NEREDE HATA YAPIYORUZ
Biz kredi kartını bir ödeme aracı olarak göremiyoruz. Birçoğumuz 'bedava alışveriş aracı' olarak görmeye devam ediyoruz. Bu yüzden de yoğurt almaya girdiğimiz marketten, kartımızla bir de kazak alıp çıkıyoruz. Cebimizden nakit para çıkmadığı için de bu alışverişi 'karşılıksız' yaptığımız psikolojisine bürünüyoruz. Oysa gelecek ayki maaşımızdan harcadığımızın farkına varamıyoruz. Ama bunu önlemek mümkün...
NASIL DURDURURUZ
Burada bir ölçü koymamız gerekiyor. Onu da ben şöyle sloganlaştırıyorum: "ÖDEYEBİLECEĞİN KADAR
HARCA VE HARCADIĞIN KADAR ÖDE"
Gelirimizi düşünüp ay sonunda ne kadar ödeyebileceksek kartla harcama sınırımızı bununla çizebiliriz. Elbette, sağlık gibi hesapta olmayan harcamalar olacaktır, o zaman kredi kartı bir güvence halini de alıyor. Ama eğer kendimizi sınırlarsak, yani ödeyebileceğimiz kadar harcarsak israftan da kurtulacağız.
İKİNCİ BÖLÜM ÇOK ÖNEMLİ
Yukarıdaki sloganımızdaki ikinci bölüm yani "harcadığını öde" kısmı kredi kartı kullananlar ve borçlular için çok önemli. Bunu yapmadığımızda borç sarmalına girmiş oluyoruz ve neredeyse ömür boyu sürecek bir borç batağına da saplanmış oluyoruz. Çünkü burada bankalar karşımıza çok süslü, cazip bir tuzağı çıkartıyor. O da "ASGARİ ÖDEME." Banka borcunuzun küçük bir bölümünü ödeme miktarı olarak size sunuyor. Harcadığınız 1.000 lira yerine 300 lira ödemek size de cazip geldiği için aslında 700 lira daha borcunuzun olduğunu unutup, bunu ödüyorsunuz. Böylece artık faiz sarmalının içine de girmiş oluyorsunuz...
NASIL ALDANIYORUZ
Bankacılar kızsa da ben buna tuzak adını veriyorum. Aslında bize gelen ekstrelerde bir 'avantaj' gibi sunuluyor. Ama farkında olmadan kredi kullanmış oluyoruz. Üstelik günlük işleyen faiz sistemi ile... Faiz oranı ise son indirimle birlikte aylık yüzde 2.15. Geciktirirseniz de yüzde 2.65 faiz sizi bekliyor. Yukarıdaki örnekten yola çıkarak devam edelim. 1.000 liralık alışveriş yaptınız. Ay sonunda borç miktarı 1.000 lira olarak bildirilecek. Ve hemen altında "asgari ödeme" miktarı cazip şekilde sunulacak. Borcunuzun en az yüzde 30'unu ödemek zorundasınız. Bu sayede 1.000 liralık borcunuz size 300 lira olarak gösterilecek. Bunu ödedikten sonra 700 lira daha borcunuz olduğu gerçeğinden uzaklaşmış oluyorsunuz. Bu 700 liraya akdi faiz, vergi ve ücretler de eklenerek yeniden 750 liraya yaklaşacak. 250 liralık bir alışveriş daha yaparsanız, bir sonraki ay gelen ekstrede borcunuz yeniden 1.000 lira olarak karşınıza çıkacak. Yeniden 300 lira ödediğinizde bu sarmal hiç durmadan devam edip gidecek... Üstelik faiz işletilen borç bir önceki aydan kaldığı için ödediğiniz miktar artarak devam edecek.
ÖDENEMEZ HALE GELİYOR
Asgari tutarı ödeyerek devam ederseniz 4-5 ay sonra büyük bir borcun altına girdiğinizi görürsünüz. Borcunuzu kredilendirirseniz elinizden geldiğince asgari ödeme tutarından fazlasını ödeyin ve son ödeme tarihini beklemeyin. Çünkü faizler günlük işletiliyor.
BUNLARA DİKKAT!
● Ödeyebileceğinizden fazla harcama yapmayın.
● Asgari tutarın mutlaka daha fazlasını, mümkünse borcun tamamını ödeyin.
● Ekstreyi inceleyin, hatalı alışveriş olmasın.
● Kartınızdan nakit çekmeyin.
● Bir karttan çekilen parayla diğer kartı ödemeye kalkmayın.
● Bankaya değil eşe dosta borçlanın.
SIFIR FAİZ MÜMKÜN
Tuzağa düşmeden sıfır faiz ile kart kullanmak mümkün. Yanda yazdığımız sloganımızın ilk bölümü bu avantajı sağlıyor. Ne demiştik, "Ödeyeceğin kadar harca." Bunun için ekstre geldiğinde 'dönem borcunun' tamamını ödeyin.
FARUK ERDEM SORULARINI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN / ekonomi@takvim.com.tr
PLASTİK TEHLİKE - 1
YARIN: VAATLERE DİKKAT!
EMEKLİ ÇALIŞANLARIN PRİMİ SAĞLIKLA İLGİLİ - SİZDEN GELENLER
Babam memur olarak emekli oldu. 10 yıldır tavandan sigortası yatmaya devam ediyor. Bu durum emekli maaşında değişiklik yapar mı? Fatma ÖZBEN
Emekli olduktan sonra yapılan çalışmalarla ilgili yatırılan primlerin emekli maaşıyla da emeklilik hesabıyla da ilgisi yok. Tamamen sağlıkla ilgili primler o yüzden maaşına hiçbir etkisi olmaz.
