Eskiden Merkez Bankası'nın aldığı kararlar sadece belirli piyasa aktörlerinin gündemindeydi. Hatta Merkez Bankası'nın faiz kararı ekonomik gündemin ön sıralarında yer almazdı.
Bu kadar çok konuşulmazdı.
Belirli yazarlar ve piyasa yorumcuları yorum yapar ve bu yorumlar neyi söylüyorsa, piyasada buna göre aksiyon alırdı. Merkez Bankası'nın işi kolaydı.
Oysa Merkez Bankası'nın hesap verebilirlik anlamında bir sorumluluğu var. Artık en azından belli bir kesim çok iyi biliyor ki Merkez Bankası'nın aldığı her karar cebindeki paranın değerini ve borçlanma maliyetini etkiliyor. Dolayısıyla Merkez Bankası'nın bugünkü aldığı kararların daha fazla sorgulanmaya başlanması çok doğal. Bu durumu Merkez Bankası üzerinde bir baskı yaratıyor gibi yorumlamak ise son derece yanlış. Dünya'nın her yerinde Merkez Bankaları'nın aldığı kararlar eleştirilir.
Öte yandan Merkez Bankası uyguladığı para politikasını kullandığı araçları hangi amaçla ve nasıl kullandığını herkesin anlayacağı bir dilde özel bilgilendirme platformları ile anlatması gerekir.
Finansal okur yazarlık açısından bu konu çok önemli Merkez Bankası kullandığı birçok aracı kendi sayfasında açıklamakla birlikte bunları birçok vatandaşı anlaması mümkün değil. Bu konuda gerekli bilgilendirmeyi yapmak Merkez Bankası'nın görevidir.
FAİZ KARARININ ANLAMI
Merkez Bankası faiz politikasını faiz koridoru adı verilen bir politika ile şekillendiriyor. Faiz koridoru, Merkez Bankası'nın bankalara para verirken ve alırken uyguladığı faiz oranları arasındaki bölgenin adıdır. Merkez'in nakde sıkışan bankalara verdiği para karşılığı aldığı faiz, koridorun üst sınırıdır.
Merkez'in, elinde fazla para bulunan bankalardan aldığı para karşılığı ödediği faiz, koridorun alt sınırıdır. Merkez Bankası politika hedefleri doğrultusunda para alırken ve verirken uyguladığı faiz oranlarını genişletir yada daraltır.
Faiz koridorundaki değişim bankaların vatandaşa ve firmalara kullandırdığı kredi faizlerini doğrudan etkilemektedir. Merkez Bankası son toplantısında aldığı karar ile bu koridorun üst sınırı olan gecelik borç verme faizini yüzde 11.25'ten yüzde 10.75'e indirdi. Alt sınır olan borç alma faizini yüzde 7.50'den yüzde 7.25'e indirdi. Merkez bir de piyasa yapıcısı diye adlandırılan bankalara, repo işlemleri için borçlanma imkanı tanır. Merkez Bankası, bankalara repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma faiz oranını yüzde 7.75'ten yüzde 7.50'ye indirdi. Merkez, üst tavanı yüksek tuttuğunda, piyasada da faizler o tavanın üstünde kalıyor.
Şimdi tavan düşünce, piyasadaki faizler de düşecek. Bankaların borçlanma maliyeti azalacağından, bankalar da bu maliyeti daha az yansıtacak. Basit anlatımla faiz, paranın kira fiyatıdır. Merkez'in faiz indirim kararı, paranın kirasının önümüzdeki günlerde düşeceğine işaret eder. Son faiz indirimi beklenildiği kadar olmadı. Firmaları ve hanehalkını sınırlı etkileyecektir.