ÇOLUK çocuk yolumuzu bir kez daha Bursa'ya düşürdük. Kadim başkentimize duyduğumuz özlemi gidermek ve tabii ki evlatlara da gösterip öğretmek için fırsat buldukça ziyaret etmeye çalışıyoruz Bursa'yı. Niyetim bir gezi yazısı yazmak değil. Ziyaret mahallerinde gördüğüm bazı uygulamalar üzerinden Diyanet İşleri Başkanlığı'na ve Bursa Büyükşehir Belediyesi'ne hem teşekkür edip hem de gördüğüm bir aksaklığı ifade etmek istiyorum.
Tarihi cami ve türbelerde yabancı ve -maalesef- yerli turistlerin ziyaret adabına uymayan davranışlar içerisinde olmaları ve görevlilerin nedense garip ve yersiz bir alçakgönüllülük ile duruma müdahale etmemesi oldukça can sıkıcı. İyi örnekle başlayalım;
Ulu Cami'nin her kapısında görevliler var. İçeriye giren turistlerin kıyafeti uygun değilse ikaz ediyorlar, raflara düzgünce yerleştirilmiş pardösüvari kıyafetleri giymelerini isteyip, saçlarını örtmesi için başörtüsü veriyorlar.
Caminin mihrap tarafı seyyar ahşap korkuluklar ile kubbe altından ayrılmış. Korkulukların ötesine ancak ibadet edecekler geçiyor. Caminin fiziksel mekanı da büyük olunca ön tarafta turist gürültüsünden ve dolanmasından görece azade olarak daha rahat ibadet edilebiliyor.
Maalesef aynı hassasiyeti Yeşil Camii'nde görmek mümkün değil.
Turistler ziyarette riayet edilecek kılık kıyafet kurallarını gösteren tabelanın hemen yanı başında dikilen görevlinin önünden kolsuz bluzları, kısa şort veya etekleri ile salına salına geçiyorlar. Caminin fiziksel mekânı da içeriye giren turist sayısına kıyasla küçük olunca iki rekat mescit namazı kılmak neredeyse imkansız hale geliyor. 15-20 kişilik kafilesini başına toplayıp içeride tanıtım yapmaya çalışan eğitimsiz ve bilinçsiz turist rehberleri de cabası.
Üftade Hazretleri'nin türbesinde ziyaret adabına riayet ise iyi bir örnek.
Daha çok yerli ziyaretçiler ibadet ve dua maksadı ile geldiği için pek fazla bir aksaklık yaşanmıyor. Bir büyüğün huzura geldiklerinin bilincinde olarak ziyaret adabına tam tamına olmasa da bildikleri kadar riayet ediyorlar.
Maalesef aynı şeyi Osman ve Orhan Gazi türbeleri için söylemek mümkün değil. Ziyaretçiler bu toprakların bize yurt olması için canını ortaya koyarak din yolunda cihat etmiş, GAZİ olmuş büyüklerin huzurunda olduklarının pek farkında değiller. Çok yerinde bir uygulama ile Osman Gazi'nin türbesinde bir imam efendi Kuran-ı Kerim tilaveti ediyor (ah bir de tilavet cızırtılı bir hoparlörle dışarıya ve Orhan Gazi Türbesi'ne verilmese çok daha güzel olurdu.
Eksiği olsa da olana şükür, vesile olanlara teşekkür). Ancak ziyaretçiler daha ziyade salt turistik bir mekâna gelmiş havasındalar. Görevlilerin görevlerini yerine getirmemesi de tuzu biberi oluyor. Kolsuzlar, kısa pantolon-etekler, bağıra çağıra konuşmalar, lakayt tavırlar...
Turistlere kötü davranmakla, ziyaret adabına riayet etmelerini sağlamak arasında dağlar kadar fark var. Malum bizde batı dünyasındaki uygulamalardan misal vermek her zaman pek tercih edilir. Biz de o yolu deneyelim;
Köln Katedrali'ne girdiğinizde ses yaparsanız, kurallara riayet etmezseniz bir görevli gelir ve sizi nazikçe uyarır. İspanya'da – maalesef- katedrale çevrilen Kurtuba Camii'nde görevliler bırakın namaz kılmayı dua etmenizi engellemek için başınızda dikilir. Keza diğer katedrallere, kiliselere, saraylara belli bir sayının üzerinde ziyaretçi kabul edilmez. İyi örnekler için emeği geçenlere teşekkür etmek de, aksaklıkları söyleyip, eksiklikleri hatırlatmak da boynumuzun borcu.