Şimdiye kadar binlerce sahte sigorta girişimini kararlılıkla takip ve tespit eden SGK, çalışanların sosyal güvenlik haklarını koruma altına alırken, haksız para kazanmak isteyen uyanık iş yerlerini de cezalandırdı.
Şimdiye kadar binlerce sahte sigorta girişimini kararlılıkla takip ve tespit eden SGK, çalışanların sosyal güvenlik haklarını koruma altına alırken, haksız para kazanmak isteyen uyanık iş yerlerini de cezalandırdı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Işıkhan, sosyal güvenlikte suistimalleri önlemek amacıyla "Sahte Sigortalılık ve Sahte İş Yeri Takip Platformu" projesini hayata geçirdiklerini, böylece çalışanların vatandaşın haklarını gasp eden veya devleti dolandırmaya çalışan art niyetli kişileri kısa sürede tespit edip gereğini yaptıklarını söyledi.
Sahte sigorta ve sahte iş yeri tuzağına düşenleri ağır yaptırımlar bekliyor. Eşe dosta iş yerinde çalışmadığı halde sigorta yapanlar ile sahte iş yeri girişiminde bulunanları hem parasal hem de cezai yaptırımlar bekliyor.
Sahte sigortalı tespiti halinde; sahte olduğu tespit edilen hizmetler, bağlanan aylıklar iptal edilirken ödenmiş olan maaş ve diğer parasal değerler faiziyle geri alınıyor. İlgililer hakkında ise Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda yargı nezdinde cezai yaptırım süreci başlatılıyor.
Sahte işleri ve sahte sigortalı bildirimi yapan işveren ve meslek mensubu hakkında ise iş yerinin tescil kaydı, e-sigorta şifresi ve iş yeri sicil numarasının iptal ediliyor.
Sahte iş yerinden ödenen primler geri ödenmeyerek SGK tarafından el konuluyor ve teşvik ve desteklerden yararlanmışsa gecikme cezası ile birlikte geri alınıyor. Sabah'ın mercek altına aldığı "sahte sigorta" ve "sahte iş yeri" tuzağına ilişkin bilinmesi gerekenler özetle şöyle:
SAHTE SİGORTALILIK
Bir kişinin Sosyal Güvenlik Kurumuna sadece bildiriminin yapılması ve işverence primlerinin ödenmesi o kişinin sigortalı sayılmasını gerektirmez. Asıl olan, işçi ile işveren arasında hizmet ilişkisinin doğması, bu ilişkiye dayanarak işçinin işverene ait işyerinde iş organizasyonu içerisinde, işverenin emir ve talimatları altında fiilen çalışması ve hizmet ilişkisi devam ettiği sürece SGK' ya sigortalı bildiriminde bulunulmasıdır.
Sahte sigortalılık, bir kişinin işyerinde hizmet sözleşmesine tabi olarak çalışmadığı, sigortalı sayılmayı gerektirecek bir statüsü veya sıfatı olmadığı halde, yalnızca kayıt ve belge üstünde sigortalı gösterilme işlemi olarak açıklanabilir.
Eş, dost ve akrabalar üzerinde yaygın gerçekleştirilen sahte sigortalılıkta son dönemde hamile kadınların sigortalı gösterilmesinde artış gözlemleniyor. Hamile olduğunu öğrenen kadınlar, bir yerden sigortalı gösteriliyorlar ve bu sayede SGK'dan geçici iş göremezlik ödeneği alma hakkına sahip oluyorlar ve özel hastanede doğum yaptıklarında SGK'dan tedavi masraflarının bir kısmını alabiliyorlar.
SAHTE SİGORTALIYA YAPTIRIMLAR NELER?
Sahte olduğu tespit edilen hizmetleri iptal edilir. İptal edilen hizmetleri ile birlikte kendisine bağlanmış aylık sonlandırılır ve yersiz ödenen aylıklar kanuni faizi ile birlikte geri alınır.
Sahte hizmetlerin iptali sonrasında yararlanma koşullarının kaybedilmesi halinde; kişilerin kendileri veya hak sahipleri/bakmakla yükümlü oldukları kişiler için yapılan hastane, eczane, medikal malzeme gibi yersiz ödenen sağlık giderlerinin tahsili yoluna gidilir. Yersiz bağlanan gelirler ve ödenen geçici iş göremezlik ödenekleri kanuni faizi ile birlikte geri alınır.
İptal edilen sahte sigortalılık süreleri ile birlikte işsizlik ödeneğinden yararlanılmış ise gerekli işlem yapılmak üzere durum İŞKUR'a bildirilir. İlgililer hakkında Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunularak yargı süreci başlatılır.
SAHTE İŞYERİ
Sahte işyeri, gerçekte hiç var olmadığı halde kurulmuş, resmi olarak faaliyete ve sigortalı çalıştırılmaya başlanmış gibi Kuruma İşyeri Bildirgesi verilen ve işyeri tescili yapılan yerlerdir.
