Emeklilikte yaşa takılanlar bir süredir konunun yasalaşmasını bekliyor. Emeklilikte yaşa takılmak Türkiye'de 5 milyonu aşkın kişiyi ilgilendiren kritik bir durum. EYT olarak kısaltılan emeklilikte yaşa takılma durumunda olan binlerce kişi örgütlenerek hükümetten bu durumun çözülmesini istiyorlar. Peki emeklilikte yaşa takılmak ne anlama geliyor? EYT'ler müjdeli bir haber alabilecekler mi?
EYT SON DAKİKA GELİŞMESİ VAR MI?
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, canlı yayında kendisine yöneltilen soruları yanıtladı. Bakan Selçuk kendisine EYT ile ilgili yöneltilen bir soruya şu yanıtı verdi:
Emeklilikte Yaşı Tutmayanlar demeyi tercih ediyoruz. Emeklilikte 3 ana parametre var. Sigorta süresi, prim ödeme ve yaş. İkisi olup bir tanesi olmadığında olmuyor. Üçünün aynı anda sağlanması gerekiyor. Maliyet hesapları var. Prensipte de sorunu var. Emeklilik dediğimiz şey teknik olarak kullandığımız tabirde "Yaşlılık aylığı". Yaşlılık aylığı yaşlı olunca alınır. Dolayısıyla EYT bekleyenlerin ortalama yaşı 48. Dünyanın hiçbir yerinde 48 yaş yaşlı olarak kabul edilmiyor. Geçen yıl emekli ettiğimiz nüfusun ortalaması 52-53 bandında. Bunun 65 yaşa dönmesi 2048 yılını bulacak.
EYT YASASI ÇIKARSA KİMLER FAYDALANABİLECEK?
EYT'lilere yönelik kurulacak bir komisyonda çalışma yapılıp meclis gündemine gelir, Genel Kurul'da yapılacak oylama ile kabul edilir ve Resmi Gazete'de yayımlanıp yasalaşırsa; 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi bulunan çalışanlar bu yasadan faydalanabileceklerdir. 4447 Sayılı Kanun ile emeklilik yaşı kadın sigortalılarda 58, erkek sigortalılarda ise 60 olarak belirlenmişti. Bu kanunda belirtilen tarihlerden önceki dönemde çalışma hayatına başlamış sigortalı çalışanların hakları kazanılmış hak olarak kabul edilecek ve neticede yeni EYT yasasından faydalanabileceklerdir.
EYT İÇİN NELER YAPILABİLİR?
EYT konusunda emeklilik formülünün olup olmayacağı veya ne şekilde uygulanacağı henüz netleşmiş değil. Bununla ilgili bir mutfak çalışması yapılacak. Ancak burada çözüme katkı sağlayacak bazı önerilerimiz olacak:
• Yaş bekleyen prim ödemeden sağlıktan yararlandırılabilir.
• Yıpranma hakkı olmayan ağır işlerde çalışan işçilere erken emeklilik verilebilir.
• 9000 prim gününü dolduranlara her 360 gün karşılığı dörtte biri yaştan düşebilir.
• Emekli olup sosyal güvenlik destek primi ödeyenlerde her 360 gün prim ödenmesi emekli aylığına yüzde 1 ilave artış getirebilir.
• Yaşını bekleyenlere Almanya, Finlandiya modellerinde olduğu gibi, emekliliklerine 2-4 yıl kalması durumunda her yıl için yüzde 4-5 gibi bir oran üzerinden erken emeklilik kesintisi yapılarak emekli edilebilir.
• Aylık bağlama oranları 50 yaş sonrası çalışmalar için artırılabilir.
• 50 yaş üstü çalışanların işe alımlarında vergi ve SGK teşviki getirilerek istihdam artışı sağlanabilir.
• Çalıştıkça maaş düşmesi önlenebilir, aylık bağlama oranları artırılabilir.
