik için bir yaş sınırı da getirilebilir. Daha önce 50 yaş sınırı getirilebileceği konuşulmuştu. Bu formüle göre EYT'lilerin emekli olması için 50 yaşını da tamamlaması gerekiyor.
✔ KADEMELİ EMEKLİLİK: Yaşı bekleyenlere 'kademeli' emeklilik imkanı sunulması üzerinde de duruluyor. Bu formül 9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlarda istenen yaş koşulunun kademeli olarak düşürülmesini içeriyor. Oluşacak yeni kademeler çalışmalar sonucunda ortaya çıkacak. 9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olup emeklilik için yıl ve prim şartını tamamlayanlar bu formülle şimdikinden daha erken yaşta emekli olabilecek. Bazı EYT'liler yasa çıkar çıkmaz emekli aylığına hak kazanabilecek.
✔ SÜREYİ DÜŞÜRME: Prim gün sayısını doldurup yaşı bekleyenler için bekleme süresini 2-3 yıl düşürmek gibi imkanlar da formüller arasında bulunuyor.
✔ 3600 GÜN İLE EMEKLİLİK: Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar 15 yıl ve 3600 gün prim ile, kadınlar 50, erkekler 55 yaşı doldurmak kaydıyla kısmi emeklilik hakkı kazanıyor. Bu 3 şartı bitirdikleri tarihe göre kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşa varan emeklilik yaşı ortaya çıkıyor. Yeni düzenlemede 3600 günü olan kadınlar 50, erkekler 55 yaşında emekli olabilir.
✔ YIPRANMA HAKKI: Bazı meslek gruplarında emekliliği öne çekmek için yıpranma seçeneği söz konusu olabilir.
✔ 7200-9000 GÜN FORMÜLÜ: Konuşulan bir başka formül de belirli prim gün sayısını tamamlayanların yaşa bakılmadan emekli edilmesi. Burada konuşulan prim gün tutarları kadınlar için 7200, erkekler için de 9000 gün. Bu formül ile emeklilik için 9 Eylül 1999 öncesinde uzun vadeli sigorta kollarında sigortalı olarak çalışmaya başlamak, kadınlar için 20 yıllık yani 7200 prim gününü, erkekler için de 25 yıllık yani 9000 prim gününü tamamlamış olmak yeterli bulunacak. Bu şartları karşılayanlar yaşa bakılmadan emekli aylığına kavuşacak.
✔ AVRUPA MODELİ: Bazı Avrupa ülkelerinde uygulanan kesintili emeklilik modeli de tartışılan seçenekler arasında. Bu formülde, emeklilik için kaç yıl kaldıysa her yıl için belli oranda aylıktan kesinti yapılıyor. Daha az maaşla daha erken emeklilik ortaya çıkıyor. Yine Avrupa'da uygulanan bir formül de geçici kesintili emeklilik. Buna göre, sigortalı belli bir kesintiyle erken emekli oluyor. Ancak yasanın söylediği yaşa gelip emeklilik şartları oluşunca kesinti ortadan kalkıyor. Bizde de bu modellerin uygulanıp uygulanmayacağı çalışmalar sonucunda belli olacak.