Sahte işyeri, en baştan sahte niteliği taşıyabildiği gibi, bazı durumlarda da gerçek bir işyerinin bir süre faaliyette bulunup kapanmasından veya devredilmesinden sonra, SGK' ya gerekli bildirimlerin yapılmaması ve dolayısıyla e-sigorta şifresinin açık kalması sonucunda, sonradan bu e-sigorta şifresi kullanılarak gayri faal işyerlerinden sahte sigortalı bildirimi yapılması hallerinde de söz konusu olabilmekte. Diğer bir ifadeyle, başta "gerçek" olan bir işyerinin sonradan "sahte" hale gelmesi de mümkün.
SAHTE İŞYERİ SAHİPLERİ YANDI
Sahte işyerleri ve sahte sigortalı bildirimi yapan işveren hakkında yapılan yapılan işlemleri ise şöyle sıralanıyor:
* Baştan beri sahte olduğu tespit edilen işyerinin tescil kaydı, e-sigorta şifresi ve işyeri sicil numarası iptal edilir.
* Sahte işyerinden ödenen primler var ise Borçlar Kanunu hükümlerince iade edilmeyerek SGK tarafından gelir kaydedilir.
* Yersiz yararlanılan teşvik ve destekler var ise gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte geri alınır.
* İşyeri ile ilgili asgari işçilik araştırma veya inceleme işlemi yapılmış ise sahte bildirimler iptal edilerek yeniden hesaplama ve değerlendirme yapılır
* Vergi mevzuatı açısından gerekli işlemler yapılmak üzere ilgili vergi dairesine bilgi verilir.
* Sahte sigortalı bildirimi sebebiyle SGK' nın ödediği aylık, gelir, geçici iş göremezlik ödenekleri ve sağlık giderleri işverenden kanuni faizi ile birlikte tahsil edilir.
* Gerek duyulması halinde işverenin diğer tüm işyerleri için de sahte işyeri/sahte sigortalılık kapsamında denetim faaliyeti gerçekleştirilir. * Sahte sigortalı bildirimlerinde sorumluluğu tespit edilen meslek mensupları (serbest muhasebeci ve mali müşavirler) da işveren ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulur. * Meslek mensubunun bağlı bulunduğu meslek odasına disiplin mevzuatı uyarınca işlem yapılmak üzere bilgi verilir. * İlgililer hakkında Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulur.
KAYIPLAR NASIL TELAFİ EDİLİR?
Sahte sigortalılıkta SGK'nın yaptığı ödemeler ve kayıpları telafi etmenin birçok yolu bulunuyor. Sahte işyerinden ödenen primler var ise Borçlar Kanunu hükümlerince iade edilmeyerek SGK tarafından gelir kaydedilir. Sahte olduğu tespit edilen hizmetler iptal edilir ve hizmetlerin iptali sonrasında yararlanma koşullarının kaybedilmesi halinde; kişilerin kendileri veya hak sahipleri/bakmakla yükümlü oldukları kişiler için yapılan hastane, eczane, medikal malzeme gibi yersiz ödenen sağlık giderlerinin tahsili yoluna gidilir. Yersiz bağlanan gelirler ve ödenen geçici iş göremezlik ödenekleri kanuni faizi ile birlikte geri alınır. İptal edilen sahte sigortalılık süreleri ile birlikte işsizlik ödeneğinden yararlanılmış ise gerekli işlem yapılmak üzere durum İŞKUR'a bildirilir.
SAHTE SİGORTALILIK NASIL TESPİT EDİLİR?
Sahte işyeri olma potansiyeli yüksek olduğu değerlendirilen işyerleri için inceleme, teftiş ve soruşturmalar Sosyal Güvenlik Denetmenleri tarafından yapılmaktadır. Ayrıca, yapılan veri analizleri ile sahte sigortalılık ve sahte işyerleri yüksek başarı oranları ile tespit edilebilmekte.
Sabah'ta yer alan habere göre; Bunların dışında, "Sahte İşyeri" olarak tanımlanmış olan işverenler adına aynı veya farklı illerde tescil edilmiş/edilecek diğer işyerleri ile bunların ortak/üst düzey yönetici olduğu/olacağı diğer işyerleri sistem tarafından "Şüpheli İşyeri" olarak tanımlanmakta ve böylece sahte işyeri olma potansiyeli yüksek olduğu değerlendirilen bu işyerlerine denetim yapılmakta.
Sosyal Güvenlik Denetmenleri Derneği Genel Başkanı Mustafa Şahin ile yapılan görüşmede 2023 yılında Sosyal Güvenlik Denetmenlerinin 1533 sahte işyeri ve 88.455 sahte sigortalı tespit edildiğini ifade etmiştir.
