2 AYRI DURUM BULUNUYOR
Askere gidenler için de işsizlik maaşı imkanı bulunuyor. Ancak askerlik sırasında bu ödenek verilemiyor. Bu yüzden işsizlik maaşı için askerlik dönüşü başvurma şartı bulunuyor. Bu konuda iki durum söz konusu: Birincisi; bir çalışan yukarıda belirttiğimiz prim gün sayılarını tamamlayıp işsizlik maaşı alacak şekilde işten çıkartıldığında İŞKUR'a giderek maaş bağlatabilir. Bu çalışan maaş almaktayken askere giderse ödeneği kesilir. Ancak askerlik dönüşü 30 gün içinde tekrar başvurarak kalan ödeneklerini de almaya devam edebilir. İkincisi; askerlik için işten çıkanlarla ilgili. İşverenler bir çalışanını işten çıkarttıklarında 10 gün içinde SGK'ya bildirmek zorunda. Bu bildirimde işçinin çıkış sebebi de belli kodlarla ifade ediliyor. Burada işsizlik maaşı alabilecek bir kodun olması gerekiyor. Askerlik için ayrılan çalışanların da bu durumunu belirten kodun işaretlenmiş olması lazım. Bildirgede belirtilen bu kod işsizlik maaşı almayı da sağlıyor.
BU SÜRELERE DİKKAT!
Burada 2 tarih çok önemli. İşten ayrıldıktan sonra askere gidilen zamana kadar en fazla 90 gün geçmesi gerekiyor. Daha fazla beklenirse maaş hakkı olmuyor. İkincisi de terhisten sonra en fazla 30 gün içinde başvurma zorunluluğu var. Eğer bu süreyi geçirirseniz alacağınız maaşın süresinden kesiliyor. Tabii sadece bunlar değil, yukarıda da belirttiğimiz gibi 600 gün ve son 120 gün şartlarının da yerine getirilmesi lazım.
SADECE DAMGA VERGİSİ KESİLİYOR
İşsizlik ödeneği çalışırken alınan maaş üzerinden hesaplanıyor. Yüksek maaş alan çalışanların işsizlik ödenekleri de yükseliyor. Ancak burada bir sınır da var. İşsizlik maaşı brüt ücretin yüzde 40'ı kadar oluyor. Ancak brüt asgari ücretin yüzde 80'inden fazla olamıyor. Maaştan sadece damga vergisi kesiliyor.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
2 YILLIK TAZMİNAT ALIRSINIZ/SİZDEN GELENLER
Belediyede hizmet alımı olarak 2010 ile 2017 arası yılda sadece 6 ay çalıştım. Toplamda 4 yıl çalışmış oluyorum. Tazminat alabilir miyim? Savaş ÇUBUKÇU
Sözleşmeniz devam ediyorsa, yani askıya alınıp tekrar işe başlamışsanız, 24 aylık çalışan olarak tazminat alırsınız.
SGK'DAN YAZI ALIN
Şu an özel bir şirkette 12 yıldır çalışıyorum. 15 yılı doldurduğumda kendi isteğimle çıkarsam tazminatımı alabilir miyim? Volkan AKARSU
Kıdem tazminatını almak için kendi istek ve kusurunuz dışında çıkartılmanız gerekiyor. İstifa ederseniz tazminat alamazsınız. Bunun için 10 yıl ya da 15 yıl fark etmiyor. Kendi isteğinizle ayrılmayın. Bunun tek istisnası 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olduysanız, 15 yıllık sigorta süresi ve 10 yıllık primi yani 3600 günü doldurduğunuza dair SGK'dan bir yazı alarak ayrılmak. O zaman tazminat alabilirsiniz. Ama ilk sigorta olduğunuz tarih önemli.
BRÜT ÜCRETİNİZE KİRA DA DAHİL
Ekim 2002'den 2019'a kadar apartman görevlisi olarak çalıştım. Ne kadar tazminat alırım? Gencay SEVK
17 yıllık çalışmanız brüt ücretinizle çarpılacak. Apartman görevlilerinin brüt ücretlerine eğer oturdukları daireye kira vermiyor, fatura ödemiyorlarsa, onlar da ekleniyor. Bunların dikkate alınarak hesaplama yapılması gerekiyor.
