Kahramanmaraş'ta meydana gelen depremler sonrası sosyal medya üzerinden yayılan dezenformasyonlara her gün bir yenisi ekleniyor. "Hatay'da baraj patladı" iddiası sonrası bölgede panik yaşanırken, güvenlik güçleri iddianın yalan olduğunu anonslarla duyurdu.
YALANLARI SERVİS ETTİLER ALGI BİTİNCE SİLDİLER | VİDEO İZLE
İddiayı ilk kez duyuran BaBaLa Tv'nin Twitter adresi paylaşımı kısa bir süre sonra sillmişti. BaBaLa Tv'nin moderatörü Oğuzhan Uğur'dan rezalete ilişkin skandal bir açıklama geldi. Uğur, "Yanlış teyitli haberi hemen kaldırdık yayından, bununla ilgili arkadaşı da aramızdan uzaklaştırmak zorunda kaldık. Teyit almış olsa dahi, teyidine güvenmiş olsa dahi, bunu birkaç kere teyit ettirmek zorundaydı. Yanlış yapmış olabilir, burada bin kişiyiz arada ki bir tane yanlış haber çıkabilir. Gereğini yaptık, keşke olmasaydı" dedi.
OĞUZHAN UĞUR SAVCILIĞA İFADE VERDİ
Kahramanmaraş merkezli 2 deprem sonrası "BaBala TV" isimli twitter hesabından Kahramanmaraş Kumçatı köyünde barajın çatladığı, Hatay Yarseli Barajının duvarının çatladığı yönünde paylaşımlarda bulunulmuştu. Paylaşımların deprem bölgesinde depremzede vatandaşlar arasında korku ve paniğe neden olduğu, arama kurtarma çalışmalarında aksamalara neden olduğu dikkate alınarak "BaBala TV" isimli twitter hesabında yapılan paylaşımlar nedeniyle hesap sahibi olduğu tespit edilen Oğuzhan Uğur hakkında "Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma" suçundan İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatılmıştı.
SORUŞTURMA BAŞLATILDI
Sosyal medya fenomeni Oğuzhan Uğur hakkında Kahramanmaraş ve Hatay'da baraj duvarlarının patladığı yönünde paylaşım yaptığı gerekçesiyle 'Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma' suçundan resen soruşturma başlatıldı.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Kahramanmaraş Pazarcık merkezli iki depremin ardından Kumçatı Köyünde barajın çatladığı ve Hatay Yarseli Barajı'nın duvarının çatladığı yönünde sosyal medyada paylaşım yapanlara yönelik çalışma başlattı.
ADETA GÜNAH ÇIKARDI!
Yaşanan bu gelişmelerin gölgesinde Oğzuhan Uğur, sosyal medya hesabında bir paylaşım yaparak adeta günah çıkardı. Uğur, "Durum değerlendirmesi yaptık çağrı merkeziyle. Binlerce sahte ihbar almışız. İzmir'den, Ankara'dan arayıp işleten, dalga geçen bile olmuş… Bu insanlar yüzünden göçük altından yardım isteyen insanlardan videolu teyit istemek zorunda bile kalmışız. İnsana insan demekten utandık…" ifadelerini kullandı.
SOSYAL MEDYADAN TEPKİ YAĞDI
Oğuzhan Uğur'a yaptığı paylaşım sonrası sosyal medyadan tepki yağmıştı.
"11. gün mü durum değerlendirmesi yapmayı akıl ettin... Bu şekilde kurtulamazsın suçun varsa cezanızı çekeceksiniz... Senin ve ekibinin neden olduğu sahte ihbarların sayısını beyan et...."
Depremin ilk anından itibaren kurumların seferber olmasına engel olan dezenformasyona internetin lağım çukuru olan Ekşi Sözlük'ün site içerisinde açılan başlıklarla destek verdiği görülürken sitenin olaya hiçbir şekilde müdahale etmediği ortaya çıktı.
İşte depremin olduğu ilk andan itibaren provokatif yayınları, nefret içerikli yorumlarıyla gündeme gelen muhalif yayın organı Ekşi Sözlük'te yaşananların perde arkası:
YALANLARIN MUTFAĞI EKŞİ SÖZLÜK
Muhalefeletin internetteki en büyük provokasyon aracı olan Ekşi Sözlük yalanın da kurgulandığı ve dolaşıma sokulduğu site olarak biliniyor. Buradan üretilen yalanlar sosyal medyaya servis ediliyor ve akılalmaz bir şekilde yayılıyor.
