Birleşmiş Milletler'in yapılanmasından IMF'ye kadar her örgütlenmede soğuk savaş döneminin politik kodları var. Bu düzen 1945 sonrası dönemin psikolojisiyle yapılmıştır. Bu eski düzen yeni dünyanın ihtiyaçlarına cevap veremiyor.
Biraz açar mısınız?
Ortadoğu'da 30 yıldır devam eden bir iç savaş var. Dünyanın en zengin petrol yataklarının bulunduğu Irak'ta bugün benzin kuyruğu var. Bunun sorumlusu kim? Küresel sistem... Dünyanın egemenleri... İnsanlar artık bu gerçeği görüyor. Bu da küresel sistemin krizini daha da derinleştiriyor. Yeni dünya düzeni insan hakları ihlallerine karşı çözüm üretemeyen, umut vaad edemeyen küresel bir sistem kurdu.
"Mevcut küresel sistem güce dayalı olduğu için daha adil bir sistemin oturtulması imkansızdır" deniliyor, katılıyor musunuz?
Doğru bir yorum. Ancak eğer adil olmayan bu düzen devam ederse ABD için ontolojik bir tartışma derinleşecek. Bu durum dünya sistemini tehdit eden bir kriz haline dönüşecektir.
Nasıl olacak bu?
Bugün susan bir Çin var. Susan bir Hindistan var. Çin dünya gücü olmaya karar verip, ABD'ye hayır dediğinde bence ABD'nin tek başına dünya sistemi liderliğini yürütmesi de ortadan kalkacak. Rusya Çin yakınlaşması mevcut düzeni tamamen bozacaktır.
Türkiye'nin soğuk savaş dönemindeki pozisyonunun değişmesi batı ile arasında bir kopukluğa neden oluyor. Bu geçişi nasıl görüyorsunuz?
Birincisi soğuk savaş düzeninin artık sürdürülemez hale gelmesi, ikincisi Türkiye'nin daha güçlü hale gelmesi, üçüncüsü de bölgesel aktörlerin güç kaybetmesi. Bu üç faktörü bir araya getirdiğinizde Türkiye'nin bölgesel bir güç haline geldiğini görüyoruz. Suriye krizi resmen Türkiye'nin bölgesel bir güç olduğunun ilan edilmesidir. Tüm bunların yanında Türkiye'de bölge halklarının Türkiye'ye ve Cumhurbaşkanımıza karşı büyük bir ilgisi var. Özellikle Erdoğan'ın "Dünya beşten büyüktür, BM düzeni değişmelidir" açıklamalarıyla birlikte İsrail'e karşı yürüttüğü sert eleştirilerden sonra bütün dünyanın gözü Erdoğan'a döndü. Böylece Türkiye, içimizdeki bazı kesimlerin dahi beklemediği ölçüde bir uluslararası aktör haline geldi.
2023 ya da 2030'a yönelik Türkiye perspektifiniz nedir?
Cumhuriyetimiz'in 100. yılına dair çok iyimserim. Türkiye'de ilk defa problemleri çözebilecek bir siyasi aklın ve iradenin olduğunu düşünüyorum. 21. yüzyıl Türkiye'nin yüzyılı olacaktır. AK Partimizin iki tane kırmızı çizgisi var; bir tanesi ekonomiyi büyütmek, ikincisi demokrasi ve özgürlüğü büyütmek. Türkiye dünyada hâlâ model olarak görülen ülkelerden bir tanesi.
Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde farklı olan nedir?
Başkan Erdoğan'ın vizyonu, kararlılığı ve cesaretidir. Tayyip Erdoğan 17 yılda üst üste 15 seçim kazanmasıyla Türkiye ve dünyada tarihe geçmiş bir liderdir. Türkiye'nin yapısal sorunlarının birçoğunu çözmüş birçoğunun çözümü konusunda da önemli mesafe almıştır. En önemlisi Türkiye'nin ekonomik istikrarını sağlamıştır. Bu anlamda Tayyip Erdoğan'ın liderliğinin Türkiye için tarihi rol olduğunu düşünüyorum.
Tayyip Erdoğan'ın en farklı liderlik özelliği nedir?
Tayyip Erdoğan'ın vizyonu... Cumhurbaşkanımız milletin desteğinin önemli olduğunu görüyor. Milletin desteği olmasaydı iktidarda kalamazdı. İktidarda olmasa millete hizmet edemezdi. Toplumsal iknayı ve rızayı önemli buluyor. Cumhurbaşkanımız son 20 yılda büyük bir özgüven kazandı, politik üstünlüğü ve psikolojik üstünlüğü ele geçirdi.
Politik üstünlükten neyi kast ediyorsunuz?
Günümüzde Batı'yı Batı yapan tüm değerlerde büyük bir kriz yaşanıyor. Afganistan'da tam 40 yıldır iç savaş devam ediyor. Irak 30 yıldır kardeş kavgasının olduğu bir ülke konumunda. Suriye'de 10 yıldır iç savaş devam ediyor. Filistin'de 100 yıldır kan ve gözyaşı var. Aylan bebeği ölüme terk eden aslında kendi değerlerinin ölümünü de ilan etti. Uzun vadede bu dediğimin anlamı daha iyi görülecektir.
ALİ DEĞERMENCİ / NASIL OLUYOR?
DİĞER