İstanbul ve Ankara'da başlayan tanzim satış sonrası fiyatlarını apar topar indiren zincir marketlerin foyası ortaya çıktı. Fiyatları hızla tanzim ayarına çeken Migros, BİM, CarrefourSA ve A101 gibi zincirler marketler, İstanbul ve Ankara dışındaki şubelerinde domates, salatalık, biber, patlıcan, patates, soğan gibi ürünleri yüksek fiyatlardan satıyor.
Örneğin İzmir BİM'de salatalık 5.45, biber 7.90, domates 5.55 TL'den satılıyor. İzmir Migros'ta soğan 5.70, patates 4.85, domates 6.99, salatalık 7.49 liradan, Uşak Migros'ta ise çarli biber 8.75, salatalık 7.49, patates 5.79, soğan ise 5.49 liradan rafta yer alıyor. Uşak BİM'de de domates 6.45, biber 8.75, patlıcan 8.45 soğan 4.49 liradan satılıyor. Tanzim satış olmayan illerdeki marketlerde benzer fiyatların uygulandığı belirtiliyor.
İSTANBUL'A MI GİDELİM?
Söz konusu marketlerin fiyat oyunu vatandaşların da tepkisine neden oldu. "Ucuz patates almak için İstanbul'a mı gidelim?" diye serzenişte bulunan vatandaşlar, İstanbul ve Ankara'daki uygulamayı şov olarak niteledi. Öte yandan, PTT A.Ş. de dün www.epttavm.com'da tanzim satışları başlattı. PTT'den yapılan açıklamada ürünlerin ilk olarak Ankara'da başlayacağı, akabinde diğer illere yaygınlaştırılacağı belirtildi.
FIRSATÇILIKLA VATANDAŞIN CEBİNİ YAKTILAR
Türkiye'ye Ağustos 2018 tarihinde gerçekleşen ekonomik saldırıların ardından dolar, faizler ve enflasyonda artış meydana gelmişti. Büyük market zincirleri de bu artışları öne sürerek fiyatlarda yüzde 80'a varan zamlar yapmıştı. Türkiye ekonomik saldırıları bertaraf ederek, dolar ve faizlerin düşmesi sonrasında ise marketler krizi öne sürerek yaptıkları zamları geri çekmediler. Bu süreç içerisinde büyük market zincirleri büyük oranda kar ederken vatandaşın cebi yanmaya devam etti.
Yapılan tespite göre 5 büyük halka açık perakende zincirinin cirosu 52 milyar liraya ulaştı. BİM gibi 'indirimli' marketlerin cirosundaki büyüme oranı ise diğerlerini geride bıraktı. Kurdaki yükselişle zam düğmesine basan marketler, tanzim satışlarla beraber belli şehirlerde fiyatlarını düşürse de BİM'in halen yüksek fiyattan satış yapması dikkat çekti. Sebze-meyve, temizlik ve gıdadaki 25 ürün üzerinden marketlerde yapılan araştırmaya göre; Aralık 2017 ile Eylül 2018 arasındaki fiyat artışı yüzde 81 seviyesinde gerçekleşti. Özellikle temizlik ürünlerinde kur şoku dönemindeki zamlar yüzde 100'leri aştı. Sonrasında kurdaki düşüş fiyatlara sınırlı yansıdı.
Yapılan araştırmaya göre bu marketlerdeki fiyatlar hâlâ 1 yıl öncesinden yüzde 70 yüksek durumda. 25 ürünün toplam bedeli Aralık 2017'de 310 lira iken, Eylül 2018'de 559 lira, Ocak 2019'da ise 529 lira oldu. Bir başka deyişle doların zirve yaptığı dönem sonrasında 25 ürüne sadece ortalama yüzde 5 indirim yansıtıldı. Dolar Aralık 2017'de 3.81 lira iken, finansal operasyonla 6.88 lira ile zirveyi gördü. Bugün kur 5.32 lira düzeyinde. Son 1 yılda TL'deki değer kaybı yüzde 40'larda. Ürünlerdeki zam ortalaması ise yüzde 70'lerde. Yani kur artışının yaklaşık 2 katı.
BİM'E ŞİKAYET YAĞDI
İndirimli market olarak Türkiye'de yaygın bir şube ağı olan BİM, tanzim satış sonrası İstanbul ve Ankara gibi büyükşehirlerde fiyatlarını indirse de, diğer illerdeki şubelerinde sebze ve meyveyi hala yüksek fiyattan satıyor. Vatandaşın yoğun şikayetine konu olan uygulamalardan biri de BİM'in Anadolu'daki bir şubesinden. Bir kilo biberden BİM, 3 lira 25 kuruş kar elde ediyor. İşte tanzim satışlarda 6 lira olan biber bakın BİM'de 8.75'e satışa konulmuş.
