ABD, Rusya'dan S-400 sistemlerinin alımı nedeniyle Türkiye'ye bazı yaptırımlar uygulama kararı aldı. ABD Hazine Bakanlığından yapılan açıklamada, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir ve Başkanlık yetkililerinden Mustafa Alper Deniz, Serhat Gençoğlu ve Faruk Yiğit'in yaptırım listesine eklendiği bilgisi paylaşıldı.
2 Ağustos 2017'de Kongrede kabul edilen CAATSA'da "ikincil yaptırımlar" olarak da anılan bu yaptırımlar şöyle sıralanıyor:
"1- Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara ihracat ithalat bankası desteğinin kesilmesi
2- Mal ve teknoloji ihracatı ruhsatı verilmemesi
3- ABD mali kuruluşlarından kredi tedarik edilmemesi
4- Uluslararası mali kuruluşlardan kredi verilmemesi
5- Mali kurumlara ABD Merkez Bankası ile doğrudan alışveriş yapma izni verilmemesi
6- Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlarla ihale ya da sözleşme yapılmaması
7- Döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması
8- Mali kurumlar ve bankalar arasında ödeme ya da kredi transferlerinin yasaklanması
9- Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumların ABD topraklarında gayrimenkul sahibi olmasının yasaklanması
10- ABD kişi ve kurumlarının yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlardan sermaye ya da borç alışverişinin yasaklanması
11- Yaptırım kapsamına alınan kişilere ABD'ye giriş yasağı
12- Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara benzer işlevi olan üst düzey görevlilere de yaptırım uygulanması."
Yasanın ilgili maddesine göre ABD Başkanı, bu 12 maddeden en az 5'ini seçip uygulamakla yükümlü.
CAATSA'NIN İKİNCİL YAPTIRIMLARI İLK KEZ VE BİR NATO MÜTTEFİKİNE UYGULANDI
Bu yasa sadece Türkiye için değil başta Almanya ve Avusturya olmak üzere Rusya ile enerji boru hatları konusunda iş birliği yapan Avrupa ülkeleri için de risk teşkil ediyor.
Rusya'dan 5,48 milyar dolarlık S-400 anlaşması yapan Hindistan ve Moskova ile savunma iş birliği yapan Endonezya da CAATSA yaptırımlarına maruz kalması beklenen ülkeler listesinde.
Ancak CAATSA kapsamındaki bu yaptırımlar ilk kez uygulanmasının yanı sıra bir NATO müttefiki olan Türkiye'ye uygulanmasıyla tarihe geçti.
CAATSA üzerinden doğrudan Türkiye'ye yaptırım uygulanamazdı. ABD Kongresinin Türkiye'nin yaptığı bir iş veya anlaşmanın bu yasa kapsamına girdiğini belirtmesi gerekiyordu.
ABD Kongresi, ilk kez 2018 savunma bütçesine ilişkin "Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası'nda" (NDAA), Türkiye'nin Rusya'dan S-400 alma niyetini gündeme getirdi ve Savunma Bakanlığından bu konuda rapor istedi.
Bakanlık, raporu Kasım 2018'de Kongreye sundu ve raporda, Türkiye'nin S-400 alımının kesin olduğu, bunun ABD-Türkiye ikili ilişkilerine ve Türkiye'nin NATO içindeki rolüne olumsuz etkisinin kaçınılmaz olacağı kaydedildi.
Kongre, buna karşılık 2019 yılı savunma bütçesine ilişkin NDAA yasasında Türkiye'ye F-35 uçaklarının verilmesine kısıtlama getirdi.
2020 bütçesine ilişkin NDAA yasasında ise Türkiye'nin Temmuz 2019'da S-400 sistemlerini teslim alması CAATSA kapsamındaki Rus savunma ve istihbarat sektörü ile yapılan "önemli mali işlem" olarak tanımlandı ve Başkan'ın 180 gün içinde Türkiye'ye CAATSA yaptırımlarından en az beşini uygulaması talebinde bulunuldu.
CAATSA yasası kapsamında ABD Dışişleri Bakanlığı 27 Ekim 2017'de yaptırım kapsamına alınan Rus savunma ve istihbarat şirketlerinin listesini yayımlamıştı ve listede S-400 sistemlerini üreten Almaz-Antey Hava ve Uzay Savunma Şirketi ikinci sırada yer alıyordu.
Dolayısıyla Türkiye'ye yönelik CAATSA yaptırımları, aslında sözlü olarak 2017'den beri dile getirilse de ilk kez Aralık 2019'da yasalaşan 2020 Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası'nda resmi olarak yer aldı.
BAŞKAN ERDOĞAN'DAN SERT TEPKİ
Konuyla ilgili açıklama yapan Başkan Erdoğan "Türkiye'yi yaptırımla karşı karşıya getirmek NATO'nun önemli ortağına yapılan saygısızlıktır. ABD'de devir-teslimden sonra akışı göreceğiz" ifadelerini kullandı.
ABD'NİN YAPTIRIM KARARI BORSA İSTANBUL'U ETKİLEMEDİ!
Açılışta BIST 100 endeksi, önceki kapanışa göre 5,87 puan ve yüzde 0,42 değer kazanarak 1.394,42 puana yükseldi.
Bankacılık endeksi yüzde 0,44 ve holding endeksi yüzde 0,20 yükseliş kaydetti. Sektör endeksleri arasında en fazla kazandıran yüzde 0,74 ile ticaret, en çok gerileyen ise yüzde 0,20 ile turizm oldu.
TÜM ZAMANLARIN EN YÜKSEK KAPANIŞI
Dün açıklanan sanayi üretim verilerinin beklentileri aşması ile rekorlara devam eden BIST 100 endeksi, yüzde 1,30 değer kazanarak 1.388,55 puanla tüm zamanların en yüksek kapanışını gerçekleştirdi. Endeks, gördüğü en yüksek seviye rekorunu da 1.394,58 puana taşıdı.
YAPTIRIM KARARININ ETKİSİ SINIRLI
Analistler, ABD'nin, Rusya'dan S-400 sistemlerinin alımı nedeniyle Türkiye'ye bazı yaptırımlar uygulama kararı almasının beklentiler doğrultusunda olduğunu, bunun piyasalara etkisinin sınırlı kalmasının beklenebileceğini ifade etti.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın dün akşam açıkladığı yeni destekleme paketinin şirketler üzerinden pay piyasaları için de olumlu olduğunu aktaran analistler, ABD'de ekonomiyi destekleme paketi, Avrupa'da Brexit görüşmeleri ve yeni tip koronavirüs aşısına ilişkin haber akışının gündemin odağındaki yerini koruduğunu söyledi.
Analistler, bugün yurt içinde konut satış istatistikleri ve merkezi yönetim bütçe dengesi, yurt dışında ise ABD sanayi üretim verilerinin takip edileceğini belirterek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 1.340 puanın destek konumuna geldiğini, 1.390 seviyesinin üzerinde kalıcılık sağlanması durumunda ise 1.440 direncinin izleneceğini kaydetti.
BORSA İSTANBUL GÜNÜN İLK YARISINDA REKOR TAZELEDİ
Borsa İstanbul, günün ilk yarısında yüzde 0,19'luk değer kazandı.
Borsa İstanbul 100 (BIST) endeksi günün ilk yarısında yüzde 0,19'luk değer kazandı. Endeks 2,64 puan artışla 1.391,20 puana çıkarken, 1.395,96 puanla da tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü. Toplam işlem hacmi 13,8 milyar lira oldu. İlk yarıda bankacılık endeksi yüzde 0,60 değer kazanırken, holding endeksi yüzde 0,73 azaldı.
