* Sinüzit deyince akla burun tıkanıklığı, burun akıntısı ve baş ağrısı geliyor. Peki kronik sinüzit nedir?
- Op. Dr. Baver Şimşek: Öncelikle sinüziti detaylı şekilde anlatalım. Yüz ve kafa kemikleri içinde bulunan boş hava ceplerine 'sinüsler' diyoruz. Sinüsler normalde sağlıklı kalmalarını sağlayan, kendilerini nemlendiren ve mikropları temizleyen mukusu üreten ince bir doku tabakasıyla kaplıdır. Sinüsleri örten bu doku tabakası enfekte veya tahriş olduğunda sinüzit oluşur. Bu örtü tabakası şişer, daha fazla mukus üretir ve mukus drenajı bozulur. Eğer hastada burun tıkanıklığı, burun veya geniz akıntısı, yüz ağrısı, yüzde basınç ya da 'doluluk' hissi, koku duyusunda azalma durumlarından en az ikisi varsa ve 12 haftadan uzun sürüyorsa, o zaman kronik sinüzitten bahsedebiliriz.
* Kronik sinüzitin kalıcı olduğunu söyleyebilir miyiz?
- Op. Dr. Baver Şimşek: Akut sinüzit genellikle soğuk algınlığı nedeniyle meydana gelen sinüslerin geçici bir enfeksiyonudur. Kronik sinüzit ise soğuk algınlığını takiben meydana gelen ve belirli bir tedavi yaklaşımı gerektiren daha kalıcı bir sorundur. Belirtileri daha düşük dereceli olduğundan hem hastalar hem de sağlık sağlayıcıları tarafından kimi zaman göz ardı edilebilir.
* Kronik sinüzit için ne zaman doktora başvurmalıyız?
- Op. Dr. Baver Şimşek: Eğer 1 yıl içinde sinüzitiniz birçok kez antibiyotikle tedavi edilmişse veya az evvel saydığım semptomların iki veya daha fazlasını 1 yılda yaşamışsanız, kronik sinüzit için bir doktora başvurmalısınız.
KRONİK SİNÜZİTİ OLANLAR ÇOĞU ZAMAN YORGUN HİSSEDER
* Kronik sinüzit tanısı nasıl konulur?
- Op. Dr. Baver Şimşek: Bir kişinin en az 3 ay süreyle saydığım semptomların iki veya daha fazlasına sahip olması, onun kronik sinüzit olabileceğinin göstergesidir. Bu klinik durumla hekime başvurmuş bir hastaya ya endoskopik sinüs muayenesi ya da paranazal sinüs bilgisayarlı tomografi (BT) incelemesi ile kesin tanı konulur. Bu arada kronik sinüziti olanların çoğu aynı zamanda yorgunluk hisseder. Bu semptom kronik sinüzit tanısında kullanılmamasına rağmen birçok hasta yorgunluk hisseder.
* Tanı yöntemleri hakkında detay verebilir misiniz?
- Op. Dr. Baver Şimşek: Paranazal sinüs BT taraması, yaklaşık 15 dakika sürer. Tarama esnasında elde edilen görüntülerde sinüs tabanlarının ve sinüs boşluklarının içinde herhangi bir mukus veya polipin olup olmadığının ayrıntılı bilgileri saklıdır. Sinüs endoskopisi, hekimin bir kameraya bağlanmış ince bir tüp kullanarak sinüsleri değerlendirdiği bir ofis işlemidir. Endoskopi klinisyenin sinüsler içindeki mukusun ayrıntılı incelemesine olanak sağlar.
* Kronik sinüzitle ilişkili durumlar nelerdir?