DEPREMZEDEYE KİN KUSTULAR
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinde Hatay Samandağ'da 4 oğlunu, eşini, anne-babasını ve 9 akrabasını kaybeden vatandaşın "Kaderimiz bu. Sağ olsun hükümetimiz destekliyor bizi. Reis babamıza inanıyorum." şeklindeki metanet dolu ifadeleri herkesi duygulandırdı. Ekşisözlük'te ise nefret kampanyası başlatıldı.
'KİN KAPISI' YİNE AÇIK
Sitedeki, "Depremde 4 oğlunu kaybeden adamın reis yorumu" başlıklı bölümde Ekşisözlük yazarları tarafından afetzedeye ağır ifadeler kullanıldı. 18 Şubat'ta açılan başlıkta 47 sayfa boyunca acılı depremzedeye çok sayıda küfür ve hakaret yöneltildi. Ekşisözlük yönetiminin onayladığı yorumlarda, doğrudan site moderatörleri de ağır sözler sarf etti.
Ekşisözlük moderatörlerinden "bluewind" tarafından yapılan yorumda, "Proteo'nun (arama kurtarma köpeği) ölümü bu adamın kaybından daha derinden üzmüştür beni" ifadeleri yer aldı.
Bir diğer kullanıcı ise depremzedeye küfrederek, "Size üzülen z.a.i.nin vicdanini s….. diyorum. İşte öyle bir şey." diye yazdı.
Depremde 16 yakınını kaybeden depremzedeye Ekşisözlük'te edilen küfür ve hakaretlerden bazıları şöyle:
"bildiğin beyni yanmış bu adamın. yazık."
"inanın çok şeyler yazmak istiyorum ama yazamıyorum. bu adam çok hücreli olamaz."
"şoka girmiş herhalde, akıl tutulması derdim ama olmayan şeyin tutulması nasıl olacak."
"bir insanın başına daha kötü ne gelebilir bilmiyorum. aptal filan diyerek geçiştirilmeyecek kadar vahim bir durumda."
"celladına aşık olmuş bir adamın yorumu."
"ister kızın ister kızmayın; çekirdek ailesini, en yakanlarını kaybetmiş ve yeni ev için yalakalık yapıyor. kanım dondu."
"ülkenin cahillik seviyesini hafife almamamız gerektiğini bas bas bağıran bir video işte."
adamın cehaletinden kendisi kadar din adamları olan imamlar da suçludur, İslam diye sünni uyuşturucu madde zerkeden aldatıcılar
"REİSİMİZ İNŞALLAH BİZİ AÇIKTA BIRAKMAZ"
Ekşisözlük'te acısı hiçe sayılarak hakaret edilen depremzedenin, gazeteci Adem Metan'a yaptığı devlete ve dinine bağlılığını yansıtan konuşması şöyleydi:
"Sağ olsun müdürümüzden bizi yalnız bırakmadı, ona çok teşekkür ederim. Tüm ihtiyaçlarımızı karşılıyor, 8 günden beri bizimle ilgileniyor. Ona nasıl teşekkür edeceğimi bilemiyorum. Aileden 2 kişi çıkardık, amcam var burada oturuyoruz onunla ne yapalım. 4 oğlum, eşim, babam, annem, kardeşim ve ailesi… 16 kişiyi maalesef kaybettik. Allah'tan gelen silinmez ne yapalım kaderimiz bu. Sağ olsun yine de hükümetimiz destekliyor bizi. Allah razı olsun tüm imkanlarıyla bize destek oluyor. İnşallah bu destekler devam eder açıkta kalmayız. Reisimize inanıyorum, tek umudumuz o. İnşallah bize yardımcı olur ve bizi böyle açıkta bırakmaz."
DEPREMDE ATILAN ENTRYLER SİLİNDİ
Bu yalanlar 11 ilde etkili olan asrın felaketi sonrası da dolaşıma sokuldu. 6 Şubat'taki depremin ardından Ekşi Sözlük'te tıpkı Babala Tv'deki gibi binlerce sahte yardım çağrısı devletin ve AFAD'ın ortada olmadığı notlarıyla birlikte paylaşılmaya başlandı. O geceden itibaren 15 Şubat'a kadar girilen entrylerin yüzde 70'i şu an sitede görünmüyor, deliller ise yok edildi.
SİTE YÖNETİMİ HİÇBİR MÜDAHALEDE BULUNMADI
Yapılan algı operasyonunun birden fazla ekip tarafından gerçekleştirilen bir provokasyon çalışması olduğu görülürken Ekşi Sözlük'ün yöneticisi Başak Purut'un başlıklara 48 saat hiçbir müdahalede bulunmadığı belirlendi.
