Meclis'te kabul edilerek yasalaşan 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile çalışma hayatında yeni bir dönem başladı. Buna göre artık iş mahkemelerine gitmenin ön şartı arabulucuya gitmek oldu. İşçi ile işverenler arasındaki tüm uyuşmazlıklara önce arabulucular bakıyor. Arabuluculuk ile ilgili çok fazla soru geliyor. İşte arabuluculuk rehberi...
HANGİ DAVALARA ARABULUCU BAKIYOR?
Bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul ediliyor. Çalışan tarafından talep edilebilecek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, eşitliğe aykırılık tazminatı, sendikal tazminat, mobbing tazminatı, ücret, prim, ikramiye, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti ve benzeri işçilik alacaklarının söz konusu olması halinde arabulucuya gidilmesi gerekiyor. İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi veya manevi tazminat davaları ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları kapsam dışı tutuluyor.
BAŞVURU İÇİN BİR SÜRE SINIRI VAR MI?
Evet var. İşçinin, sözleşmesinin sona ermesinin kendisine bildirilmesinden sonra 1 ay içinde başvurması gerek. Bu süreyi geçirmemek gerekiyor.
ARABULUCU NASIL SEÇİLECEK?
Başvuru karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna, arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise görevlendirilen yazı işleri müdürlüğüne yapılacak. Bunun için adliyelerden bilgi alınabilir.
DAVA NE KADAR SÜREDE ÇÖZÜLECEK?
Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren 3 hafta içinde sonuçlandırmak zorunda. Bu süre en fazla 1 hafta uzatılabiliyor. Böylece dosyanın 1 ay içinde sonuca ulaştırılması gerekiyor. Daha önce yıllar süren ve insanları canından bezdiren dava aşamaları böylece 1 aya kadar inmiş bulunuyor.
ARABULUCU HİZMETİ ÜCRETLİ Mİ?
Evet arabulucular için ücret ödeniyor. Ücret tarifeleri her yıl Ocak ayında belirlenip ilan ediliyor. Bu tarife dışında ücret alınmıyor.
ÜCRET KİM TARAFINDAN ÖDENECEK?
Tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaları halinde, arabuluculuk ücreti, aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanıyor.
ARABULUCUNUN KARARI KESİN Mİ?
Arabulucuya gitmek zorunlu, ancak uzlaşmak zorunlu değil. Taraflar arasında anlaşma sağlanamazsa mahkemeye gidilmesinde bir engel yok. Arabuluculukta çözümlenmiş bir konunun tekrar yargı konusu yapılabilmesi için tehdit, hile, cebir gibi taraf iradelerini sakatlayan bir olgunun varlığı gerekir. Bu yüzden imzalanan anlaşma belgesi mahkeme kararı niteliğinde belge sayılıyor ve konular yargıya taşınamıyor.
TOPLANTIYA GİDİLMEZSE NE OLUR?
Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Sürece geçerli bir mazeret göstermeksizin katılmayan işveren, davada haklı çıksa bile, yargılama giderlerinin tamamını ödemek zorunda kalır. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR/ TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
FAZLA MESAİ KIDEM HESABINDA SAYILMAZ/ SİZDEN GELENLER
Bir gıda fabrikasında çalışıyorum. Yılın 5-6 ayı 12 saat çalışıyoruz. Muhasebecilerimiz kıdem tazminatı hesaplamasında, fazla mesailerin bir öneminin olmadığını söylüyor. Bu doğru mu? Can AKIN
Kıdem tazminatının hesabında süreklilik arz eden her türlü ayni ve nakdi ödemeler dikkate alınır. Fazla çalışma ücreti süreklilik arz eden ödemelerden olmadığı için hesapta dikkate alınmaz.
YÜKSEK AYLIĞIN TAMAMINI ALIR
Karı-koca emekli öğretmeniz. Down sendromlu oğlumuz var. Biz ölürsek ikimizin maaşı çocuğumuza bağlanır mı? Erol UYSAL
Erkek çocuklara belli bir yaştan sonra yetim maaşı bağlanmıyor. Ancak malul erkek çocuklar ömür boyu maaş alabiliyor. Oğlunuz da malullük durumuna göre sizin maaşınızdan yararlanır. Anne (4c), baba (4c) yani ikisi de Emekli Sandığı'nda ise yetim çocuk yüksek aylığın tamamını, düşük aylığın yarısını alır.
PRİM YÜKSEK İSE MAAŞ ARTAR
1998 yedek subay askerlik girişim var. 2001'den bugüne özel sektör çalışanıyım. Sigorta prim günüm doldu. Yaş nedeniyle çalışmaya devam ediyorum. İhtiyaç olan prim gününden fazlasının ödenmesi emekli maaşıma nasıl etki eder? Veli YAĞCI
Prime esas kazancınız yani SGK'ya bildirilen brüt maaşınız yüksek ise faydası olur. Asgari ücret ise faydası olmaz.
