Mehmet Ali Paşa, Abbas Hilmi ve daha nicesi... Mısır'ı yöneten Hidiv!

Mısır, Osmanlı toprağıyken İstanbul'dan 1805'te gönderilen vali Kavalalı Mehmet Ali Paşa zamanla kendi hanedanını kurdu ve Osmanlı'ya kafa tuttu. Kavalalı'nın ordusu, Osmanlıya karşı isyan sırasında, Kütahya önlerine kadar gelmişti. Onun ailesinden gelen ve 1866'dan sonra vali yerine büyük vezir anlamına gelen "Hidiv" denen kişi Mısır'ı yönetiyordu.

Kaynak GAZETE Giriş Tarihi 14 Mart 2021 Güncelleme 14 Mart 2021, 06:59
Mehmet Ali Paşa, Abbas Hilmi ve daha nicesi... Mısır’ı yöneten Hidiv!

İÇİNDEKİLER

Mısır, Osmanlı toprağıyken İstanbul'dan 1805'te gönderilen vali Kavalalı Mehmet Ali Paşa zamanla kendi hanedanını kurdu ve Osmanlı'ya kafa tuttu. Kavalalı'nın ordusu, Osmanlıya karşı isyan sırasında, Kütahya önlerine kadar gelmişti.

Onun ailesinden gelen ve 1866'dan sonra vali yerine büyük vezir anlamına gelen "Hidiv" denen kişi Mısır'ı yönetiyordu.

Mısır, andığımız tarihte (1866) kâğıt üzerinde Osmanlı toprağı görünmesine rağmen kopuşu çok daha eskiydi aslında. Mısır'ın çok karışık etnisiteli nüfusunun yerli halkından sonra en kalabalık unsuru Türkler idi.

Mısır Sudanı olarak anılan bölge de Mısır Hidivi'ne bağlıydı. İngilizler, 1914'te Mısır'ı işgal edip Abbas Hilmi Paşa'yı hidivlikten uzaklaştırdılar ama Osmanlı bu kararı tanımayarak kendisini 1918'e kadar hidiv kabul etti.

Hidiv de Osmanlıya sadık kaldı ve Kurtuluş Savaşı'na da maddi olarak yardım etti. Bir daha da Mısır'a gitmedi, 1944'te öldüğünde cenazesini götürdüler. İlk Mısır Kralı I. Fuad, 1922'de İngilizler tarafından tahta oturtuldu. 1917'deki Ölümü sonrasında tahta geçmesi gereken oğlu Hüseyin Kemâleddin Paşa, İngilizlerin oyuncağı olmayı kabul etmeyerek tahta geçmeyi reddetti.

Bunun üzerine İngilizler kardeşi Fuad'ı getirdiler ve 1922'de de Kral unvanı verdiler. Fuad, Sultan Abdülhamid'in yaveriydi ama değersiz ve muhtemelen de güvenilir bulunmadığı için paşa yapılmamıştı.

Paşa unvanını ancak Sultan Reşat döneminde alabildi. Abdülhamid zamanında saraydan uzaklaştırmak için Viyana askeri ateşe yardımcılığına tayin edildi. Balkan Harbi sonrası Arnavutluk'un başına geçmek istedi ama Osmanlı reddetti. Kavalalı Ailesi'nin kendisini Türk saymayıp, Arnavut sayan mensuplarındandı. Kral Fuad'ın "Türk değiliz" ısrarına rağmen tarihi bağlar çok güçlüdür, örnek verelim.

Kadıköy Kız Lisesi'nin ve ünlü Tahri Meydanı'nda bulunan, uzun yıllar Mısır Dışişleri Bakanlığı olarak kullanılan Nimetullah Hanım Konağı'nın sahibesi, Prenses Nimetullah Hanım'dır. Eşi Mahmut Muhtar Paşa iki kez Bahriye Nazırı olmuştur, babası Gazi Ahmet Muhtar Paşa da Sadrazamlık yapmıştır.

Hidiv İsmail Paşa'nın kızı olan Nimetullah Hanım, eşi Mahmut Muhtar Paşa ile Mahmut Muhtar Paşa'nın babası Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın Mısır Fevkalâde Komiseri olduğu dönemde Mısır'da nişanlanmış, babasının sahibi olduğu Emirgân Yalısı'nda evlenmişti.

Hidiv İsmail Paşa'nın dedesi de Kavalalı Mehmet Ali Paşa'dır. Mısır'ın tümüyle İngiltere kontrolündeki dönem 1936'ya kadar sürdü. Bu tarihte İngiltere, Süveyş Kanalı'nda bıraktığı 10 Bin kişilik bir kuvvet haricinde Mısır'dan çekildi. Bir anlamda Mısır, kâğıt üzerinde de olsa bağımsızlığına kavuştu. Bir yıl sonra da Mısır, kapitülasyonlara son verip o zamanki adıyla Milletler Cemiyeti'ne yani Birleşmiş Milletler'e girdi.

1952'de Mısır'da Kral Faruk'u devirip once yerine 6 aylık oğlu II. Fuad'ı kral yaptılar ama bu göstermelik kral ve hayatı uzun sürmedi. Krallık sona erdirildi. Monarşiye son veren "Hür Subaylar" ekibinin içinde 2. Adam pozisyonunda görünen ama asıl lider olup kısa bir süre sonra başa geçen Cemal Abdülnasır, 1970'de 52 yaşındayken ani bir kalp krizinden öldü. Yerine de bir başka subay, yardımcısı Enver Sedat geçti.


YARIN: İSRAİL'LE SAVAŞTI