SEBEBİ TEK DEĞİL
Bazı çocuklar neden geç yürüyor?
Bebekler genellikle 11 veya 15'inci aylarda yürüyor. 18 aylık çocuk hâlâ yürüyemiyorsa, o zaman geç yürümüş sayıyoruz.
Peki yürümeyi geciktiren belli sebepler var mı?
Yürümeyi geciktiren nedenler çok çeşitli... Bazen tek bir neden değil, birden fazla etken geç yürüme sebebi olabiliyor. Kaba hareketlerin oluşumunda genetik etkenler büyük rol oynuyor.
Bebeğin geç yürüdüğüne dair yaş sınırı kaçtır?
Eğer bebeğin başka hiçbir sorunu yoksa ve 18 aylık olmuşsa, 2 ay daha beklenir ve bu sürede yürürse sıkıntı olmaz. Ancak çocuk, bu süreyi aşmış olmasına rağmen yürüyemiyorsa, mutlaka gelişmiş merkezlere yönlendirmek gerekir. Çocuğun geç yürüme nedenleri araştırılmalıdır.
Bebeğin sürekli oturması geç yürümesine neden olabilir mi?
Evet. Siz ya da bebeğinizin bakıcısı çocuğunuzu yeterince yürütmüyor, her ihtiyacını oturduğu yerden karşılıyorsanız; bebeğin yürümesi de gecikiyor. Bebeklere oturduğu yerde yemek yedirmek, oyuncaklarıyla oturduğu yerde oynamasını sağlamak, 'Yaramazlık yapar' düşüncesiyle yerinden kaldırmamak son derece yanlış...
AYAKKABISINA DİKKAT
Geç yürüdüğünden şüphelenilen bebekte, muayene sırasında nelere bakılıyor?
Muayenede kaslarına, reflekslerine, görme ve işitmesinde herhangi bir sorunun olup olmadığına bakılıyor. Eğer bebeğin muayenesinde ve yürümesinde gecikme sorunu varsa, özel bir enzime bakılıyor. Eğer bir problem yoksa ama bekleniyorsa, MR çekilip, çocuk nöroloğuna yönlendirilebiliyor. Fizyoterapinin bu bebeklere büyük faydası oluyor.
Geç yürüyen bebeğe ne gibi tedavi olanakları sunuyorsunuz?
Geç yürüme nedeniyle bebeklerin yürüteçe konulması, evdeki travmaları artırabileceği gibi bebeğin korkmasına da yol açabiliyor. Bebeğe giydirilen ayakkabının da çok iyi seçilmesi gerekiyor. Çünük ayakkabı vuruyorsa da yürümek istemiyor.
KAS HASTALIĞINI ÖNEMSEYİN
Bebeğin geç yürümesinin nedenleri ne olabilir?
Kasın gücüyle, tonusuyla, fonksiyonuyla ilgili sorunlar var. Bunları 'Hipertoni', 'Hipotoni' ve 'Kas hastalıkları' olarak sıralamamız mümkün. 'Hipertoni'; kasların normal yapısının dışında bir şekilde hareketsizliği ve sertliğidir. 'Spastik pareleziler' dediğimiz rahatsızlıklarda, bacaklar bükülemez. Bu tip bir rahatsızlığı olan çocuklar, sürekli balerin gibi parmak uçlarında yürür. Parmak ucunda yürüme varsa, çocuk spastik olabilir. 'Hipotoni' dediğimiz hastalıkta kaslar yapısal olarak çok güçsüzleşir. Bu duruma, en çok down sendromlu çocuklarda rastlanır. 'Hipotoni' bulunan çocuklar geç yürür. Kaslar normalde olmaları gerektiğinden daha gevşek olur; çocuğu tutmaya çalıştığınız an, adeta elinizin altından kayar. Kas yapısı bozuk olan çocuklar, hareket sorunu yaşar.
ERKEKLER KIZLARA GÖRE DAHA GEÇ KONUŞUYOR
Bir bebeğin geç konuştuğunu söylemek için hangi kriterler kullanılıyor?
