Son dakika... İdlib nerede kimin elinde? İdlib’de son durum ne?

İdlib'de son dakika gelişmeleri ardı ardına geliyor. Rusya ile ABD arasındaki Suriye iç savaşında son sahne şu anda İdlib'de oynanıyor. Rusya bombardımana girişirken, 4 milyon sivilin yaşadığı İdlib dünya gündeminin ilk sırasına oturdu. Türkiye ise Eylül 2017'de Rusya ile anlaşarak girdiği İdlib'de karışık bir pozisyonda. Peki İdlib şu anda tam olarak kimin elinde, Türkiye sınırının neresinde, kimin için ne kadar önemli? Gelin tüm soruların yanıtı olan İdlib haritasına ve son duruma bir gözatalım. İDLİB NEREDE? Doğusunda Halep, güneyinde Hama olan İdlib, Türkiye'nin Hatay iliyle sınır komşusu. İdlib, kuzeyinde Hatay'ın Reyhanlı ilçesine, batısında Yayladağı, Güveççi'ye komşu. Şu anda İdlib üzerinden ABD ile Rusya arasında güç savaşı yaşanıyor. İdlib, askeri ve siyasi açıdan bölgedeki birçok aktör için stratejik öneme sahip. İDLİB KİMİN ELİNDE SON HARİTASI : İdlib'in dört bir yanı bir başka askeri güç tarafından sarılmış durumda. ÖSO'nun elindeki son kale olarak gösterilse de İdlib'de bir çok örgüt bulunuyor. Türk askeri ise Eylül 2017'de İran ve Rusya'nın garantörlüğünde uzlaşıya varılan çatışmasızlık bölgeleri için İdlib'e girmişti. Türk askerinin İdlib'de gözlem noktaları bulunuyor. İDLİB TÜRKİYE İLE RUSYA ARASINDA SORUN ÇIKARIR MI : İdlib operasyonunun Moskova ile Ankara arasında nasıl şekilleneceği henüz resmi olarak duyurulmadı. İki ülkenin İdlib'de 'ılımlı muhalif' ayrımıyla ilgili fikir ayrılığı yaşama ihtimali var. Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkiler S400 füzeleri alma düzeyine kadar ilerlemiş durumda. Haliyle iki ülkenin İdlib'deki tutumu önümüzdeki günlerde netleşeceğe benziyor. İDLİB'İN ÖNEMİ : İdlib Vilayeti, bölge aktörlerinin her biri için kendi çıkarları doğrultusunda stratejik öneme sahip. Dolayısıyla bölgedeki tüm güöler İdlib'i kontrol altına almanın peşinde. İdlib Türkiye için neden önemli? : İdlib, Astana Mutabakatı çerçevesinde Suriye'de oluşturulan dört 'Gerilimi Azaltma' bölgesinden biri olarak belirlenmişti. Mutabakat kapsamında Türkiye İdlib içine 12 gözlem kontrol noktası kurdu. Bunların aralarına Rusya 10, İran da 7 gözlem noktası yerleştirdi. Bölge, savaşın çıktığı 2011'de Türkiye'ye ilk sivil göçün yaşandığı ve yabancı savaşçıların da Suriye'ye en fazla geçiş yaptığı yerdi. BÜYÜK BİR GÖÇ DALGASI : İdlib hem Fırat Kalkanı hem de olası bir göç dalgası sebebiyle Türkiye'yi yakından ilgilendiriyor. Yaklaşık üç milyon kişinin İdlib'e yönelik bir operasyon ile Türkiye'nin kapısına yığılma ihtimali bulunuyor. BM, olası bir operasyonda 800 bin kişinin göçe zorlanacağı ve 'insanlık felaketi yaşanabileceği' uyarısında bulunuyor. Bölgede olası bir krizde Türkiye'ye yeni bir göç dalgası denemesi yapılabileceği konuşuluyor. Türkiye'nin sınırları ise artık kapalı. İDLİB'İ ESAD'IN ALMASI NE ANLAMA GELİR? : İdlib, 2011'de başlayan savaşta muhaliflerin elinde kalan son büyük yerleşim bölgesi. Suriye ordusunun kapsamlı bir harekâtla bu vilayeti muhaliflerden geri alması uzmanlara göre 'yedi yıldır süren savaşı Beşar Esad'ın kazandığı' anlamına gelecek. İDLİB'DEKİ ÖRGÜTLER HTŞ : İdlib, farklı silahlı örgütlerin kurduğu ve bünyesinde el Nusra ile Ahrar'uş Şam'ı barındıran çatı örgütü Fetih Ordusu tarafından 2015'te ele geçirilmişti. Şimdi İdlib'in yüzde 60'ı, El Kaide'nin Suriye kolu El Nusra'dan dönüşen cihatçı Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) örgütünün kontrolünde. Lideri, eski El Nusra mensubu Ebu Muhammed Colani. TÜRKİYE HTŞ'Yİ TERÖR ÖRGÜTÜ SAYDI : Türkiye geçen hafta Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'yle Heyet Tahrir el Şam (HTŞ)'yi terör örgütleri listesine aldı. Resmi gazetede 29 Ağustos