4 AYLIK ÜCRET ORTALAMASINA BAKILIR
Eşim bir kurumda part-time çalışıyor. Ayda 14-15 gün civarı prim gün sayısına sahip bu sebeple. Aynı zamanda bebek bekliyoruz. Doğum parası bildiğimiz kadarı ile doğumdan önce çalışılan son 90 gün baz alınarak hesaplanıyor. Parttime iş olması sebebi ile eksik kalan günleri haricen ödesek bu durum doğum parasına etki eder mi? Ömer Faruk YAVUZ
Doğum parası ya da rapor parası denilen uygulama, geçici iş göremezlik ödeneğidir. Bunun da şartları 5510 sayılı Yasa'da sayılıyor. Burada şartlar sayılırken, 90 günlük süre iş görmezliğin başladığı tarihten önceki bir yıllık zaman için kullanılıyor. Yani son 90 güne değil son 1 yıla bakılıyor ve bu bir yıl içinde en az 90 gün sigortanın olması gerekiyor. Ödemeler yapılırken de son 4 aydaki ücretlerin ortalaması alınıyor. O yüzden son 1 yıl içinde eşinizin 90 günlük sigortası varsa iş göremezlik ödeneği ya da doğum parası alırsınız. Ayrıca kaymakamlığa başvurarak çocuk sayısına göre 300, 400 veya 600 lira da doğum yardımı parası alabilirsiniz. Ayrıca emzirme ödeneği de 180 lira ödenecek. Eksik kalan günleri ödemeniz emeklilik hesaplamasında gün sayısını artıracaktır.
26 GÜN İZİN İÇİN 15 YIL GEREKLİ
Bir işyerinde 2000 yılı ile 2003 yılı arasında çalıştım. Doğum nedeniyle istifa edip ayrıldım. Aynı işyerine 2006 yılında tekrar girdim. 26 gün yıllık izin hakkını ne zaman elde ederim? (İsmi saklı)
İstifa ettiğinizde zaten izin günleriniz de tazminatınız da sıfırlanmış oluyor. Dolayısıyla 2006 girişinize göre işlem yapılır. Burada da izin gün hakkı 15 yıl dahil ve fazlası için 26 gündür. Yani önce 15 yılı doldurmanız gerekiyor. Şu an itibariyle yıllık 20 gün hakkınız bulunuyor.
HİLELİ SİGORTADA TÜM GÜNLER YANAR
1988 yılından sigorta girişim var. Emeklilik primim dolmuştu. Emeklilik için Sosyal Güvenlik Kurumu'na başvurduğumda 1988 yılındaki girişimin, müfettiş denetimi ile silindiği söylendi. Ne yapabilirim? Kadir ASLAN
Eğer hileli bir sigorta değilse, fiilen çalışmışsanız ya da hatır sigortası değilse, dava açıp hakkınızı arayabilirsiniz. Öncelikle niçin silindiğini öğrenmeniz ya da biliyorsanız bize bildirmeniz gerekiyor. SGK primleri mutlaka bir sebep olduğu için siliniyor. Bir kez daha uyaralım, eğer hatır sigortası gibi çalışmadan sigorta yaptırırsanız tespit edildiğinde tüm günleriniz siliniyor, yatırdığınız paralar da yanıyor.
65 YAŞ AYLIĞINDA GELİR ŞARTI VAR
Eşi emekli olan, 65 yaş aylığı alabilir mi? Ahmet DURAN
Şartları taşımak kaydıyla alabilir. Bunun için hiçbir gelirinin olmaması ve eşiyle ikisinin toplam gelirinin 1.218 lirayı geçmemesi gerekiyor. Tabii 65 yaşını da doldurmak lazım.
EMEKLİLİK HESABI
2006 SGK girişliyim. Engel oranım yüzde 46. 2238 günüm var. Ferhat EKMEKÇİ
Eğer bu oranda vergi indirimi alırsanız; 20 yıl, 440 gün ile emekli olursunuz. Primi tamamlayıp 2026 yılını bekleyin. Vergi indirimi alamazsanız; 60 yaş ve 7000 gün gerekir.
01.10.1988 lise staj dönemi başlangıcım. Toplam 8621 prim gün sayım var. Uzun prim gün sayısı emekli olmama etki eder mi? 19.06.1990 staj sonrası sigorta başlangıcı görünüyor. 3600 günü doldurma tarihi, emeklilik tarihini etkiler mi? Emekli olmak için alınan iş göremezlik belgesi nedir? Gül ÖZTÜRK
Staj maalesef emeklilik hesabında kullanılamıyor. Sizin için hesap 1990'da başlayacak ve şartlarınız 20 yıl, 47 yaş ve 5450 gün olacak. Priminiz tamam, yılınız tamam, yaşı yazmamışsınız. Yaşınız dolunca emekli olursunuz. Uzun prim gün sayısı değil, prim gün şartınızı doldurmanız emekliliği sağlar. Siz de doldurmuşsunuz. 3600 günü bitirdiğiniz yıl sizin kısmi emeklilik başvurunuz için önemli. Buna gerek yok, priminiz fazlasıyla var. İş göremezlikten emeklilik iki türlü oluyor. Yüzde 60 ve sonradan çıkan rahatsızlıklarda malulen emeklilik, yüzde 40 ve doğuştan engellilikte ise erken emeklilik söz konusu.
ekonomi@takvim.com.tr
