Eksik prime EYT yoluyla emeklilik! Kıdem tazminatı hakkı korunacak mı? İlk aylıklarını ne zaman alacaklar?
Tarihi EYT fırsatından faydalanmak için hazırlıklarınızı yapın. Hatalı işe giriş tarihini, primleri düzeltin, eksik günlerinizi borçlanın! Prim gün sayısı dolmayanlar ise doğum, askerlik borçlanmasıyla gün sayısını artırabilecek.
Tüm Türkiye'nin gözü teknik çalışması tamamlanan Emeklilikte Yaşa Takılanlara (EYT) ilişkin düzenlemeye çevrilmiş durumda.Aralıkta Meclis'e getirilecek ve komisyon ile genel kurul aşamasından sonra ise başvuruların başlayacağı düzenlemeyle tarihi fırsattan yararlancak hak sahiplerinin bazı kritik detaylara dikkat etmesi gerekiyor.Bu noktada başvuru öncesi sosyal güvenlik sistemi üzerinde hatalı olan işe giriş tarihi, primlerin düzeltilmesi, eksik günlerin borçlanması büyük önem taşıyor.
OCAK ZAMMI ETKİLİYOR
Prim, yıl şartı, yaş sınırı hesaplanırken, çalışılan yıllar, çalışma süreleri aylık üzerinde etkili olacak.Sigortalılığa başlangıç tarihinden önce askerlik yapanlar bu süreyi borçlanmayla emeklilik yaşını ve gününü öne çekebilecek. Gerekli prim gün sayısı dolmayanlar doğum, askerlik borçlanmasıyla gün sayısını artırabilecek. Yaş ve yıl koşulunu sağlayan herkes düzenlemenin ardından emekliliğe hak kazanacak.Düzenlemenin yeni yıldan önce yasalaşması durumunda bu kapsamda emekli olacaklar ilk aylıklarını ocak ayı itibarıyla alabilecek.EYT'liler ocak zammından da yararlanacak. EYT'lilerin merak ettiği bazı soruların yanıtları şöyle:
EYT kapsamında emekli olanlar ilk aylıklarını ne zaman alacak, tutarı neye göre belirlenecek?
Yasal düzenlemenin aralıkta tamamlanması ile birlikte emeklilik başvuruları alınabilecek.Yaş, yıl koşulunu sağlayan herkes düzenlemenin ardından emeklilik hakkı kazanacak.Emekli aylığı hesaplaması başvurulan aydan sonraki aybaşından itibaren yapılıyor.Hesaplama, aralıkta başvuranlar için 1 Ocak, ocakta başvuranlar için 1 Şubat itibari ile başlatılarak yapılacak.Aylık miktarında sigortalının çalıştığı yıllar, aylık kazançları, çalışma süresi, ödenen fazla primler etkili olacak.Aralıkta başvuranların emekli aylığına ocak ayında enflasyon artışı da yapılacak. Prime esas kazancı (brüt maaşı) yüksek olanlar daha fazla emekli aylığı alacak.Yaş dışında prim, sigortalılık süresi tamam olanların aylıkları mevcut emekliler gibi (2000 öncesi, 2000- 2008 arası ve 2008'in 10'uncu ayından sonraki dönemler) üç dönem üzerinden hesaplanacak.Emekli aylığı bağlanırken sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınacak.Yasal düzenlemenin aralıkta tamamlanması ile birlikte emeklilik başvuruları alınabilecek.Yaş, yıl koşulunu sağlayan herkes düzenlemenin ardından emeklilik hakkı kazanacak.Emekli aylığı hesaplaması başvurulan aydan sonraki aybaşından itibaren yapılıyor.Hesaplama, aralıkta başvuranlar için 1 Ocak, ocakta başvuranlar için 1 Şubat itibari ile başlatılarak yapılacak.Aylık miktarında sigortalının çalıştığı yıllar, aylık kazançları, çalışma süresi, ödenen fazla primler etkili olacak.Aralıkta başvuranların emekli aylığına ocak ayında enflasyon artışı da yapılacak.Prime esas kazancı (brüt maaşı) yüksek olanlar daha fazla emekli aylığı alacak.Yaş dışında prim, sigortalılık süresi tamam olanların aylıkları mevcut emekliler gibi (2000 öncesi, 2000- 2008 arası ve 2008'in 10'uncu ayından sonraki dönemler) üç dönem üzerinden hesaplanacak.Emekli aylığı bağlanırken sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınacak.Sicil numarası doğru olmadığında prim günleri eksik görülebiliyor.Emeklilikte işe giriş tarihi, prim gün sayısını artıracak işlemler büyük önem taşıyor.Sosyal Güvenlik Kurumu'na başvurarak düzeltme talep edilebiliyor.
Prim günü eksik olanlar nasıl emekli olabilir?
Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 öncesi olup emeklilik için gerekli sigortalılık süresi, prim gün sayısını doldurmasına karşın yaş şartının dolmasını bekleyenler EYT'li kabul ediliyor.Prim gün sayısı yeterli olup yaş dışında bütün koşulları yerine getirenler Ocak 2023 itibarıyla emekli olabilecek.Prim gün sayısı eksik olanlar ise doğum, askerlik ve yurtdışı borçlanması yaparak prim gün sayısını tamamlayarak EYT kapsamında emekli olabilecek.Kadınlar 3 defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra 2 yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması şartıyla talepte bulunulan süreleri borçlanabilecek.Doğum borçlanması ile her bir çocuk için 720 güne kadar borçlanma imkânı bulunuyor.
Bu kapsamda emekli olanların kıdem tazminatı hakkı korunacak mı?
Düzenleme sonrası emeklilik dilekçesi vererek istifa eden çalışanlar kıdem tazminatını mevcut çalışanlar gibi alabilecek.İşveren de emeklilik için ayrılanlara işyerinde bir yıllık kıdemleri de varsa tazminatını ödemek zorunda bulunuyor.Yasal düzenlemenin aralıkta çıkması halinde ocak ayı itibarıyla dilekçe verenler kıdemlerini alabilecek.Ocak ayı itibarıyla yeni kıdem tazminatı tavanı üzerinden hesaplama yapılacak.
Tek tip düzenleme kimleri kapsayacak?
Düzenleme 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olanların tamamına yönelik ve tek tip olacak.Bu tarihten önce sigorta girişi olanlar 5000 gün ve kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl koşuluyla emekli olabiliyordu.Bu tarihten önce işe başlayan kadınlar için 40-58 ile erkekler için 44-60 yaş arasında değişen kademeli geçiş süresi geldi.Bu tarihten sonra emeklilik yaşı kadınlarda 58, erkeklerde 60'a, prim gün sayısı da 7 bine yükseldi.Düzenlemeden yararlanmak için prim, yıl koşullarının yerine getirilmesi gerekiyor.
Sonradan Bağ-Kur'lu olanların aylıkları nasıl olacak?
2000 ve 2008 sonrası emekli aylığı bağlanma oranları farklı olup son 1261 gün büyük önem taşıyor.Bu gün sayısı emekliliği belirliyor. Sigortalının sün 7 yıllık fiili hizmet süresi içinde en fazla hangi statüde hizmeti varsa bu sürenin yarısından bir gün fazlası 1261'i bulan statü esas kabul ediliyor.Sabah'ta yer alan habere göre, iki kuruma bağlı prim günleri eşitse son çalışılan yer üzerinden hesap yapılıyor.