tarihli yayımlanan kararnamede El Nusra'nın adının Heyet Tahrir el Şam olarak güncellendiği belirtildi. Suriye uzmanı Fransız akademisyen Fabrice Balance HTŞ cihatçılarını 'çok iyi organize, savaşa hazırlıklı' olarak tanımlıyor. HTŞ çoğunlukta olmak üzere İdlib'de 30 bin savaşçı olduğunu tahmin ediliyor. Heyet Tahrir El Şam'ı oluşturan gruplar şunlar : *Şam'ın Fethi Cephesi (Eski adıyla Nusra Cephesi), *Ensar el-Din Cephesi, *Ceyş el-Sunna, *Liva el-Hak, Nurettin Zengi Hareketi HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani kimdir? : Asıl adı Usame el-Haddavi olan Ebu Muhammed Colani, El-Kaide'ye katılmadan önce Şam Üniversitesi tıp fakültesinde öğrenim görüyordu. 2011'de Suriye krizinin başlamasından sonra IŞİD Lideri Ebu Bekir el-Bağdadi, Colani'yi Suriye'deki operasyonların komutanı olarak Suriye'ye gönderdi. Suriye'de Nusra Cephesi adıyla yapılan çok sayıdaki kanlı eyleme liderlik eden Ebu Muhammed Colani ile Ebu Bekir Bağdadi'nin arası, Bağdadi'nin 2013 yılında Nusra ile birleşerek Irak-Şam İslam Devleti kurduğunu açıklaması ve Colani'nin ise birleşmeyi reddetmesi sonucu açıldı. Colani hakkındaki gerçek ne? : Hiçbir fotoğrafının veya görüntüsünün bulunmaması, Ebu Muhammed Colani adlı bir kişinin gerçekte var olup olmadığını bir süre için tartışmalı hale getirdi. El-Cezire televizyonu, 2013 yılının ağustos ayında Ebu Muhammed Colani ile yaptığını öne sürdüğü bir röportaj yayımladı. Şimdi hedefte neden İdlib var? Rus savaş uçakları İdlib'te bazı bölgelere bombardıman gerçekleştirdi. 5'i çocuk 10 sivilin öldüğü saldırıların arkasında hangi sebepler yatıyor? Rusya'nın bu hamlesi ne anlama geliyor, rejim ve müttefiklerinin hazırlık yaptığı geniş çaplı saldırılar başlıyor mu? İdlib krizinde sahada hangi aktörler neyin amaçlıyor? Türkiye krizin çözümü için hangi adımları atıyor? Herkesin merak ettiği bu soruları Taha Dağlı yanıtladı: İDLİB'DE NELER YAŞANIYOR? Rus savaş uçakları İdlib'te bazı bölgelere bombardıman gerçekleştirdi. Rusya'nın bu hamlesi ne anlama geliyor, rejim ve müttefiklerinin hazırlık yaptığı geniş çaplı saldırılar başlıyor mu, İdlib krizinde sahada hangi aktörler neyin amaçlıyor, Türkiye krizin çözümü için hangi adımları atıyor? RUSYA İDLİB'İ BOMBALADI, BU NE ANLAMA GELİYOR? Sabah saatlerinde belirli noktalara hava saldırısı gerçekleştirildi. Rus uçaklarının bombardımanı oldu. Esed rejimine bağlı güçlerin de hazır beklediği söyleniyor. Bu geniş çaplı bir saldırı değildi ancak mesajı olan bir saldırıydı. Daha çok limitli bir bombardıman olarak dikkat çekti. Yani İdlib'e yönelik gerekirse büyük bir saldırı yapılabilir mesajı vardı. RUSYA'NIN BOMBARDIMAN GEREKÇESİ! İdlib'te El Kaide terör örgütünden ayrılan ve sonra adı Nusra cephesi olan; ardından da Heyet Tahrir Şam ismini alan terör örgütü ve onlara bağlı silahlı unsurlar da yer alıyor. İdlib'in en az yarısının kontrolünün bu terör unsurlarının elinde olduğu biliniyor. İDLİB'TE EL KAİDE UNSURLARI DIŞINDA KİMLER VAR? İdlib'in en az yüzde 40'lık bölümü Türkiye'nin de desteklediği Özgür Suriye Ordusu ve muhalif grupların kontrolünde. Bu gruplar Rusya tarafından da kabul görülen gruplardı, Astana ve Soçi süreçlerine dahil edilen muhaliflerden bahsediyoruz. El Kaide bağlantılıları sadece Rusya değil Türkiye de reddediyor, Heyet Tahrir Şam Türkiye'nin de terör listesinde. SİVİLLERİN DURUMU En az 3 milyon sivilden bahsediliyor. Hatta bu sayısının 4 ya da 5 milyona vardığını kaydedenler de var. İdlib'in sivil nüfusu tahmini. Çünkü Hama, Guta, Şam'ın diğer bölgeleri ya da 2016'da Halep'teki saldırılardan kaçan siviller de kademeli olarak buraya getirildi. Sadece Atme mülteci kampında bir milyondan fazla sivil bulunduğundan bahsediliyor. Bu kamp kurulduğunda