Türkiye’den korktular

OrtaDoğu'da her gün yeni bir denge, yeni ittifaklar ortaya çıkıyor. Öyle ki, birbirlerine düşmanca davranan ülkeler bir anda ortak hedef konusunda buluşabiliyorlar. ABD- İran düşmanlığı Türkiye'nin Afrin Harekatı karşısında iki ülke bir noktada buluşabiliyorlar. Son olarak Şam Yönetimi'nin milis güçleri Afrin'de zor durumda bulunan PKK/PYD'ye destek göndermesi gibi. Rusya ve Avrasya alanlarında çalışmalar yürüten Rusya Araştırmaları Enstitüsü Başkanı ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Salih Yılmaz ile Rusya'nın Orta Doğu'ya ve Türk-Rus ilişkilerine bakışını konuştuk.
Rusya neden Suriye'de? Planı ne?
Rusya, Suriye'ye gelerek Akdeniz'deki varlığını garanti altına aldı. Ukrayna'da pazarlık masasında elini güçlendirdi. ABD'nin Irak ve Suriye'de tek başına kurmaya çalıştığı hâkimiyet yok oldu. Rusya, Suriye'ye gelince ABD'nin uyguladığı politikalar Türkiye'yi NATO yerine Rusya ile işbirliğine zorladı. Rusya Suriye'ye geldikten sonra hem yeni silahları deneme fırsatını yakaladı hem de dünya silah pazarında önemli bir pay elde etti.
Türkiye- Rusya son dönemde çok yakınlaştılar. Rusya ne kadar Türkiye dostu?
Rusya en büyük gelir kaynağı olan doğalgazı Batı'ya ulaştırmak için Türkiye'ye ihtiyaç duyuyor. Zaten Türk Akımı Projesi'nin hızlı ilerlemesinde Rusya'ya Doğu Avrupa yolunun kapatılmasının da etkisi var. Diğer taraftan Türkiye için ABD'nin oldu bittilerine karşı Rusya'nın askeri desteği önemli. NATO müttefiklerimizin satmadığı hava savunma sistemini Rusya hiç düşünmeden verdi. Türkiye-Rusya ilişkilerini devletlerin kazan kazan politikası ölçüsünde değerlendirmek lazım. Çünkü iki ülke de saldırı altında.
Şam yönetimine ait milisler Afrin'e neden girmek istedi? Arkasında kim var?
Suriye'deki varlığını Esed'e bağlayan İran da Esed'in zayıflaması ihtimaline karşı PKK/ PYD kartını yeniden devreye sokmuş da olabilir. İran'ın Suriye'deki politikaları tek merkezden yönetilmiyor. Bir tarafta Ruhani yönetimi, diğer tarafta Devrim Muhafızları ve Kasım Süleymani, diğer tarafta Hizbullah var.
ABD'nin Afrin politikası nedir? Tillerson, Türkiye'ye neler önerdi?
PKK/PYD Halep kırsalında elinde tuttuğu bazı bölgeleri Esed rejimine teslim edecek Esed de bunun karşılığında hem milis desteği verecek hem de PKK/PYD milislerinin Tel Rifat üzerinden Afrin'e girmesini sağlayacak. ABD, PKK/ PYD üzerinden Esed ile de bağlantı kuruyor. Onu harekete geçirerek Türkiye-Rusya'yı zorlamaya çalışıyor. Bu tabloya baktığımızda Türkiye'nin Zeytin Dalı Harekâtı'ndan korkan PKK/ PYD, İran, Esed ve ABD aynı amaçlar doğrultusunda Afrin'de birleşip hareket ediyorlar.
Rusya, Zeytin Dalı Harekâtı'nı ne kadar destekliyor?
Kamışlı görüşmelerinde PKK/PYD'nin Esed ile uzlaşıyı kabul etmeyerek tümden ABD'nin kontrolüne girmesi Rusya'nın Türkiye'ye verdiği destekte etkili oldu diyebiliriz. Bir taraftan PKK/PYD'yi ABD ile işbirliğinden dolayı Türkiye üzerinden terbiye ederken diğer taraftan da Afrin'de şu anda devam eden operasyonlarda kendine duyulan ihtiyacı öne çıkararak Türkiye ile ilişkilerde yeni denklemler kurmak istiyor olabilir.
​Putin'in Türkiye politikası nedir?
Aslında Putin'in Türkiye politikasıyla Rusya'nın Türkiye politikasını birbirinden ayırmak gerekiyor. Putin'in Türkiye'yi sevdiğini ve Türk toplumuna saygı duyduğunu biliyoruz. Ayrıca Putin'in Kremlin'deki yakın bürokratları içerisinde Türkiye dostu kişilerin sayısı fazla. Fakat diğer taraftan Putin'in devlet çıkarlarını ön planda tutan politik tavırda olduğu biliniyor. Bu nedenle Putin öncelikle Rusya'nın çıkarlarını düşünecektir. Türkiye eğer bu çıkarlar içerisinde yer alıyorsa gereğini yaptığı örnek olaylarla sabit. Tüm bunların dışında iki ülke ilişkilerinde Putin'in Erdoğan ile dostluğu önemli bir faktör.
Rusya ve PYD/PKK ilişkisi nedir?
Rusya'nın politikaları Türkiye veya ABD ile olan ilişkilerine bağlı olarak değişiyor. Rusya'nın Türkiye ile ilişkileri iyiyse o zaman PKK/PYD politikalarında Türkiye'nin tezlerine yakın olduğunu görüyoruz. Rusya, PKK/PYD'nin ABD güdümünde bir güç olmasına karşı. Rusya'nın ABD eliyle Kuzey Suriye'de elde ettiği alan Rusya'nın stratejilerine de tehdit oluşturuyor. Çünkü tüm enerji sahalarını ele geçirmiş, Rakka, Deyrezzor gibi bölgelerde hakimiyet kurmuş bir PKK/PYD'yi Rusya da istemiyor.
​ÇİN, SURİYE'DE OLMAK İSTİYOR
Çin'in Suriye'de savaş başlamadan önce Esed hükümetiyle yaptığı anlaşmayla Suriye'nin kuzeydoğusundaki Şeyh Mansur, Qudeh ve Tişrin petrol sahalarını işletmesini almıştı. Savaşla birlikte bu sahaları önce DAEŞ'in daha sonra da PKK/PYD'ye teslim edildi. Çin'in PKK/PYD ile görüşerek bu sahaları geri istediği ve ABD'nin olumsuz cevabıyla karşılaştığını biliyoruz. İsrail'in Esed ile sıcak çatışmaya girmesiyle Çin'in bu durumu değerlendirerek Esed'den yana tavır alması ise sürpriz olmadı. Çin'den gelen açıklamada Çin'in Suriye'de askeri bir üs kurma planlarının olduğu da anlaşılıyor

