EYT'de son viraj! Emeklilikte Yaşa Takılanlar için madde madde yeni düzenlemenin detayları

Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi bu hafta Başkan Recep Tayyip Erdoğan'a sunulacak, yasa Ocak'ta yürürlüğe girecek ve emeklilik müracaatları başlayacak. Takip edilen aydan itibaren iki aylık birden yatacak. Emekliliğe müracaatta aylık avans olarak da alınabilecek.

EMEKLİ AYLIĞINI YÜKSELTMEK İÇİN BİRÇOK YOL BULUNUYOR
Emekli aylığı memur, işçi, kendi hesabına çalışanlar için farklı hesaplanıyor. Yüksek kazanç üstünden fazla prim ödeyenin emekli aylığı yüksek oluyor. Prim gün sayısının fazla olması, uzun yıllar çalışıyor olmak yüksek emekli maaşı için yeterli değil.

Sabah gazetesinde yer alan habere göre; Emekli aylığını yükseltmek için birçok yol bulunuyor. Kazancın bordroda eksiksiz gösterilmesi önem taşırken, asgari ücretin 7.5 katına kadar kazançlar için prim yatırılabiliyor. EYT kapsamında emekli olup çalışmaya devam edecekler e-devlet üzerinden emekli olunabilir yazısını alabilecek.

"Kod 08" ile işten çıkış yapılmasıyla kıdem tazminatı hakkı otomatik olarak doğacak.

EYT konusunda yöneltilen bazı soruların yanıtları şöyle:

EYT kapsamında borçlanma ile emekli aylığımı artırabilir miyim?
Borçlanmalar yılı, günü doldurmak, maaş endeksini yükseltmek için kullanılıyor. SGK kanunlarına göre borçlanmalar (kamu çalışanları hariç) çalışılan tarihten önceyse erken emekliliğe fırsat sunuyor. Borçlanmalar asgari ücrete bağlı olduğu için artacak. Borçlanma e-devlet üzerinden de yapılabilir.

Asgari ücrette yeni tarifeyle birlikte 1 Ocak 2022 itibariyle doğum, yurtdışı ve askerlik borçlanmasının maliyeti de artıyor. Sigorta başlangıcını, prim gün sayısını öne çekerek erken emekli olacakların maliyet artışından etkilenmemesi için aylık süresi bulunuyor.

Çalışırken doğum, askerlik başta olmak üzere hizmet borçlanmasına gitmek maliyeti düşürüyor. Ücret geliri elde edenler hizmet borçlanması için ödedikleri prim gelir vergisine esas kazançlarından düşülüyor.

Emekli olup çalışmaya devam edenlerin maaşı değişecek mi?
EYT kapsamında emekli olup, çalışmaya devam edenlerin maaşları, işçinin işverenle yapacağı anlaşmaya bağlı olacak. Emekli olunca ne kadar aylık alacağınızı SGK tarafından uygulamaya konan "emekli maaşı hesaplama robotu" ile hesaplayabilirsiniz.

8 Eylül 1999 sonrası çalışmaya başlayanlar EYT'li olabilir mi?
İlk defa sigortalı olarak çalışmaya başladıkları tarih 9 Eylül 1999 ve sonrası olmakla beraber 5510 sayılı kanunun 41. maddesinde belirtilen borçlanmalara esas süreleri bu tarihten önce olanlardan, bu süreleri borçlanan ve sigortalılık başlangıçları borçlandıkları süreler kadar geriye götürüldüğünde EYT kapsamına girebilirler.

Bazıları için 1 günlük borçlanma emeklilik tarihini bir yıl öne çekebilir.

İlk aylığımı ne zaman alırım, SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ayrımı olacak mı?
Yasanın çıkmasıyla birlikte başvurular Ocak'ta elektronik ortamda alınmaya başlayacak. İster 1 Ocak isterse 30 Ocak'ta başvuru yapılsın aylık bir sonraki ay ödenecek. SSK, Bağ-Kur ayırımı söz konusu değil.

Bağ-Kur kapsamında işyeri açan, şirket ortağı olup primini donduranlar bu süreleri canlandırarak prim gün sayısını primlerine ekletebilir.