Bir çocukta konuşma gecikmesi var diyebilmek için özellikle iki noktaya dikkat ediyoruz. 18'aya kadar hiç kelime kullanmıyorsa, 2-3 yaşına kadar da en az 2-3 kelimelik bir cümle kuramıyorsa, bunlar bizim için çok önemli kriterler....
Geç konuşma sorunu erkeklerde mi kızlarda mı daha sık görülüyor?
Bu sorun erkeklerde kızlara göre dört kat fazla görülüyor.
KBB ŞART!
Geç konuşan çocukların toplumdaki oranı nedir?
Çocuklarda konuşmanın gecikmesi toplumun yüzde 5'ini ilgilendiriyor. Bebeklerin belli gelişme basamakları çerçevesinde, belli işleri belli dönemlerde yapmaları gerekiyor. Çocukların yüzde 50'si iki, yüzde 75'i üç yaşına kadar tam konuşuyor. Dört yaşına gelmiş çocuğun da hiç tanımayan biri tarafından konuştuğunun anlaşılabilmesi büyük önem taşıyor. Eğer çocuk geç konuşuyorsa, çocuk doktoruna gidilmesi lazım. Eğer organik nedenlerden dolayı çocuğun konuşmasında sıkıntı varsa, mutlaka bir KBB uzmanı incelemeli.
Geç konuşan çocukların muayenesi nasıl olmalı?
Bebeğin ağız ve kulağına bakılmalı, herhangi bir sendrom ya da hastalığın varlığı düşünülüyorsa da KBB uzmanınca incelenmeli... Anne karnında ya da anne karnından sonra zekâ geriliği düşünülüyorsa, gelişim nöroloğuna yollamak, MR çekilmesi gerekebilir. Ailenin ilgisi, ilgisizliği varsa pedagog yardımcı olmalı.
SEBEBİ GENETİK Mİ?
ORGANİK NEDENLER:
Bebeğin konuşabilmesi için önce sesi duyması, beynin bu sesi işlemesi gerekir. İşlerken de dil, yumuşak damak, dişler ve dudak hareketleriyle bunu seslendirmesi lazım. Duymayan ya da beyninde arıza olan çocuk konuşamaz. Yarık dudak, damak ve dil bağı sorunu olanların da konuşması mumkün değildir. Bu nedenle 'Konuşmayı engelleyen bir neden var mı?' diye bakılması gerekir. Çocuğun televizyonu çok yüksek sesle izleyip izlemediği de önemli ipuçları arasında sayılabilir. Alerjik çocuklarda kulak içinde sıvı birikmesi olabilir. Tam duyma kaybı, işitme bozuklukları baş gösterebilir. Beyinle ilgili sorunlarda zeka geriliği, serebral palsi, otistizm gibi hastalıkların bulunması halinde de konuşma ileri yaşlara kadar sarkabilir. Hatta hiç konuşmayanlar da olabilir.
İKİ DİL KULLANIMI:
Ailede iki dil kullanılması yani organik olmayan nedenler de geç konuşmaya sebep olabilir. Çocuğun evebeynlerinden biri yabancı dil, diğeri Türkçe konuşuyorsa doğru zamanda geçişler yapabilmesi için her iki dili de çok iyi şekilde işlemesi gerekir. Ancak iki dili de iyi bir şekilde işledikten sonra anadili gibi konuşabilir. Bunları yapması da zaman alır. Yani çocuk konuşamıyor diye hemen suçlamak böyle bir durumda yanlış olabilir.
AŞIRI İLGİSİZLİK:
Çocuk her istediği hemen yapılıyorsa, aile daha konuşmadan isteklerini karşılıyorsa da sorun olabilir. Bazen de aşırı ilgisiz tavırlar ve çocuğun yok sayılmasının yanında konuşma pratiği yapılmaması da çocuğun dil öğrenmesine engel olur.
GENETİK BAĞLANTI:
Bazen de geç konuşma genetik kaynaklı olabilir. Genellikle baba tarafından konuşmayla ilgili bir sorun olabilir. Yani ailede geç konuşan varsa bebek de geç konuşabilir. Bazı çocuklar dört yaşına kadar konuşmuyorlar, dört yaşında konuşmaya başlayabiliyorlar.
