Emekli olduktan sonra çalışanlar yeniden tazminata hak kazanır mı? Siz sordunuz Faruk Erdem cevapladı | 22 Nisan 2020

Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem, TAKVİM okuyucularının sorularını yanıtlıyor. Vatandaşlar özellikle ne zaman ve hangi şartlarda emekli olabileceğini merak ederken, Erdem tüm sorulara tek tek yanıt veriyor. İşte 22 Nisan 2020 Çarşamba günü "Ne zaman emekli olabilirim? Hangi şartlarda emekli olmam mümkün? Emekli olmam için kaç prim günü çalışmam gerekiyor? Malulen emekli nasıl olunur?" gibi sorulara Faruk Erdem'in verdiği yanıtlar... Siz de sorunuzu faruk.erdem@takvim.com.tr adresine gönderin, Faruk Erdem sizin sorunuzu da yanıtlasın.

takvim.com.tr

Giriş Tarihi 22 Nisan 2020, 13:01 Güncelleme 22 Nisan 2020, 13:34

Emekli olduktan sonra çalışanlar yeniden tazminata hak kazanır mı? Siz sordunuz Faruk Erdem cevapladı | 22 Nisan 2020

İÇİNDEKİLER

1) 12/04/1972 doğum tarihim. 15.01.1990 sigorta başlangıcım. 5040 gün sigorta prim günüm var. Şeker, yüksek tansiyon ve kolesterol hastasıyım. Malulen emekli olur muyum? Mideden ameliyat oldum, boynumda, sırtımda ve belimde fıtık var. Mehmet AYDIN

CEVAP: Malulen emeklilik için en az yüzde 60 rapor almanız ve bunun sgk tarafından onaylanması gerekiyor. Bu rapor SGK'nın sevk edeceği hastanede heyet tarafından veriliyor. O yüzden önce SGK'ya müracaat etmeniz lazıml.bu hastalıkların malulen emekli edip etmeyeceğine doktarlar karar verecek.

2) 1970 yılı doğumluyum. 1989 yılı sigorta başlangıcım. 4a hizmet sürem 220 gün. 1996 yılından bugüne 4b'liyim. Ne zaman ve nasıl emekli olabilirim? Aydın RÜZGAR

CEVAP: Bağkur şartlarından emekli olacaksınız buna göre de işe girdiğiniz gün ve aya göre de 51 ya da 52 yaş ve 9 bin gün şartıyla emekli olursunuz.

3) E-devlette girişim 12.09.1994 olarak görülmektedir.SGK'da 12.09.1995 olarak gözükmektedir. Neden bu şekildedir herhangi bir şey yapmam gerekiyor mu? İLHAN BAYRAKTAR

CEVAP: İlk kez sigorta olduğunuz tarih eğer 1994 ise böyle görünmesi doğal. Ancak bu sigorta eğer meslek lisesi stajı ya da çıraklıksa SGK'da yani emeklilik hesabında kullanılmadığından geçerli olmuyor. Ancak aldığınız numara geçerli oluyor. Ya da 1994'te sigorta yapıldı ve hiç çalışıp prim ödemediyseniz yine 1995 geçerli oluyor. Bunların dışında gerçekten çalışıp sigorta yapıldıysa yanlışlığı gidip düzelttirin.

4) Emekli olduktan sonra işe girdim. 4 yıldır çalışıyorum. İşten kendim ayrılırsam tazminat hakkım var mı? Ayrıca iş yerinde yıllık izinler 7 gün kullanılıyor. Bu yasal mı? (İSMİ SAKLI)

CEVAP: Kendiniz ayrılırsanız tazminat alamazsınız. Burada emekli olmak ya da olmamak fark etmiyor. İzinler en az 14 gün olarak kullanılmalıdır. Hele yaşınız 50'den fazla ise 20 günden az olamaz. Ancak iş gereği 7 gün kullanılıyorsa kalan kısmı ayrılırken istifa da etseniz son maaştan size ödenecektir.

5) 2018 de emekli oldum tüm haklarımı aldım, fakat tekrar aynı şirkette aynı koşullar ile çalışmaya devam ettim. Şu anda ayrılmak istesem tekrar tazminat alabilir miyim? Behiye Abayli

CEVAP: Aynı ya da farklı şirket eğer bir yılı doldurmadıysanız tazminat hakkınız olmaz. Doldurdunuz ve kendi isteğinizle ayrılırsanız yine tazminat hakkınız olmaz.

