Kısmi emeklilik hakkı: Vatandaşların sigorta başlangıç tarihi, hizmet vakitı ve prim ödemesi şartlarını yerine getirmesi halinde erken emekli olmalarının önü açılır.
Kısmi emeklilik amacıyla bireylerin sigorta başlangıç tarihlerinin 1999 ve evvelki senelere ait olması gerekir. Bu haktan sadece 8 Eylül 1999 ve evvel SGK'ya sigortalı olarak bildirilenler yararlanabilir.
Kısmi emeklilik hakkından faydalanmak isteyenlerin 15 senelik hizmet vakitı ve 3600 prim günü ödemesi şartlarını tamamlamaları istenir.
Yıpranma hakkı: Çalışma koşulları ağır olan meslekler amacıyla yayılan yıpranma payı ile bireylerin daha erken emekli olması amaçlanmıştır. Özel olarak verdiği yıpranma vakitleri yaş haddinden düşülüyor.
Su altında çalışanlar, güven ve MİT mensubu, itfaiyeci, gazeteci, madenci, demir-çelik gibi mesleklerde çalışanlar amacıyla yıpranma hakkından yararlanmak amacıyla 3600 gün koşulu aranır. Yıpranma hakkından yararlanan şahıslara çalıştıkları her 360 gün amacıyla 60-180 gün arasında farklılık gösteren fiili hizmet vakitı zammı verilir.
TOPLU ÖDEME İLE ERKEN EMEKLİ OLUNABİLİR Mİ?
Her çalışan haklı olarak bir gün emekli olmayı hayal ediyor. Ülkemizde bunun yolu da belli sayıda gün prim ödemek, belli yaşa gelmek ve belli bir sigortalı senesini doldurmak isteniyor. Yasalarımız işlemiş senelerde çalışılmayan dönemler amacıyla geriye dönük ödeme imkânı tanımıyor. Fakat birtakım istisnalar ile toplu ödeme yaparak bu günleri satın alabilmek olası olabiliyor. Sigortalıların borçlanma yapabilecekleri vakitler 5510 sasenesi Sosyal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu'nun 41. Maddesi ile düzenlenmiş.
1) Kadınlar sigortadan sonra üç çocuğa kadar doğum borçlanması yaparak 2.160 günü toplu ödeme ile satın alabiliyor.
2) Er ya da erbaş olarak silah altında ya da yedek subay okulunda geride bıraktığımız vakitleri toplu olarak ödemek olası.
3) Emekli Sandığı'na tabi çalışan memurların, bedava izin vakitleri borçlanılabiliyor.
4) Sigortalı olmaksızın hekime öğrenimi ya da tıpta uzmanlık amacıyla vatan içersinde ya da vatan dışında geçirdikleri normal hekime ya da uzmanlık öğrenim vakitleri borçlanılarak emeklilik hesabında kullanılıyor.
5) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj vakitleri de borçlanılabiliyor..
6) Sigortalı iken rastgele bir suçtan tutuklanan ya da gözaltına alınanlardan bu suçtan kaynaklı beraat edenlerin tutuklulukta ya da gözaltında geride bıraktığımız vakitleri de borçlanılabiliyor.
7) Grev ve lokavtta geride bıraktığımız vakitleri de borçlanmak olası.
8) Hekimlerin fahrî asistanlıkta geride bıraktığımız vakitleri borçlanılıyor.
9) Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, açıkta geçirdikleri vakitleri borçlanma imkânları bulunuyor.
10) Part-time çalışanlar, 30 günden az çalışması olanlar, ücretli öğretmenler bu vakitleri borçlanarak 30 güne tamamlayın.
EMEKLİLİK ŞARTLARI NELER?
Ülkemizin üretim ekonomisine uzun seneler katkı gerçekleştiren işçiler emekli olmanın hayaliyle yaşıyor. Emeklilik senelerinde devlet doğrultusundan işçiye pirim ve ödemelerine göre emekli maaşı veriliyor.
Sigortalılık vakitınin başlangıcı 08.09.1976'dan evvelce olan erkek SSK'lılar:
55 yaşını doldurmuş olma ve en az 5000 gün ya da, 55 yaşını doldurmamış olmakla beraber, 25 yıldan beri sigortalı bulunma ve en az 5000 gün, Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olma şartlarını yerine getirenler, tam emekli aylığına hak kazanmaktadırlar.
08.09.1999 günü ve ardından işe giren erkekler emekli olabilmeleri amacıyla 60 yaşını tamamlamış ve en az 7000 gün adedi ile emekli olabilecekler. Görüldüğü üzere 08.09.1999 gününden sonra işe girenler amacıyla sigortalılık vakitı diye bir şey kalmamıştır. 7000 günü doldurmak ve 60 yaşını tamamlayıp 61 yaşından gün alması gerekir.
1999 Yılından Önce Sigortalı Olanlar Ne Kadar Emekli Maaşı Alır?
1999 senesindan evvelce sigorta başlangıcı olanların emekli maaşları, 1999 senesindan sonra emekliliği hak edenlerden daha yüksektir. 1999 senesindan evvelce sigortalı olanlar amacıyla emeklilik maaşı en düşük 1600 TL olarak belirlenmiştir. Emeklilik maaşları bireylerin prim ödemelerinin miktarına bağlı olarak değişir. Eğer bireyin prim ödemesi en yüksek bir yerden yapıldıysa; emeklilik maaşının daha çok olması da söz hususudur.
1999 Yılından Önce Sigorta Girişi Olanlar Ne Zaman Emekli Olabilir?
Erken emeklilik amacıyla tespit edilen şartlara ideal olanlar, emeklilikte aranılan yaş kriterinden ayrı tutulurlar. 3600 prim günün tamamlandığı tarih bireylerin emekli olma vakitıni belirler. Halk arasında kısmi emeklilik olarak adlandırılan 1999 senesi ve evvelce sigorta girişi olanların erken emekliliği amacıyla 3600 prim günün tamamlandığı tarih ve bireyin yaşı önemlidir. Emeklilik hak eden bireyin yaşının beraberinde cinsiyeti de emekliliği etkileyen faktörler arasında yer alır.
• Erken emeklilik amacıyla prim gününü dolduran kadınların 50 yaşını, erkeklerin ise 55 yaşını bitirmesi gerekiyor.
• Erken emeklilik amacıyla yaşını dolduran fakat prim gününü tamamlayamayan bireylerin emeklilik dönemlerinde farklılık söz hususu olur. Prim gününü bekleyen kadınlar 58 yaşında; erkekler ise 60 yaşında emekli olabilirler.