- Op. Dr. Baver Şimşek: Burun tabanı ve sinüs tabanı akciğerlerin tabanlarına benzer. Yaklaşık her beş kronik sinüzit hastasından birinde aynı zamanda astım da vardır. Astım olasılığı en yüksek olan hastalar kronik sinüzit ve nazal polipi olanlardır. Kronik sinüzit, nazal polip veya astımı olan bazı hastalarda aspirin intoleransı denilen bir durum vardır. Aspirin intoleransı belirtileri aspirin, ibuprofen, naproksen sodyum veya diğer nonsteroid antienflamatuar ilaçları aldıktan sonra ilk birkaç saat içinde burun ya da göğüste belirtilerin kötüleşmesi gözle görülür olur. Semptomların kötüleşmesi; ani burun tıkanıklığı, sinüslerde ağrı ve basınç, hırıltılı solunum, göğüste sıkışma hissi, öksürük içerebilir. Bu reaksiyonlar ciddi ve hatta yaşamı tehdit edici olabilir. Eğer aspirin intoleransı olabileceğinizi düşünüyorsanız, aspirin ve benzeri ilaçları kullanmadan önce bir sağlık kuruluşuna danışmalısınız.
TEDAVİ KİŞİYE GÖRE DEĞİŞİR
* Kronik sinüzitin tedavisi nedir?
- Op. Dr. Baver Şimşek: Ne yazık ki, kronik sinüzitli insanlarda genellikle belirtileri kontrol altında tutmak için ömür boyu tedavi gerekir. Çeşitli tedavi seçenekleri kullanılabilir, ancak her tedavi herkes için uygun değildir. Bu tedavilerin farklı kombinasyonları vardır ve kronik sinüzit tipine bağlı olarak değişir. Doktorlar genellikle belirtileri ve inflamasyonu kontrol altına almak için agresif tedavi ile başlar ve daha sonra zamanla daha az agresif bir yaklaşım ile değiştirmenizi önerir.
* Tedavi konusunu biraz daha açalım. Potansiyel tedaviler neleri kapsar?
- Op. Dr. Baver Şimşek: Öncelikle yaşam tarzı değişikliklerini kapsar. Kronik sinüziti olan kişinin eğer içiyorsa sigarayı bırakması gerekir. Sinüs problemlerine katkıda bulunan bir faktör olarak çevresel alerjileri olan kişiler, onları rahatsız eden belirli alerjenlere maruziyeti azaltmak için kendi ev ya da iş koşullarını ya da her ikisini değiştirmelidir. Kronik sinüziti olan hastaların tuzlu su ile günlük olarak burun yıkaması yapması tedaviye yardımcı olur. Kronik sinüzit her türlü derecelerde inflamasyon, yani tahriş ve şişme içerdiğinden, bu inflamasyonu azaltmak için glikokortikoid içeren spreyler genellikle tedavi paketine dahil edilir. Genel olarak "steroid" olarak adlandırılan glukokortikoidler de çok etkili anti-inflamatuar ilaçlardır. Hasta sinüslerde mukus üretimini azaltırlar ve var olan poliplerin küçülmesine yardımcı olurlar. Burun spreyleri ya da damlalar biçiminde glukokortikoid kullanımı, vücudun diğer kısımlarına etki etmediğinden yan etkileri yok denecek kadar az görülür. Spreylerin kullanımı kolay olduğu için doktorunuz muhtemelen başlangıçta glukokortikoid sprey denemek isteyecektir. Spreyler sinüs boşluklarının derinliklerine ulaşmaz, ancak burun mukozası ödemini azaltıp sinüslerin drenajını rahatlatır. Eğer size damla reçete edilmişse damlayı belirli pozisyonlarda yatarken burun içine uygulamanız gerekir. Bazı durumlarda, doktorunuz ağız (oral) ile glukokortikoid (steroidler) alımını önerecektir. Çoğu hastada sinüs enfeksiyonunu tamamen tedavi etmek için birkaç hafta veya daha uzun süren uzun antibiyotik kullanımı gereklidir. Bazen kronik sinüzit olan kişilere montelukast içeren ilaçlar da reçete edilebilir. Bu ilaçlar, glukokortikoidlerden farklı bir şekilde inflamasyonu azaltarak etki gösterir.
* Tedavi seçenekleri arasında ameliyat var mı?
- Op. Dr. Baver Şimşek: İlaç kullanımının alerji veya başka bir nedenden ötürü mümkün olmadığı, ilaçlarla yeterince kontrol sağlanmayan hastalarda ve sinüs boşluklarını tıkayan mukus ve polipleri temizleyip sinüs açıklıklarını yeniden açmak için ameliyat önerilebilir.
