■ Ben eşi vefat etmiş dul bir bayanım, SSK'dan kendi adıma emekliyim. Babam da SSK'dan emekli idi, vefat etti. Babamdan ayrıca SSK maaşı bağlanabilir mi? Ek olarak onun emekli maaşını alabilir miyim?
Kız evlatlarının anne veya babadan yetim maaşı alabilmeleri için bazı şartlar vardır. Bunlar, evli olmamak, kendi adına sigortalı çalışıyor olmamak ve yine kendi çalışmalarından dolayı emekli aylığı almıyor olmak. Bakıldığında her ne kadar eşinizin ölümünden dolayı evli olmasanız da kendi çalışmalarınızdan dolayı emekli olduğunuzu belirtmişsiniz. Kendi emekliliğinizden ötürü babanızdan ya da annenizden ölüm aylığı alamazsınız. Ölmüş olan eşinizden dolayı eğer bağlanmış ya da bağlanacak ölüm aylığı varsa onu alabilirsiniz. Ölen eşten dolayı ölüm aylığı almaya çalışmak ya da kendi çalışmalarından dolayı emekli olmak engel teşkil etmemektedir.
■ İşveren, kendi isteğiyle çalışanlarını yıllık ücretli izne, ücretsiz izne veya idari izne gönderebilir mi?
Yıllık iznin kullanım süresini belirlemek işverenin insiyatifinde olduğundan işveren çalışanlarını yıllık izne gönderebilir. Ancak yıllık izinlerin birçok çalışan tarafından bu dönemde yoğun olarak kullandırılmasının çalışma barışı açısından sıkıntı doğurabileceği göz ardı edilmemelidir. Ücretsiz yıllık izin ise tarafların karşılıklı mutabakatına bağlı olduğundan tek taraflı uygulama olanağı bulunmamaktadır. İdari izin ise işverenin inisiyatifine bağlı olup, yıllık izinden mahsup edilemeyeceği gibi, ücret ödemesi yapılması gerekir.
■ Ben bir fabrikada çalışıyordum. Fazla mesai yapmadığım için işten çıkartıldım. Ne yapmalıyım?
İş Kanunu'na göre işçi fazla mesai yapmak zorunda değildir. Fazla çalışma durumunda işveren işçinin onayını almak zorundadır. Zorla fazla çalışma yaptırılamaz. Bu nedenle işten çıkartma haksız çıkartmadır. İhbar ve kıdem tazminatı hakkınız vardır.
Dava açabilir veya Çalışma ve İşkur il müdürlüğüne şikayette bulunabilir, tazminatlarınızı alabilirsiniz.
■ İşyerimizde çalışan işçilerimizin bir kısmı çok sık sigara molası veriyor. Kendilerine firma ilkeleri açısından sigarayı bırakmalarını söylüyoruz ancak birkaçı bırakmadı. Bu çalışanları eğer tazminatsız olarak işten çıkartırsak ilerde mahkemeye vererek hak kazanma şansları var mıdır? Hacer A.
İş Kanunu'na göre; sigara içtiği için işçiyi tazminatsız işten çıkartamazsınız. Ancak sigara içme molaları belirleyip bu süreler içinde sigara içilmesini sağlayabilirsiniz.
Önceden belirlenmiş molaların dışında sık sık sigara içmeye gidiliyorsa bununla ilgili olarak çalışanı yazılı olarak uyarabilirsiniz. Bu uyarılara rağmen bu alışkanlığını terk etme konusunda ısrarlı davranmaya devam ederse işverenin emir ve talimatlarına uymama nedeniyle iş sözleşmesi feshedebilirsiniz.