Lütfi Albayrak

LÜTFİ ALBAYRAK

Tarihi 25 Mart 2019

Sürekli kullansak da neredeyse asıl anlamını bilmediğimiz kelimeler

GÜNLÜK konuşma dilimize sızmış öyle kelimeler var ki anlamlarını bazen bilmeden kullanıyoruz. Bazen de bildiğimizi zannettiğimiz anlamı 'garip' bir yere çıkıyor.
Gelin, dilimizin derinliklerinde bir yolculuğa çıkalım...
BENDENİZ: Nedense bu kelimeyi kendimizi tanıtırken sıkça kullanırız fakat anlamını duyduktan sonra kararınız değişebilir. "Bende", köle anlamına gelir. Ondan türetilen 'Bendeniz' ise karşımızdakine hitap edecek şekilde 'Köleniz' anlamına gelir.
İZBANDUT: Çağrıştırdığı şeyler anlamından pek uzak olmasa da yine de aşina sayılmayız. Osmanlı dönemindeki deniz eşkıyalarına izbandut denirdi, anlamı buradan geliyor.
CELSE: 'Tek celsede...' diye başlayan cümleleri biliriz, genellikle de hukuk literatüründen aşinayız. Celse, TDK'ya göre 'Bir meclis veya kurulun çözümlenmesi gereken sorunları görüşüp tartışmak için yaptığı birleşimlerden her biri' olarak tanımlanıyor.
AHKÂM: 'Ahkâm kesildiğini' biliriz ama anlamını bilmiyor olabiliriz. Hüküm kelimesinin çoğul halidir aslında ahkâm.
UKALA: Hiç uzatmaya gerek yok, ukala akıl kelimesinin çoğuludur. Yani 'akıllar' demek.
DAĞARCIK: Kelime dağarcığımızda bir eksiklik varsa bu kelimenin anlamı bizi zorlayabilir, zira anlamı 'Meşin torba' demek. Vaktiyle çobanların yiyeceklerini taşımaları için kullanılırdı.
PASAJ: Pasaj derken nerelerden bahsettiğimizi düşününce anlamı iyiden iyiye ortaya çıkıyor. Sözlükte pasaj, sadece yayaların geçebileceği alan ya da yer anlamına geliyor.
FİYASKO: Anlamı hayli değişen bu kelime İtalyanca'dan bize geldi. Bir çeşit cam şişenin adıdır. Çok farklı değerlendirmişiz, ne dersiniz?
KALLAVİ: Bir kavuk çeşididir kallavi dediğimiz. Genellikle vezir ve sadrazamlar giyer, yani güncel anlamıyla 'kallavi' kişiler.
METELİK: Dilimize Fransızca'dan buyur etmişiz.
TDK'ya göre de anlamı 'Çeyrek kuruş, on para değerinde demir para'.
ALAVERE: Yaygın kavrayışta 'alavere' kelimesi, bir işler çevirildiği durumda kullanılsa da aslında 'Bir şeyin elden geçirilmesi' anlamına geliyor.
AJİTASYON: Duygu sömrüsüyle eş anlamlı olarak kullandığımız ajitasyon, TDK'ya göre 'körükleme' anlamına geliyor. Belki de bir etki yaratırken kullanıldığı için bu biçimde evrilmiş. onedio.com

LÜZUMSUZ BİLGİLER
Çin'deki bazı AVM'lerde ilginç bir hizmet sunuluyor.
Alışverişi yalnız yapmak istemiyorsanız, saatlik ücretle bir erkek kiralıyorsunuz.
Adam sizinle alışveriş yapıyor, fikrini belirtiyor, sizinle yemek yiyor hatta sizinle fotoğraf çektiriyor.

TESPİTLİ YORUM
Küçükken saklambaç oynarken "1,2, 33, 45, 68, 77, 98, 99, 100..." diye sayarak, yalana dolana başlamış çocuklarız biz.
Kimse inkar etmesin...

NE KADAR OLDU?
İstanbul'da uyanık bir vatandaş, alkol şişelerine deniz suyu koyup satarak 2 ayda 20 bin TL kazanalı 30 YIL OLDU

AlkışlıYorum
Arkadaşım arıyor. O sırada tıklım tıklım bir otobüsteyim.
Telefonu açıp "Şimdi otobüsteyim, içerisi çok kalabalık, inince ben seni ararım" deyip kapatıyorum.
Trafik, sıcak ve yorgunluk derken otobüsten inince arkadaşımı aramayı unuttuğumu, iki gün sonra onun kapak niyetine mesajıyla hatırlıyorum:
"Hala otobüsten inmediğine göre yolculuk bayağı uzun, cehennemin dibine mi?"