RUSYA İÇİN ESED OLMAZSA OLMAZ DEĞİL
Rusya'nın desteği olmadan Şam yönetiminden bahsedilir mi? Şam-Rusya ilişkisi hangi düzeyde?
Rusya- ABD Suriye konusunda ne kadar ayrılar? Yarın bir araya gelip anlaştık derler mi?
Esed varlığını Rusya'ya borçlu. Eğer Rusya, Suriye'ye müdahale etmeseydi zaten Esed düşmüştü. Esed'i meşru bir yönetici olarak Türkiye'nin kabul etmemesi dengeleri değiştiriyor. Ancak her ne şartta olursa olsun Rusya'nın Esed politikasında Esed olmazsa olmaz diye bir tavır yok. Rusya'nın önceliği Esed'den çok Suriye'de var olan kazanımlarını garanti altına alabilecek yönetim.
RUSYA'NIN AĞIR TOPLARI ABD'YE GİTTİ
Burada belirleyici ülke ABD'dir. Rusya kendisine karşı yapılan akıllı yaptırımları ve blokajı sakin biçimde karşılıyor. Afrin, Fırat'ın doğusu ve Deyrizor'daki anlaşmazlıkları görüşmek üzere Ortadoğu stratejisinin mimarı Vitaly Naumkin 27 Şubat'ta Washington'a gidiyor. Naumkin'den önce Sergey Narişkin, Aleksander Bortnikov'un da ABD'ye gittikleri iddia ediliyor. Bu tablo Rusya-ABD arasında da bir uzlaşı arayışı olduğu izlenimini veriyor. Yani Suriye'de aktörler arasında hiçbir ihtimal olasılık dışı değildir.

Ali DEĞERMENCİ