VERGİ İNDİRİMİNDEN YARARLANIN
Öğretmenim. Konut kredisi çektiğim için hayat sigortası ödüyorum. Hayat sigortası ödeyenler hangi durumlarda gelir vergisi indiriminden yararlanır? Engellilik indiriminden yararlanıp, gelir vergisi indirimine tabi olan memur hak ederek ve yaşı doldurarak emekli olduğunda daha mı az maaş alır? Emrah OLKAÇ
Ücretli çalışanlar; kendileri, eş ve küçük çocuklarının birikimli hayat sigortası poliçeleri için ödenen primlerin yüzde 50'si ile ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve eğitim gibi diğer hayat sigortası poliçeleri için ödenen primlerin tamamını, aylık brüt ücretin yüzde 15'ini ve brüt asgari ücretin toplam tutarını aşmamak kaydıyla vergi indiriminde kullanabilir. Memur olduğunuz için emekli maaşınızı, prime esas kazancınız, kıdem ve dereceniz belirler. Engelli olduğunuz için maaşınız düşük olmaz.
İHBAR HAKKINIZ
11 aydır çalışıyordum, işten çıkartıldım. Tazminat hakkım var mı? Ali YILMAZ
İş Kanunu'na göre, kıdem tazminatını hak etmek için 1 tam yıl çalışma koşulu var. 1 tam yılı doldurmadığınız için kıdem tazminatı alamazsınız. Ancak işveren ihbar önelinde bulunmadıysa, 4 haftalık ücretiniz tutarında ihbar tazminatına hak kazanırsınız.
1 SAAT GEÇ KALANA 1 SAATLİK KESİNTİ
İşveren işe geç kalanların ücretinden, geç kaldığı sürenin 2 katı tutarında kesinti yapacağını söyledi. İşverenin bu şekilde maaş kesintisi yapması yasal mı? 5...419700 Nolu SMS
İş Kanunu'na göre, işçinin işverenin emir ve talimatlarına uyma borcu bulunmaktadır. İşveren mesai saatlerine riayet etmeyen işçiden çalışmadığı sürenin ücretini kesebilir. Ancak 1 saat geç kalmış iseniz 1 saatlik ücretinizi kesebilir. 2 saat geç kalınmışsa 2 saat tutarında kesinti yapabilir. 1 saatlik gecikme yapan çalışandan 2 saatlik kesinti yapılamaz.
30 NİSAN 2008 KİLİT TARİH
Eşim hiç çalışmadı. İsteğe bağlı sigortalı yapmak istiyorum. Bağ-Kur'lu olarak başlayıp son 3.5 yılı SSK'lı olarak ödeyip, SSK'dan emekli olabilir mi? 5...177148... Çalışma imkanı olmayan ev hanımları için en uygun sigortalılık isteğe bağlı sigortalılıktır. İsteğe bağlı sigortalı olanlar Bağ-Kur kapsamında değerlendirilmektedir. Emekli olurken de Bağ-Kur emeklilik şartlarından emekli olunmaktadır. İsteğe bağlı sigortalı olunmasında herhangi bir sakınca bulunmamaktadır. İsteğe bağlıların emeklilik ve sağlıktan faydalanma imkanları bulunmaktadır. Ancak prim gün sayısının tamamlanmasına 1260 gün yani 3.5 yıl kala 4A (SSK) kapsamında çalışınca SSK'dan emekli olunamıyor. Çünkü 30 Nisan 2008 tarihinden sonra işe başlayanların emekli olacakları kurumun tespitinde, son 3.5 yıla değil, çalışma hayatı boyunca en çok hangi kapsamda prim ödediğine bakılacaktır. Eşinizi SSK kapsamında emekli yapmak istiyorsanız, en fazla çalışma süresinin SSK'lı olmasına dikkat etmelisiniz.
EMEKLİLİK HESABI
01.03.1979 doğumluyum. Sigorta başlangıcım 15.08.1997. Prim günüm 4482. Şevket KARABABA
25 yıl, 57 yaş ve 5900 gün şartlarınız var. Bu şartların hiçbiri yerine gelmemiş. Yıl şartınız 18 yaşından sonra hesaplanacak unutmayın. Primi tamamlayıp 57 yaşınızı bekleyeceksiniz.
01.07.1979 doğumluyum. 08.07.2001 sigorta girişliyim. 5619 prim gün sayım var. Kaç yaşında ve ne kadar prim gün sayısıyla emekli olabilirim? Zeynel DİNÇ
İşe giriş tarihinize göre 60 yaşınızda emekli olurunuz. Tabii prim gün sayınızı da 7000'e çıkarmanız gerekiyor.
05.01.1971 doğum tarihim. 15.02.1988 sigorta girişim var. SSK'dan 2106 gün, Bağ-Kur'dan 948 günüm bulunuyor. 17.08.1991 doğumlu kızım var. Acaba emeklilik için prim gün satın alabilir miyim? İnci ERGÜL
20 yıl, 44 yaş, 5225 gün şartlarına tabisiniz. SSK'dan emekli olmak için Bağ-Kur'a devam etmemeniz gerekiyor. Çocuğunuz için 720 gün borçlanabilirsiniz. Toplam 3774 gün eder borçlanmayla ama yetmez. Ya çalışıp primi tamamlarsınız ya da çalışma imkanı yoksa 3600 günden emeklilik için 58 yaşını beklersiniz.
Temmuz 2006'da Bağ-Kur'lu oldum. 1953 doğumluyum. Askerlik borcum var. Mustafa MERCAN
Bağ-Kur başlangıcına göre 9000 gün yani 25 yıl prim ödemeniz gerekiyor. Askerlik borcu nedir onu anlayamadık.
ekonomi@takvim.com.tr
