■ Asgari ücretten daha yüksek maaş alıyorum. İşverenim "Maaşlarınızı düşürdüm, asgari ücret yaptım. Bir süre böyle ödeme yapacağım" diyebilir mi? Böyle bir uygulama hakkı var mı?
İş Kanunu, işçi ücretinin azaltılamayacağına yönelik "Her türlü işte uygulanmakta olan çalışma sürelerinin yasal olarak daha aşağı sınırlara indirilmesi veya işverene düşen yasal bir yükümlülüğün yerine getirilmesi nedeniyle ya da bu kanun hükümlerinden herhangi birinin uygulanması sonucuna dayanılarak işçi ücretlerinden her ne şekilde olursa olsun eksiltme yapılamaz" hükmünü getirmiştir. İş Kanunu hükmü gereği; ücreti ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu işçilerin bu nedenle iş sözleşmeleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.
■ Hamilelik veya doğum nedeni ile işten ayrılan işçi, kıdem tazminatı alır mı?
İşten kendi isteğiyle (istifa) ayrılan işçinin, herhangi bir tazminat hakkı oluşmamaktadır. Yasal düzenleme açısından hamilelik veya doğum nedenine dayalı işten ayrılmalar istifa olarak değerlendirildiğinden, bu nedenlerle işten ayrılan işçi tazminat haklarından vazgeçmiş sayılmaktadır.
■ Annem, ölen babam üzerinden ölüm aylığı almaktadır. Annemin işe girerek sigortalı olarak çalışması durumunda ya da kendi çalışmasından dolayı emekli olması durumunda babamdan aldığı aylık kesilir mi?
Ölüm aylığı alan eşlerin aylığı iki durumda kesilir. Birincisi ölüm aylığı alırken evlenmeleri, ikincisi ise vefat etmeleri halinde aylıktan düşerler. İşe girip çalışmaları veya emekli olmaları halinde eşlerden alınan aylık kesilmez, sadece aldıkları oran düşer. Örneğin; anneniz eşinden aldığı aylıkta başka bir çocuğu yoksa yani aylıkta tekse maaşın yüzde 75'i oranında aylık almaktadır. İşe girmesi halinde bu oran yüzde 50'ye düşecektir.
Eğer bir çocuğu varsa aldığı aylık yine yüzde 50'dir ve işe girmesinde herhangi bir düşüm yaşamayacaktır.
■ İşten ayrılmayı ve başka firmaya geçmeyi düşünüyorum.
Başka firmadan güzel teklif aldım.
İşyerime ne kadar zaman önce ayrılacağımı bildirmem gerekir? Bir sıkıntı yaşar mıyım?
İş Kanunu'na göre, işçi ve işverenlerin iş sözleşmesini feshederken karşı tarafa önceden bildirimde bulunma yükümlülüğü vardır. İşyerindeki kıdemi 6 aya kadar olanlar 2 hafta, 6 ay ile 1.5 yıl arasında olanlar 4 hafta, 1.5 yıl ile 3 yıl arasında olanlar 6 hafta, 3 yıldan fazla olanlar 8 hafta önceden yazılı olarak sözleşmenin sona erdirileceğini karşı tarafa bildirimde bulunmakla yükümlüdür. Bu nedenle işvereninizin de sizden ihbar tazminatı talep etme hakkı vardır.