6) 1 mayıs 1997 ise giriş tarihim var 2013 eylül ayında işten çıktım.5600 iş günüm var 16 yıl çalışmam var.esim çalışmama izin vermiyor.ben borçlanarak emekli olabilir miyim? BETÜL AZRA

CEVAP: 20 yıl 53 yaş ve 5900 gün şartlarınız var. Priminiz sadece 300 gün eksik. Bunu eğer 1997'den sonra doğumunuz varsa çocuk borçlanmasıyla tamamlayabilirsiniz. Yoksa isteğe bağlı sigorta ile her ay ödeyerek 300 günü tamamlayıp yaşınızda tamamsa emekli olabilirsiniz.

7) Merhabalar, daha önce çalıştığım şirketten 4 ay önce çıkış yaptım. Bu arada firma incelemesinden kaynaklı 5 yıla yakın günüm iptal edilmiş.Bu durumu Hukuk yoluyla mı yoksa SGK yoluyla çözebilirim ? SUAT GÖKAHMETOĞLU

CEVAP: Öncelikle bu günlerinizin neden iptal olduğunu öğrenmeniz gerekiyor. Eğer şirket şüpheli bulunmuşsa ve siz fiilen çalışmamışsanız yapacak bir şey yok. Ama fiilen çalışmışsınız ve primleriniz yatırılmışsa bu kez SGK'ya müracaat edin. Çözemezseniz hukuk yoluna başvurursunuz.

8) 1966 doğumluyum. Şu anda Almanya'da yaşamaktayım. Emekliliğe başvuru yapmadım ama 5553 gün yurt dışı borçlanması yaptım. Son 3.5 yılda ne yapmalıyım ki emekli aylığım yüksek olsun? Askerlik borçlanması da yaptım. Sigorta giriş tarihim Nisan 1991. Mehmet BAŞTOSUN

CEVAP: Son 3.5 yılda bir şey yapmanıza gerek yok. Tüm kazançlarınız ve borçlandığınız miktarlara göre hesaplama yapılıyor. Son 3.5 yılda yüksekten yatırsanız bile yine de önceki kazançlarınız da maaşı etkileyecek. Bu yüzden son 3.5 yılda çok yüksek prim yatırmaya gerek bulunmuyor. Yatırdığınız yüksek parayı emekli maaşındaki artışla karşılamanız yıllar sürebilir. Emekli maaşını artıran ana unsur tüm kazançlarınızın yüksek olması. Özellikle 2000 yılı öncesi kazançlarınız yüksek ise maaş da artıyor. Çünkü bu dönemde aylık bağlama oranı daha yüksek uygulanıyor.

9) Özel sektörde çalışan hamile bir mühendisim. 08.00-18.00 saatleri arası, haftada 5 gün çalışıyorum. Öğle aram 1 saat. Şirketime günde 7.5 saatten fazla çalışmamın yasak olduğunu söylediğimde, haftalık 45 saati doldurmam gerektiğini, bu yüzden 7.5 saat çalışırsam cumartesi günü de işe gelmem gerektiğini söylediler. Bu uygulama doğru mudur? (İsmi saklı)

CEVAP: Öncelikle belirtelim anne adayı çalışanlar 7.5 saatte fazla çalıştırılamıyor. Şimdi detaylara bakalım. Eğer sözleşmenizde cumartesi pazar çalışılmayacağı varsa yani iş gününüz haftada 5 gün ise haftalık çalışma süreniz 40 saat olacaktır. O yüzden 45 saati doldurmanız gerekmez. Ancak anlaşmanız haftada 6 gün çalışıp bir gün izin şeklindeyse bu kez haftada 45 saat çalışmanız gerekecektir. Ancak günlük çalışma süreniz 7.5 saati geçemeyecektir. Dolayısıyla sizin 45 saati doldurmamanız durumunda sizin ücretinizden kesinti yapılamaz. Fazla çalışma yönetmeliğinin 8. maddesine göre gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçilere fazla çalışma yaptırılamaz. Yine gebe ve emziren kadınların çalışma şartlarıyla ilgili yönetmeliğin 9. maddesi "gebe veya emziren çalışan günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz" demektedir. Dolayısıyla sizin 7.5 saatten fazla çalışma yapmanız yasalara aykırıdır. Durumu hemen alo 170'e bildirmelisiniz.