Açılan nefret dolu başlıklarda verilen linklerde video olmamasına rağmen sanki deprem bölgesinde Suriyeliler her yeri yağmalıyormuş gibi yüzlerce entry girildi. Bir anda Ekşi Sözlük'te devletin kontrolü tamamen kaybettiği algısı yayılmaya başladı.
AMAÇ OKUYUCULARI PROVOKE ETMEKTİ
Amaç dezenformasyon ve yalanın sözlükte konuşulmasını sağlayarak siteyi takip eden okuyucuları provoke etmekti. Nitekim saatler geçtikçe yalanların dozu arttı.
İÇ SAVAŞ BAŞLIĞI DÖRT GÜN BOYUNCA SİTEDE DURDU
Deprem bölgesinde kaynağı belli olmayan ve muhtemelen güvenlik güçlerinin havaya ateş etmesi sonucu çıkan silah seslerinin yer aldığı videoyu paylaşan sözlük yazarları bir iç savaşın başladığı yalanını yaydı. Bu başlık 4 gün boyunca gündem oldu.
ALGI OPERASYONU TAMAMLANINCA 15 ŞUBAT GECESİ İÇERİKLER ORTADAN KALDIRILDI
İlerleyen günlerde ortalık sakinleşince Ekşi Sözlük günler boyunca sürdürdüğü provokasyon içeriklerini silerek delilleri yok etmeye başladı. Dört gün boyunca defalarca şikayet edilmesine rağmen dolaşımda tutulan bu başlıklar 15 Şubat gecesi topluca ortadan kaldırıldı.
MİLYONLARCA KİŞİYE YALAN HABERLER SERVİS EDİLDİ TEK TIKLA SİLİNDİ
"Suriyelilerin yurdu yağmalaması", " Suriyelilerin gönderilen yardım tırlarını yağmalaması" gibi onlarca provokasyon içeren başlık 4 gün boyunca gündemin ilk sıralarında tutuldu. Yalan, milyonlarca kişinin gözüne sokulup kitleler tahrik edildikten sonra da tek tuşla yok edildi.
HATAY BARAJ PATLADI BAŞLIĞI SİLİNDİ
İç savaş ve Suriyelilerle çatışma yalanları gündemi meşgul ederken Ekşi Sözlük gündeme başka bir yalan haberi daha soktu.
"11 Şubat 2023 Hatay'da baraj patlaması". Bilindiği gibi aynı yalanı BABABA TV de sosyal medya üzerinde dolaşıma sokulmuştu. An itibarıyla bu başlığın da silindiği belirlendi.
GERÇEKLERİ YAZANLAR CİMER LİNKİ VERENLER SİTEDEN UÇURLDU
Provokasyon ve dezenformasyonun perde arkasındaki kirli ayağı ise Ekşi Sözlük'te nasıl bir algı operasyonu döndüğünü kanıtlıyor. Zira, dezenformasyonun yayınlandığı başlıklara gerçekleri yazan yazarların tamamının siteye girişi engellendi. Cimer linki veren yazarlar anında Ekşi Sözlük deyimiyle siteden uçuruldu. O günlerde yazarlığı kapatılan bazı hesaplara "bir yanlışlık olmuş" uyarısıyla birlikte ayın 15'inde yazarlığı geri verildi. Yani operasyon boyunca susturulup daha sonra özür dileyerek geri getirildiler. Çünkü Ekşi Sözlük yönetimi bunun bir soruşturmaya dönüşeceğini düşünüyor.
10 BİN KİŞİLİK YAZAR ALIMI: BELİRLİ PARTİLERE EKŞİ SÖZLÜK HESAPLARI DAĞITILDI
Ekşi Sözlük aykırı sesleri tamamen susturduktan sonra tam 10 bin yeni yazar alımı yaptı. Belirli siyasi partilerin gençlik kolları da provokasyona dahil edildi. Üç gün boyunca parti merkezlerinde Ekşi Sözlük hesapları dağıtıldığına dair bilgiler var.
YENİ TROLL ORDUSUYLA YALANLAR SERVİS EDİLDİ
Bu yeni troll ordusuyla birlikte Ekşi Sözlük tarihinde bile görülmeyen bir yalan ve iftira kampanyası başlatıldı. Bunlardan bir tanesi deprem bölgesinde jammerların dolaştığı ve bilgi gönderilmesinin önüne geçildiği yalanıydı.
İDDİANIN DOĞRU OLMADIĞI ORTAYA ÇIKTI ANCAK BAŞLIK YİNE SİLİNMEDİ
Bu iddianın yalan olduğu aynı saat içinde ortaya çıkmasına rağmen Ekşi Sözlük provokasyona devam etti. Günler boyunca onlarca defa şikayet edilmesine rağmen bu içerikler silinmedi. "İddia" şeklinde ortaya atılan yalanlar günlerce gerçekmiş gibi sosyal medyada yayıldı.