EYT'de eksik prim nasıl hesaplanır?
Yasa çıktığında prim ve süre açısından eksiği olanlar bunu tamamlayıp emeklilik hakkı kazanabilecek. Primini doldurup sigortalılık süresini doldurmayanların beklemesi gerekecek.

Düzenleme Eylül 1999 öncesini kapsadığı için Eylül 2024'e kadar bütün EYT'liler sigortalılık süresini doldurmuş olacak.

Sigortamın başladığı tarihte 18'ini doldurmamıştım, EYT kapsamında mıyım?
Devlet memurları, Bağ-Kur'lular 18 yaşın altında sigortalı olamıyor. SSK'lılar açısından ise 18 yaş öncesi giriş sigortalılık süresini etkiler. 1 Nisan 1981'den önce 18 yaş kuralı uygulanmıyor, bu yaşın altındaki prim günleri emeklilik işleminde dikkate alınıyor.

Bu tarihten sonrasında 18 yaş kuralı uygulanıyor. Sigortalılık süresi başlangıcı 18 yaşın doldurulduğu tarih kabul ediliyor.

Hem SSK hem Bağ-Kur'lu çalışan nasıl emekli olur?
Sigorta girişi Ekim 2008'den önce olup, birden fazla sigortalılık statüsünde prim ödeyenlerin hangi sigortadan emekli olacağında son 2.520 gün kritik önem taşıyor.

Son 2 bin 520 gün içinde fazla prim ödenen sigortalılık statüsünden, prim ödemeleri eşitse, son olarak tabi olunan sigortalılık statüsünden emekli olunuyor. Örneğin, son 2 bin 520 gün prim içinde, bin 261 gün SSK'ya bin 259 günde Bağ- Kur'a prim ödenmişse, SSK'dan emekli olunacak.

Fazla mesai, yıllık izin ücreti kıdem hesabına eklenecek mi?
Kıdem hesabında normal emekliler için geçenli kurallar değişmeyecek. Bu hesapta çalışanın son giydirilen (Nakit ödenen brüt ücrete ek olarak süreklilik gösteren nakdi ya da ayni ödemeler) ücreti baz alınır. Bayramlarda ödenen ikramiyeler, yemek, yol yardımı da ücret hesabına dâhil edilir.

Emekli olanların kıdem tazminatı hakkı korunacak mı?
İster bir yıl ister 10 yıl çalışsın bütün çalışanların kıdem tazminatı hakkı korunacak. Emekli aylığı için işyerinden istifa eden çalışanlara kıdem tazminatı ödenmesi gerekiyor bu yasal zorunluluk.

İşverenlerin kıdemi ödeme tarihindeki kıdem tazminatı tavanını dikkate alarak ödemeleri gerekiyor. Emekli olup çalışmaya devam edenlerin kıdemi konusunda ise işçi ve işveren arasında mutabakata varılarak ayrılma halinde ödeme yapılabilir.

15 yıl sigortalılık süresiyle kısmi emeklilik yolu açılacak mı?
Yasayla 8 Eylül 1999'deki koşullarla emeklilik yolu açılacak. Bu tarihten önce 3600 gün, 15 yıl sigortalılık süresiyle kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaşını dolduran SSK'lılar kısmi emekli olabiliyordu. Bu şartları, sigortalılık yıllarını taşıyıp 5400 prim gününü dolduran Bağ-Kur'lular da kısmi emeklilikten yararlanıyordu.

EYT yasasıyla bu tarihten sonra kalkan hakların geri gelmesi durumunda prim günü normal emeklilik için yeterli olmayan kişilerde eksik prim günüyle, belli yaş koşullarıyla emekli olabilir.

EYT'LİLER BES'TEN DE EMEKLİ OLACAK MI?
Hürriyet haberine göre; EYT konusunda sona gelindi. Düzenleme aralık ortasında Meclis'e gelecek ve 2023'ün Ocak ayından itibaren EYT'liler emekli olmaya başlayacak. İlk etapta 2 milyon kişinin düzenlemeden yararlanıp, emekli olması bekleniyor.

2017 yılında, tüm çalışanların, işverenleri tarafından bireysel emeklilik sistemine dahil edilmesine imkân tanıyan otomatik katılım sistemi, bir başka adıyla otomatik BES uygulaması başladı.

