Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in emeklilikte yaşı bekleyenlere (EYT) ilişkin yaptığı açıklama büyük heyecan yarattı. Bilgin, bakanlık bünyesinde kurulan bir ekiple çalışma yürütüldüğünü, en uygun formülün devreye alınacağını, en geç Ocak'ta Meclis'e sevk edileceğini belirtti.
Peki bu çalışma nasıl yürütülecek? Gündemde hangi formüller var? Bu soruların yanıtları şöyle:
1 - ÇALIŞMA KİMLERİ KAPSIYOR?
EYT düzenlemesi, 9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olan, prim ve yıl şartlarını tamamlayan ancak yaşı bekleyenleri ilgilendiriyor. Ancak yıl veya priminden herhangi birisini tamamlamamış olanlar da var. Bunlar da beklenti içerisinde.
2 - SADECE SSK'LILAR MI YARARLANACAK?
9 Eylül 1999'dan önce Emekli Sandığı'na girmiş ya da Bağ- Kur'lu olmuş EYT'liler de mevcut. Bu tarihten önce SSK'lı olmuş şu anda memur olanlar, primi eksik bulunanlar, farklı kurumlardan prim biriktirenler de bulunuyor.
Bütün bunlar ayrı ayrı değerlendirilecek.
3- ÇALIŞMA NASIL İLERLEYECEK?
Çalışma Bakanlığı kimlerin kapsamda olacağına ilişkin alternatifli formüller hazırlayacak. Kapsam geniş tutulacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı da bunlar için ayrı ayrı maliyet hesabı yapacak. Formüller Başkan Tayyip Erdoğan'a sunulacak. Son kararı Erdoğan verecek. Seçilecek formül, kaç kişinin yararlanacağını ortaya çıkaracak.
4 - EYT'LİLER NE ZAMAN EMEKLİ OLABİLECEK?
Bakan Bilgin, yıl sonuna kadar, en geç Ocak'ta düzenlemeyi Meclis'e sunacaklarını söyledi. EYT'lilerin 2023'ten itibaren emekli olması bekleniyor.
5 - HANGİ FORMÜLLER GÜNDEMDE?
9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanların emeklilik için yaş şartı dışında kadın ise 20, erkek ise 25 yılı, işe giriş tarihine göre de 5000 ile 5975 gün primi tamamlaması gerekiyor. EYT düzenlemesi ile prim ve yıl şartlarını tamamlayan kişilere emeklilik yolunun açılması beklentisi bulunuyor. Gündeme gelen bir formüle göre ise kadınların 20 yıllık (7200 gün), erkeklerin 25 yıllık (9000 gün) prim gününü tamamlamaları halinde emekli edilmeleri söz konusu olabilecek. Emeklilik için kademeli formül üzerinde de duruluyor.
Burada prim ve yıl şartına bakılıp yaş şartı düşünülmediğinde fazla primi olanların avantajlı olması da söz konusu olabilecek. Örneğin; 5000 günü olan ve yaşı 46 olan birisi ile 9 bin günü olan ve yaşı 51 olan birisi aynı anda emekli edilmeyebilecek.
6 - PRİMLER YETMİYORSA NE OLACAK?
Primi eksik olanlar için iki seçenek öne çıkıyor. Birincisi bu vatandaşların primlerini tamamladıklarında emeklilik hakkı kazanmaları. İkincisi ise primlerini borçlanma yöntemleriyle tamamlamaları.
7 - BORÇLANMA İMKANI SAĞLANIR MI?
Sadece primi tamamlayamayanlardan değil, pek çok kesimden borçlanma talepleri geliyor. 9 Eylül 1999 ve sonrasında sigortalı olup askerlik borçlanmasıyla işe girişi 9 Eylül 1999 öncesine çekebilenler de kendilerinin EYT'li sayılmasını talep ediyor. Ayrıca staj sigortasının başlangıç sayılıp sayılmayacağı da merak konusu. Bu süreler için avukatlarda olduğu gibi borçlanma imkanı verilmesi talepleri var. Bu imkan tanınırsa staj yapanlar da EYT'li olabilecek.
8 - YAŞ ŞARTI DÜŞÜRÜLEBİLİR Mİ?
Prim gün sayısını doldurup yaşı bekleyenler için bekleme süresini 2-3 yıl düşürmek gibi formüller de seçenekler arasında. Bir yaş sınırı konulması da söz konusu olabilir. Daha önce 50 yaş formülü gündeme gelmişti. Bu formül hayata geçirilirse, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup prim ve yıl şartını tamamlayanlar, 50 yaşını doldurunca emekli olabilecek.
9 - KISMİ EMEKLİLİK YANİ 3600 PRİM GÜNÜYLE EMEKLİLİK KOLAYLAŞTIRILIR MI?
Kısmi emeklilikte 3 şarta bakılıyor.
İlk sigortalı olunan tarihten bugüne 15 yılın geçmesi, 3600 gün prim olması, kadınların 50, erkeklerin ise 55 yaşına gelmesi. Bu 3 şarttan hangisi en son tamamlanmışsa, ona göre bir emeklilik yaşı belirleniyor. Bu kapsamda da kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşa varan şartlar ortaya çıkıyor. Burada yaş şartının esnetilmesi gündeme gelebilecek. 3600 günü olan kadınların 50, erkeklerin 55 yaşında emekli olabilmesi bir seçenek olarak duruyor.