KESİNTİLİ ERKEN EMEKLLİK
EYT'lilere yönelik çözüm olabilecek önerilerden birisi de yurtdışında Finlandiya, Almanya gibi bazı ülkelerde örneği olan kesintili erken emeklilik modeli. Daha önce emekliliğine kaç yıl kalmışsa her yıl için yüzde 5 düşük maaşı kabul edenlere veya emekliliğe yaş şartından kaç yıl kalmışsa hesaplanacak bedelin peşin ödenerek hemen emeklilik modeli gündeme gelmişti. Buna göre Finlandiya'da 61 ve Almanya'da 63 yaşını dolduranlar, belli bir kesinti miktarını kabul etmeleri durumunda kısmi erken yaşlılık emekliliğne hak kazanabilmektedir. Almanya'da yıllık yüzde 3,6 oranında kesinti yapılmaktadır.
3600 Günden Emeklilik Şartları Nelerdir?
4A, 4B ve 4C kapsamındaki sigorta kollarından birine mensup olarak çalışanların 3600 günden emekli olmak için sigorta başlangıç tarihinin 09.09.1999 ve öncesine ait olması gerekir. Bu tarihten sonra sigortalandırılan kişilerin 3600 günden emekli olması söz konusu değildir.
3600 prim günü ödemesinin SGK'ya yapılmış olması ve 15 yıllık sigortalılık süresinin tamamlanması şarttır. Bu iki şart 09.09.1999- 30.04.2008 tarihleri arasında tamamlanmalıdır. Prim süresi ve prim ödemelerinin ek olarak yaş şartlarının yerine getirilmesi lazımdır.
9.09.1999 ve öncesinde ilk kez sigortalandırılanlardan 31.12.2011 tarihinden önce 15 yıllık sigortalılık süresini ve 3600 prim günün dolduran erkek sigortalılar 55 yaşında; kadınlar sigortalılar ise 54 yaşında emekli olmaya hak kazanırlar. 9.09.1999 ve öncesinde ilk kez sigortalandırılanlar arasında yer almasına rağmen 31.12.2011 tarihine kadar 3600 prim günü ödemesini doldurmamış olan erkek çalışanlar 59 yaşında, kadın çalışanlar ise 58 yaşında emekli maaşlarını alabilirler.
Kadın Çalışanlar Yaş Haddinden Ne Zaman Emekli Olabilirler?
3600 günden emekli olmak için sigorta girişi tarihi şartını yerine getiren kadın çalışanların 15 yıllık sigortalılık süresi ve belirlenen prim gününü doldurma tarihleri emeklilik yaşlarını belirler:
24 Mayıs 2002- 23 Mayıs 2005 tarihleri arasında 52 yaşında,
24 Mayıs 2005- 23 Mayıs 2008 tarihleri arasında 54 yaşında,
24 Mayıs 2008- 23 Mayıs 2011 tarihleri arasında 56 yaşında,
24 Mayıs 2011 tarihinden sonra 58 yaşında
Erkek Çalışanlar Yaş Haddinden Ne Zaman Emekli Olabilirler?
3600 günden emekli olmak için sigorta girişi tarihi şartını yerine getiren erkek çalışanların 15 yıllık sigortalılık süresi ve belirlenen prim gününü doldurma tarihleri emeklilik yaşlarını belirler:
24 Mayıs 2002- 23 Mayıs 2005 tarihleri arasında 56 yaşında,
24 Mayıs 2005- 23 Mayıs 2008 tarihleri arasında 57 yaşında,
24 Mayıs 2008- 23 Mayıs 2011 tarihleri arasında 58 yaşında,
24 Mayıs 2011- 23 Mayıs 2014 tarihleri arasında 59 yaşında,
24 Mayıs 2014 tarihinden sonra 60 yaşında
3600 Günden Emekli Olanlar Kıdem Tazminatı Alabilir Mi?
15 yıllık sigortalılık süresini ve 3600 prim gününü tamamlamış olduğu için emekliliğe hak kazanan vatandaşların kıdem tazminatı konusu oldukça merak ediliyor.
Kişinin kıdem tazminatı alabilmesi için işten ayrılma dilekçesinde durumunu açık bir şekilde belirtmesi gerekir. İşten ayrılma nedeni olarak yaş dışında bütün emeklilik şartlarının yerine getirildiği ve sadece yaşın beklendiği açıkça yazılmalıdır.
Kıdem tazminatını hak eden kişinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüğü'nden alınacak "kıdem tazminatı almaya hak kazanmıştır" yazısının işverene bildirilmesi gerekir.