Bu kapsamda çalışanların maaşlarından yüzde 3 kesilerek BES'e aktarılıyor, devlet de çalışanlara yüzde 30 katkı yapıyor. Aylık yüzde 30 katkının dışında ayrıca sisteme ilk girenlere devlet bir kereye mahsus olmak üzere bin TL ilave katkı yapıyor.

56 YAŞINI BEKLEYECEKSİNİZ
Bugün 6.7 milyona yakın çalışan BES'te. EYT'den emekli olacak 2 milyonun bir kısmı bireysel emeklilik sisteminde olanlar. 2024'ün eylül ayına kadar da EYT'li olanların tamamı düzenlemeden yararlanıp, emekli olacak ki, bu sayı da yaklaşık 5 milyonun üzerinde. Bunların bir kısmı otomatik BES'te olanlar.

Hal böyle olunca da, bu kişiler, 'EYT'den emekli olacağım, BES'ten de emekli olacak mıyım?' diye merak ediyor. Öyle ki, kimi okuyucular, EYT'den emekli olup da işyerleri ile ilişkileri kesileceği için BES'ten de emekli olacakları konusunda çok eminler.

Maalesef öyle değil. Sosyal güvenlik sisteminden emekli olunca BES'ten de emekli olunmuyor. Otomatik katılım sisteminden emekli olmanın şartı belli; sisteme ilk giriş tarihinizden itibaren en az 10 yıl sistemde kalmanız ve 56 yaşını doldurmanız gerekiyor.

Çalışan, istediği zaman kendi birikimlerini alıp sistemden çıkabilir, ancak otomatik BES'te devletin yatırdığı katkıları alabilmenin sınırları var. Sistemde en az 3 yıl kalanlar devlet katkısının yüzde 15'ini, 6 yıl kalanlar yüzde 35'ini alabiliyor. Sistemde en az 10 yıl kalanlar ise devlet katkısının yüzde 60'ını hakkediyor. 56 yaşını dolduranlar devlet katkısının tamamını alıp otomatik BES'ten emekli olabiliyor.

İŞTE EYT'LİLERİN SEÇENEKLERİ
Sistem 2017 yılında başladığı ve 6. yılını henüz dolduracağı için; bırakın 56 yaşında emekliliği, hiçbir çalışan otomatik BES'teki 10. yılını bile daha doldurmadı. Peki, bu şartlarda, EYT'den emekli olacakların, BES'teki durumu ne olacak? Seçenekleri madde madde sıralayayım.

EYT'den emekli olup, çalışmaya devam etmeyeceklerin önünde iki seçenek var. Birincisi, emekli olacağınız tarihe kadarki birikimlerinizi ve birikimlerinize sağlanan getirilerin tamamını alıp, BES'ten ayrılabilirsiniz. Ancak devletin sizin adınıza yatırdığı katkının tamamını alamazsınız, sistemdeki yılınıza göre hakkettiğiniz katkıyı alabilirsiniz.

Örneğin, 2017'den beri sistemdeyseniz, 2023'ün Ocak ayında EYT'den emekli olduğunuzda ve BES'ten de ayrılmak istediğinizde devlet katkısının yüzde 35'ini alabilirsiniz.

BES'TE DÜZENLEME YAPILIR MI?
İkinci seçenek ise BES'e devam etmek. BES sözleşmesi kişinin kendi adına olduğu için katkı payı ödeyerek, 56 yaşına kadar sözleşmeye devam edilebilirsiniz. Bu sayede devlet katkısının tamamından yararlanabilirsiniz. Bu durumda kişinin, en düşük asgari ücretin yüzde 3'ü oranında katkı payı ödemesi yeterli.

EYT'den emekli olup da çalışmaya devam edecek kişiler içinse sorun yok. Çalışmaya devam edeceği aynı şirkette otomatik BES'ine devam edebileceği gibi işyeri değiştirmesi durumunda yeni işyerindeki BES hesabına hakları ile katılabilir.

Kimi okuyucular, EYT'den emekli olacakların BES'ten de emekli olabilmesi için bir düzenleme yapılıp yapılmayacağını soruyor. Gündemde böyle bir düzenleme yok, ama yarın ne olur onu şimdiden bilemem.

TAKVİM UYGULAMASINI İNDİRMEK İÇİN TIKLAYIN

Günün Manşetleri

Tüm Manşetler