Atme'de sadece 10 bin kişi vardı. BURADA NEDEN BU KADAR ÇOK SİVİL VAR? Türkiye 2016 sonunda bir süreç başlattı. Astana süreçleri ve bu sayede diğer şehirlerdeki katliamlardan kaçan yüz binlerce insan buraya geldi. Türk askeri İdlib'te 12 gözetleme noktası oluşturdu. Ve İdlib'in güvenli bir bölge olmasını sağladı. Bu süreçte ayrıca İdlib, çatışmasızlık bölgesi ilan edildi. ŞİMDİ NE İSTENİYOR? Astana süreçlerinde İdlib çatışmasızlık bölgesi ilan edilirken, İdlib'teki terör unsurlarının varlığı hep soru işaretiydi. Teröristlerin buradan çıkarılması konusu hep masadaydı ve tarafların tamamının da talep ettiği buydu. Ama sorun şurada çıkıyor: İdlib'te teröristler nasıl ayıklanacak? Zira El Kaide unsurlarının bir çok noktaya sızmış olma ihtimalleri var. Şimdi İdlib'ten El Kaide uzantılarının çıkarılması için buraya yönelik operasyon ya da geniş çaplı saldırı hazırlığı var. Bu olursa siviller de zarar görecek. Türkiye buna dikkat çekiyor. İNSANİ KRİZ OLMAMASI İÇİN... İdlib'teki El Kaide uzantılarının İdlib'ten çıkarılması lazım. Bunun için muhaliflerin kendi bölgelerindeki teröristleri ayıklaması gerekiyor. Ama sıkıntı da burada çıkıyor. Çünkü birileri de Heyet Tahrir Şam teröristlerini burada destekliyor ya da önlerini açıyor. TÜRKİYE'NİN İDLİB PLANI NE? Terör unsurlarının ayrıştırılması. Bunun için de istihbarat paylaşımı yapılması gerekiyor. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu bu çağrıyı geçtiğimiz hafta yaptı. Amerika'nın da Rusya'nın da İran'ın da İdlib'te istihbarat ajanları var. Türkiye belli ki üzerine düşeni yapıyor, hangi bölgede kim var, biliyor ve bunu paylaşıyor, terör unsurlarının sızmasını engelliyor. Diğer güçler de istihbarat paylaşımlarıyla bunu yapmalı. Eğer bu paylaşım düzgün şekilde yapılırsa, teröristler ayıklanır. Bu sayede geniş çaplı top yekun bir saldırı yerine limitli, kademeli operasyonlarla sadece teröristlerin hedef alınmasının önü açılır. Operasyonlar sürerken de Türkiye'nin belirlediği hatlar var. O kanallar açık tutulmak suretiyle güvenli alanlar oluşturulur ve sivillerin olası saldırılardan etkilenmesi engellenir. Bu ayrıca büyük bir göç dalgasının da önüne geçer. EL KAİDE UZANTILARI İDLİB'TEN ÇIKAR MI? Terör örgütü, İdlib'te ve genel anlamda İdlib üzerinden çevredeki şehirlere ulaşan karayolları üzerinde bir etkinlik kazanmış. Ya da bu etkinlik onlara sağlanmış. Esed rejimi bugün bir açıklama yaptı, El Kaide uzantılarını ABD'nin desteklediğini ve ABD tarafından teröristlere silah gönderildiğini söyledi. Bu destekler sayesinde teröristler gelir de elde ediyorlar. PKK-PYD ile ortak çalışanları da var. Çıkarılan petrolün transferi, satışı gibi ticari işler de yapıyorlar. Bunu icabında Esed rejimiyle de yapıyorlar. Yani bölgede bir terör çarkı kurulmuş. Biz bunu Suriye'de Afrin'de PKK terör örgütünde de görmüştük. Türkiye PKK ve DAEŞ ile mücadele ederken bu tarz krizleri tek başına aşabildi. İdlib'te de eğer mesele sadece El Kaide ise aşılır. TÜRKİYE BENZER OPERASYONLARI TEK BAŞINA YAPTI İdlib'te eğer terör örgütüne yönelik mücadele yapılacaksa Türkiye bunu Afrin'de, Azez'de, Cerablus'ta, El Bab'ta tek başına gerçekleştirdi. Hem DAEŞ'e hem de PKK'ya karşı bunu yaptı. Her iki terör örgütü de bulundukları şehirlerde terör şebekeleri kurmuştu. Türk askeri istihbaratıyla sahadaki muharip gücünü birleştirip, hedefleri belirledi, sivilleri ayıkladı ardından operasyonları nokta atışlarıyla gerçekleştirip, terörü temizledi.

İdlib nerede kimin elinde? İdlib'de son durum ne?

Son dakika... İdlib nerede? Türkiye, Rusya, ABD ve ÖSO açısından önemi nedir? Hedefte neden İdlib var? İdlib şu anda kimin elinde? İdlib'deki Türk askerinin pozisyonu ne? Gelin İdlib'deki son duruma haritalı olarak bakalım.