Suriye iç savaşı öylesine süreçlerden geçti ki, birçoğumuz için bugün hangi aşamada olduğumuzu anlamak bile zor. Muhaliflerin Esed karşıtı tavır takındıkları günlerden, vekalet savaşlarına, vekalet savaşlarından tüketme savaşlarına, tüketmeden terörle mücadele adı altında alan markajına dönüştü. Şimdi öyle bir hal aldı ki, birçok taraf sadece ele geçirdiği alanı tutup beklemenin peşinde. Gelgitlerin hız kazandığı ve tarafların güvensizlik duygularının daha da arttığı bir dönemin içine girdik.
Bunun son örneklerinden birisi Türkiye Rusya ilişkilerinde de yaşanıyor.
Uçak düşürme hadisesiyle keskin bir karşıtlığa dönüşen Türk-Rus ilişkileri 15 Temmuz darbe girişimi sonra yepyeni bir boyut kazandı. Amerika'yla daha fazla yürüyemeyeceği ortaya çıkan Türkiye birçok konuda ciddi sorun yaşasa da Rusya ile masaya oturdu.
Belli bir uzlaşı sayesinde Fırat Kalkanı mümkün oldu. Sonra İdlib ve Afrin uzlaşısı doğdu. Amerika'ya rağmen Türkiye ve Rusya Afrin konusunda bir anlaşama üretebildi.
Bu noktada en önemli iki adım Rusya'nın askerlerini Afrin bölgesinden çekmesi ve hava sahasını açmasıydı.
Böylece bir ay önce Zeytin Dalı Harekatı'na başladık. Harekât iki kez duraksadı. Birincide Rusya hava sahasını kapattı. Çünkü bir uçağı düşürüldü. Hava sahasına dair gerekli düzenlemeler yapıldı ve dört gün sonra tekrar açıldı. Türkiye'nin operasyonları kaldığı yerden devam etti.
Öte taraftan PYD zemin kaybettikçe yeni arayışlara girdi. Esed rejiminden yardım istedi. Zaten harekât başlamadan bile Afrin'e Esed bayrağı dikme söz konusu olmuştu. Sonra bir anlaşma olduğu dedikoduları yayıldı.
Önce Esed askerlerinin gireceği sonra da İran'a yakın Şii milislerin gireceği duyuldu.
Türkiye ile Rusya arasında bir anlaşma olmasına karşın İran ve Esed rejimi bu anlaşmayı bozmanın peşinde.
Peki Rusya ne yapıyor? Rusya neden bu ikisini kontrol etmiyor? Edemiyor mu? Yoksa edemiyormuş numarası mı yapıyor? Eğer öyleyse bunu neden yapıyor?
Bu sorulara kısaca şöyle cevap verilebilir. Esasında Rusya tabii ki Türkiye'nin Suriye sahasında kazanmasını istemiyor. Ama özellikle Amerika'yla olan ilişkiler ve İdlib nedeniyle kendini Türkiye'yle uzlaşmak zorunda hissediyor. Yani bizi çok sevdiği için değil, ihtiyacı olduğu için Afrin anlaşmasına yanaşıyor. İran ve Esed için aynı durum söz konusu değil. Onlar evin şımarık çocukları gibi sorumsuzluk yapma şansına sahipler. Rusya'yla olan ilişkilerinde de kendi özgürlük alanlarını geliştirmeye gayret ediyorlar. Bu nedenle bu süreci aşındırmak istemeleri de gayet doğal. Rusya kontrol etmek istediği müddetçe bunları kontrol eder.
Fakat bazen Türkiye'ye aba altından sopa göstermek için İran ve Esed'e Türkiye karşıtı eyleme girmeleri için müsaade ediyor. Ben yapmadım. Onlar yaptı diyor.
Neden bunu yaptığına gelecek olursak, arada Türkiye'yi sıkıştırmak istiyor. Yürüyen bir işbirliği var. Ama Türkiye Afrin'i kazanırken Rusya sadece Türkiye'nin taahhütlerine güvenmek zorunda. İdlib konusunda Türkiye'nin Rusya'yı oyaladığını düşünebilir. Zaten bu konuda sürekli baskı yaptığını ve acele ettiğini görebiliyoruz. Türkiye'nin daha fazla sorumluluk yüklenmesini bekliyor.
Türkiye ise öncelikle Afrin'i temizlemek zorunda olduğunu söylüyor. Fakat Afrin temizlendikten sonra İdlib konusunda bu işbirliğinin devam etmeme ihtimali Rusya'yı rahatsız ediyor. Son olarak NATO müttefiki olan Türkiye'nin Afrin sonrasında Amerika'ya yaklaşma ihtimalini görüyor. Bu da Rusya'yı tedirgin ediyor.
Kısaca söylemek gerekirse, Rusya kazanımlarını korumanın peşinde. Yani batı Suriye'yi kendisi için korunaklı kılmanın derdinde. Bu nedenle Türkiye'nin kendine yakın durmasını istiyor. Bunun için bazen taviz verirken bazen de üstü örtülü tehditler üretiyor.