■ Özel sektöre ait bir fabrikada çalışıyordum. Fazla mesai yapmadığım için işten çıkartıldım. Bu olay normal mi, ne yapmalıyım?
İş Kanunu'na göre işçi mesai yapmak zorunda değildir. Fazla çalışma durumunda işveren işçinin yıllık onayını almak zorundadır. Zorla fazla çalışma yaptırılamaz. Bu nedenle çalışanın işten çıkartılması haksız işten çıkartmadır. İhbar ve kıdem tazminatı hakkınız vardır. İş mahkemesinde dava açabilir veya Çalışma ve İşkur İl Müdürlüğü'ne şikayette bulunabilir, tazminatlarınızı alabilirsiniz.
■ İş yerimizde çalışan işçilerimizin bir kısmı çok sık sigara molası veriyor.
Kendilerine firma ilkeleri açısından sigarayı bırakmalarını söylüyoruz ancak birkaçı bırakmadı. Bu çalışanları eğer tazminatsız olarak işten çıkartırsak ilerde mahkemeye vererek hak kazanma şansları var mıdır? Hacer A.
İş Kanunu'na göre; sigara içtiği için işçiyi tazminatsız işten çıkartamazsınız.
Ancak sigara içme molaları belirleyip bu süreler içinde sigara içmesini sağlayabilirsiniz. Çalışan önceden belirlenmiş molaların dışında sık sık sigara içmeye gidiyorsa bununla ilgili olarak kendisini yazılı olarak uyarabilirsiniz. Bu uyarılara rağmen bu alışkanlığını terk etme konusunda ısrarlı davranmaya devam ederse işverenin emir ve talimatlarına uymama nedeniyle iş sözleşmesi fesh edebilirsiniz.
■ Raporlu olduğumuz tarihlerde iş yerinden bize yol ve yemek ödemesi yapılmıyor. Bu uygulama doğru mudur? D.K.
Nakdi olarak ödenmesi öngörülen yol ve yemek bedellerinin günlük tutarları ile ayda kaç gün üzerinden ödeneceğinin ihale şartnamesinde belirtilmesi zorunludur. Buna göre, haftanın 5 günü çalışılan iş yerlerinde 22 gün, haftanın 6 günü çalışılan iş yerlerinde 26 gün üzerinden yol ve yemek bedelleri hesaplanacaktır. Yol ve yemek bedelleri fiili çalışma karşılığı ödenen ücretlerdendir. Bu itibarla, çalışılmayan yahut raporlu olunan günlerde işverenin yol ve yemek bedellerini ödememesi mümkündür.