10) Doğum tarihim 25.01.1974. İlk işe giriş tarihim 10.07.1987. Sigorta prim günüm 9837. Habip EROL

CEVAP: İşe giriş tarihinize göre 25 yıl 50 yaş ve 5375 gün şartlarınız var. Prim tamam, yıl tamam yaşınız dolunca yani 25.01.2024 tarihinde emekli olursunuz.

11) Doğum tarihim 27.09.1961. İlk işe giriş tarihim 21.06.2001. Şu an toplam 309 günüm var. Yurt dışı borçlanma gün sayım ise 2948. Borçlanma miktarı ne kadar tutar? Mehmet OĞUZ

CEVAP: Bu tür borçlanmalarda ödeyeceğiniz parayı siz belirliyorsunuz. Doğum ve askerlik borçlanmasında eğer en alt seviyeden öderseniz brüt asgari ücretin yüzde 32'sini ödeniyor. Yurt dışı borçlanmasında bu rakam 1 Ağustos'tan sonra yüzde 45 olarak uygulanacak. buna göre en düşük miktar aylık 1.151 lira oldu. üst miktar ise bunun 7.5 katı. Bu ikisi arasında bir rakam belirleyip ödeyebilirsiniz.

12) 05.07.1995 sigorta giriş tarihim. Mart 1972 doğumluyum. Askerliğim Şubat 1992'de başladı, 15 ay yaptım. Ne kadar askerlik borçlanmalıyım? Uğur KARAMAN

CEVAP: 25 yıl 55 yaş ve 5750 gün şartlarınız bulunuyor. Ancak askerlik sigortadan önce olduğu için borçlanma şansınız var. Buna göre 10 aylık bir askerlik borçlanması ile bir yıl önce emekli olabilir ve yaş şartınızı 54 yapabilirsiniz. Böylece bir yıl fazla emekli maaşı alırsınız.

13) Merhaba 1990 staj girişliyim 1992 uzun vade sigortalının 7 yıl çalıştım tazminatımı aldım 6 yıldan beri aynı iş yerinde çalışıyorum nasıl tazminat alırım? SERPİL BOZGEYİK

CEVAP: SGK'ya giderek 15 yıl ve 3600 gün priminizin dolduğuna dair bir yazı alıp iş yerine vererek tazminatınızı talep edebilirsiniz.

14) 1978 tarihinde doğdum.1992 de çıraklık sigortam oldu.1996 yılından itibaren sigortam ödenmeye başlandı.7500 günüm var. Kaç yaşında nasipse emekli olurum. ADİL SERTKAYA

CEVAP: 25 yıl 56 yaş ve 5825 gün şartıyla emekli olursunuz. Prim tamam yıl tamam yaşı bekleyeceksiniz.

15) Eşim 1994 tarihli sigorta girişi var 2400 günü var nasıl emekli olur iki çocuğumuz var biri 2003 biri 2015 doğumlu. Eşim nasıl emekli olabilir? Güven Ödemiş

CEVAP: İki çocuk için 1200 gün borçlanıp primi 3600 güne tamamlarsınız. Bunu tamamlayınca eşiniz 58 yaşında emekli olabilir. Ya da çalışıp 5675 gün prim tamamlayıp 50 yaşında emekli olur.

16) Benim 1995 yılından üzerime iş yeri vardı vergi levhası ve ruhsat vardı. Ama hiç Bağ-Kur girişi yapılmamış. Geriye doğru kayıt yapılabilir mi? Sinan ACAR

CEVAP: Maalesef geçmişte sadece vergi mükellefi olmak yetmiyor. Bağ-Kur'a da kayıt yaptırıp prim ödemeniz gerekiyordu. Geriye doğru tescil ya da prim ödeme gibi bir uygulama bulunmuyor. Ancak bu konuda bazı yargı kararları da mevcut. Tabi bu kararlar sizin durumunuza uymayabilir. O yüzden bir hukukçuyla konuşmanızda fayda bulunuyor.