Öte yandan yazılan entrylerde kullanılan dilin CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun kullandığı ifadelerle aynı olması dikkatlerden kaçmadı.
GELSİNLER TUTUKLASINLAR SLOGANI
"8 Şubat WhatsApp erişim engeli" başlığından görüldüğü gibi "gelsinler tutuklasınlar" sloganı kullanıldığı ortaya çıktı.
Bilindiği gibi bu sloganı CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu aynı gün yalanlarla dolu tweetinde kullanmıştı.
SÖZDE KURALLARLA İŞLEYEN EKŞİ SÖZLÜK
Devlet enkaz başındayken algı operasyonuna devam eden Ekşi Sözlük'ün deprem üzerinden başlattığı kirli operasyonu anlamak için öncelikle sitenin çalışma sistemi anlamak gerekiyor. Ekşi Sözlük'te sözde herkesin uyması gereken iki kural var. Bunlardan birincisi spam. Bir yazar, bir başlığı arka arkaya sözlük gündemini etkileyecek şekilde farklı başlıklara (bkz) olarak veremez. Bunun sebebi sözlük gündeminin birileri tarafından manipüle edilmesinin önlenmesidir. Yani sebebi aslında kontrollü bir oranda tuttukları CHP'li olmayan yazarların sesinin çok fazla çıkmamasını sağlamaktır. Ekşi Sözlük 6-15 Şubat tarihleri arasında bu kuralı kendine göre devre dışı bırakarak provokasyon ekibinin algı çalışması yapmasına izin verdi.
DEPREMLER ÜZERİNDEN KİRLİ ALGI OPERASYONU ORTAYA ÇIKTI | VİDEO İZLE
Organize çalışan bir ekip depremden bir kaç saat sonra, algı operasyonuna başlayarak, "devletin aciz kalması","AKP hükümetinin basiretsizliği", "Erdoğan'ın başarısızlığı" gibi onlarca başlık açtı ve bunları günler boyunca binlerce kez paylaştı.
BAZILARI VARDİYALI 24 SAAT ÇALIŞTI
Ekşi Sözlük kitlesi depremin şokunu yaşarken birileri devleti, hükümeti ve Başkan Erdoğan'ı kötüleyen başlıklar girdi. Bazı hesaplar vardiyalı şekilde 24 saat çalıştı.
3 GÜN İÇİNDE 71 DEFA RECEP TAYYİP ERDOĞAN BAŞLIĞINA ENTRY
Recep Tayyip Erdoğan başlığına özellikle çalışıldığı tespit edildi. Yaklaşık 30 hesap 6-15 Şubat tarihleri arasında arka arkaya Başkan Erdoğan'ı kötüleyen entryler girdi. Bir hesabın 3 gün içinde 71 defa Recep Tayyip Erdoğan başlığına entry yazdığı görüldü.
Normal günlerde anında siteden engelleme sebebi olan,"flood" ismini verdikleri kural deprem sürecinde bilerek ve isteyerek kitle öfkeye yönlendirmek için kullanıldı.
KARŞI ÇIKAN YAZARLAR ENGELLENDİ
Aynı dakikalarda bu algı operasyonuna karşı durmaya çalışan az sayıdaki yazarın formata uygun entryleri tespit edilip kural uydurularak o yazarlar siteden uzaklaştırıldı, yazmaları engellendi.
KARŞI ENTRYLER DAKİKALAR İÇİNDE SİLİNDİ
Cemaat ve tarikatların ortada olmadığına dair açılan başlıklara karşı girilen ve formata yüzde 100 uygun olan bu entrylerin dakikalar içinde silindiği bildirildi. Moderasyon provokasyona karşı koyan hesapları birkaç saat içinde bu gibi sebeplerle tamamen kapattığı ortaya çıktı.
KAPATILAN HESAPLAR GÜNLER SONRA YENİDEN AÇILDI
17 Şubat'ta, yani bütün algı çalışmaları tamamlandıktan sonra sebepsizce kapattıkları yazar hesaplarını "pardon yanlışlık olmuş" diyerek tekrar açtılar.
15 senedir Ekşi Sözlük yazarı olduğunu belirten bir isim ilk defa böyle bir olaya şahit olduğunu sosyal medyadan yazdı.
Ekşi Sözlük arama kurtarma faaliyetleri boyunca provokasyonların önündeki bütün engelleri kaldırıp, gece ve gündüz onlarca yazar hesabından, binlerce provokatif içerik girilmesine izin verdi.