ERKEN EMEKLİ OLMAK AVANTAJINIZA
05.09.1971 doğumluyum. 01.02.1988 SSK girişliyim. 2000 öncesi 2941, 2000-2008 arası 2240, 2008 sonrası 3810 gün olmak üzere 8991 gün primim var. Yüzde 40 engelli raporu aldım. Emekli olursam maaş düşük mü olur? 2 yıl bekleyeyim mi? Oktay KURT
Vergi indirimi ile ya da başka şekilde emekli olanların maaş hesaplarında değişiklik olmuyor. O yüzden emekli maaşınız düşük olmaz. Düşük olduğunu düşünsek bile 2 yıl fazladan maaş alacağınız için herhalde kazançlı çıkarsınız. O yüzden erken emekli olmanız sizin avantajınıza olacak.
25 BİN KAMU ÇALIŞANI BEKLEMEDE
Kamu kurumlarında çalışan üniversite mezunu işçilere, görevde yükselme ve unvan değişikliği sınavı hakkı verilsin istiyoruz.
Yüksek lisans mezunu dahi olsak işçi olduğumuz için maaş, statü, konumumuz değişmiyor. Böyle bir çalışma var mı? Hasan ÖZ
Bu konuda daha önce sendikaların talepleri olmuş hatta kamu personel danışma kurulu toplantılarında da imzalanan belgelere girmişti.
Hükümet yetkilileri o zaman bu konunun çözüleceğini söylemişlerdi ancak henüz bir netice çıkmadı. 25 bin civarında bir kamu çalışanının sorunu. Şu anda bununla ilgili bir çalışma, en azından bizim bilgimiz dahilinde yok.
GERİYE DÖNÜK ÖDEME OLMAZ
Geriye dönük Bağ-Kur kaydı yaptırılabiliyor mu? Hüseyin ÖZDEMİR
Geçmişte vergi mükellefi olanlar, eğer Bağ-Kur'a kayıt yaptırmamışlarsa maalesef geriye doğru kayıt da toplu ödeme de yapamıyor.
STAJ SİGORTA BAŞLANGICI SAYILMAZ
2016'da staj yaptığım yerden sigorta sicil kartı verdiler. Acaba bu sigorta başlangıcı sayılıyor mu? Kübra MEVLÜT
Bu sicil numarası sizin sigorta numaranız olarak kullanılıyor. Ancak başlangıç sayılmıyor. Kadınlar için doğum borçlanması yapmada da başlangıç sayılıyor ancak, emeklilik hesaplamasında kullanılamıyor.
AYLIĞINIZ KESİLMEZ
Yüzde 50 vergi indiriminden dolayı 2.5 yıldır emekli maaşı almaktayım. Çalışmaya başlarsam bu maaşım kesilir mi? Canan KAYA
Vergi indiriminden faydalanıp engelli aylığından yararlananların emekli olduktan sonra çalışmalarında herhangi bir sakınca yok. Bu şekilde çalışmaya başlarsanız emekli aylığınız kesilmez. Emekli olduktan sonra çalışırken adınıza aktif çalışan primi değil de sosyal güvenlik destek primi ödenir. Ödenecek olan primin zararı değil, faydası olur. Şöyle ki; çalışırken meslek hastalığına yakalanır veya iş kazası geçirirseniz iş kazası-meslek hastalığı sonrasında kalıcı araz kalırsa da ikinci bir emeklilik geliri bağlanabilir. Bu durumda iken vefat edilirse de geride kalan hak sahiplerine her iki aylık/ gelir paylaştırılır.
EMEKLİLİK HESABI
Staj başlangıcım 01.08.1992. Normal sigorta başlangıcım 01.08.1995. 2 sigorta süresi arasında askerlik yaptım. e-Devlet'te staj başlangıcım görünmekte, acaba hangisi geçerli? Sefa DALBASTI
Sizin için staj başlangıcı emeklilik hesabında kullanılmıyor. 1995'teki sigorta girişinize göre 25 yıl, 54 yaş ve 5675 gün şartlarınız var. 15 aylık bir askerlik borçlanması yapabilirseniz, bu kadar süreniz varsa askerliğinizle 1 yıl erken emekli olursunuz.
1970 doğumluyum ve 1987 yılından staj sigortam bulunuyor. 1992 ve 1994 yıllarında 2 tane doğum yaptım. 2002 yılından beri sigortalıyım. Eğer doğumlarımı borçlanırsam sigortalılık başlangıcım, 4 sene öne alınır mı? Mirzat GÜNGÖR
Staj sigortası emeklilik hesabında kullanılmasa da doğum borçlanmasında geçerli sayılıyor. Buna göre siz de 2 çocuk için borçlanarak, 1440 gün prim kazanabilirsiniz. Ancak bu borçlanma işe başlangıç tarihinizi geri çekmiyor. 2002'ye göre 58 yaş ve 7000 gün şartlarınız var. Bunun 1440 gününü doğum borçlanması ile tamamlayabilirsiniz.
13.07.1987 doğumluyum. Eylül 2007 sigorta girişliyim. Fatih TÖRE
60 yaşında ve 7000 gün ile emekli olursunuz.
ekonomi@takvim.com.tr