17) 18.4.1996 tarihinde sigortalı oldum. 1970 doğumluyum. Ödenmiş 7500 prim günüm var. Ne zaman emekli olurum. Emre ŞAHİN

CEVAP: İşe giriş tarihinize göre 25 yıl 56 yaş ve 5825 gün gerekiyor. Priminiz tamam, yılınız 2021'de dolacak. Yaşınızın tamamlandığı 2026 tarihinde emekli olabilirsiniz. Askerliğiniz sigortadan önce ise bu durumda borçlanma ile bir yıl erken emekli olma şansınız da bulunuyor.

18) Ben 15 yıldır bir firmada çalışıyorum. Yakında bebeğim olacak. Ben bebeğime bakmak için artık çalışmak istemiyorum. Tazminatımı alıp ayrılabilir miyim? Filiz GÜZEL

CEVAP: Sadece bebeğiniz olacağı için istifa ederseniz 15 yıllık tazminatınızı da yakarsınız. Ancak başka imkanlar da bulunuyor. Eğer ilk sigorta olduğunuz tarih 9 eylül 1999 öncesi ise SGK'dan yazı alıp ayrılabilirsiniz. Ayrıca evliliğinizin üzerinden henüz 1 yıl geçmemişse yine tazminatı alıp ayrılabilirsiniz. Bunlar yoksa istifa etmeyin. Annelere değişik ücretli ücretsiz izin hakları ve yarı çalışma imkanları var bunları kullanın.

19) Lisede stajyer olarak çalıştım. O zaman bana bir sigorta numarası verdiler. Bu numara geçerli mi? İlk sigorta olduğum tarih staj tarihi olarak mı sayılacak? Bunu emeklilik için kullanabilir miyim? Meryem KUŞÇU

CEVAP: Staj ya da çıraklık sırasında yapılan sigortalar sadece meslek hastalığı ve iş kazasına karşı yapılan sigortalar. O yüzden bu sigorta primleri emeklilik hesaplarında kullanılamıyor. Ancak sizin ilk sigorta olduğunuz tarih bu tarih olarak geçiyor. Fakat emeklilik hesabı yapılırken ilk sigorta olduğunuz tarih uzun vadeli sigorta kollarından priminizin yatırıldığı tarih olarak alınıyor. Aldığınız sigorta numarasını ise bütün çalışma hayatınız boyunca kullanabilirsiniz. Ayrıca kadınlar sigortadan sonraki doğumlarını borçlanabiliyor. Staj sigortası ise burada geçerli sayılıyor ve stajdan sonraki doğumlar borçlanılabiliyor.

20) 1975 doğumluyum 01.05.1997'de sigorta başlangıcım var. 11.05.1999 tarihinden bu yana aynı iş yerinde çalışıyorum. Yüzde 55 oranında engelliyim. Nasıl emekli olabilirim? Kadir UZUN

CEVAP: Normal emeklilik için 25 yıl 56 yaş ve 5825 gün şartlarınız var. Henüz yılınız ve yaşınız dolmamış. Prim gününüzü yazmamışsınız. Ancak yüzde 55 engelli raporu size avantaj sağlayabilir. Vergi dairesine giderek bir hastaneye sevkinizi isteyin. Bu oranda yani yüzde 55 vergi indirimi alırsanız emeklilik şartlarınız 17 yıl sigortalılık ve 3920 gün olacaktır. Burada yaş şartı aranmıyor. 17 yıl geçmiş durumda. Eğer 3920 gün de priminiz varsa hemen emekli olabilirsiniz.

21) Kıdem tazminatı hesaplanırken aldığımız diğer yan ödemeler de maaşa ekleniyor mu? Burada ölçü nedir? Metin BURCU

CEVAP: Kıdem tazminatı hesaplanırken giydirilmiş brüt ücret dikkate alınıyor. Yani sadece maaşınız değil, düzenli olarak size ödenen her türlü maddi katkı bu brüt maaşa ekleniyor. Örneğin her ay yemek parası alıyorsanız, ya da her yıl bayram ikramiyesi alıyorsanız düzenli olmak kaydıyla brüt ücrete eklenerek kıdem tazminatı hesaplanıyor. Ancak düzensiz ödemeler örneğin mesai prim gibi maalesef hesaba eklenmiyor.

Faruk Erdem'e sorularınızı faruk.erdem@takvim.com.tr e-posta adresine gönderebilirsiniz.