Domates fiyatları başını alıp gidince aklıma Fatih Ürek'in rahmetli babası geldi. Bir söyleşimizde açıklamıştı Fatih. Demişti ki. "Babama domates Şerafettin derlerdi. Kızınca domates gibi kızarırdı çünkü". Şimdilerde vatandaş da Fatih Ürek'in babası gibi kızıp kızarıyor. Hem de domatesin bizzat kendine. Ben çarşı pazar işinden hele de ekonomiden fazla anlamam. Üniversite diplomamda Marmara Ticari Bilimler mezunu yazıyor ama o işin statü tarafı. Yine de kulaktan dolma bilgilerime göre Türkiye üç vakit öncesine kadar dünyaya domates ihraç eden ülkeler arasında ilk 3'e girerdi. Nasıl oldu da domates ithal eder hale gelip, ederini nimet seviyesine çıkartmayı başardık. Haber sayfalarımızda Erman Toroğlu'yla iki satır konuşup merak giderdiğim bölüm var.
Lakin yetinmeyip araştırdım konuyu. Baktım ki tek başına bir eşyam değil domatesinki. Suç işlemek için teşekkül oluşturmuşlar. Aralarına maydanoz ve marul da varmış.
Durum ortada
Bu işlerden pek bir anlayan başka ahbaplara da sordum soruşturdum... Dediler ki:
- Senede 11 milyon tonla Çin ve ABD'den sonra dünyanın en fazla domates üreticisi bizdik.
- Ne oldu da dara düştük?
- Üretim azaldı.
- Niye azaldı?
- Tam kapasite sera üretimi başlamadı çünkü. Şu anda kimsenin elinde yeter miktar domates yok. Hollanda'dan domates girişi olmuş diye duyduk.
- Kim getirtiyor ki?
- Büyük süpermarketler olabilir.
- Sebepleri söylemedin?
- Bu yaz başı aşırı yağış oldu.
Sonrasında yani temmuz-ağustos döneminde de beter sıcak yaptı kavurdu ortalığı iklim. Mesela Akdeniz Bölgesi'nde yayla ekimleri geç yapıldı.
- Düşmez mi bu fiyatlar?
- Sanırım Kasım başından itibariyle kademeli olarak düşer.
- Annem dedi ki "patates de fırlamış" doğru mu?
- Patateste de bir kıpırdanma var. kilosu 95 kuruşa dayandı.
Üretici para edecek diye patatesi elinde tutmaya çalışıyor. Rakip ülkelerde aşırı yağmurdan dolayı patates üretiminde sorun olduğu söyleniyor.
Ayrıca, Rusya'dan sonra Irak ve İran'a da ciddi ihracat başladı.
Bu da piyasanın dengesini bozuyor...
Umut serada
- Mahalle manavımıza sordum. Mal bulamıyoruz halde dedi. Bu neden?
- Çünkü başta lüks oteller hale gidip fiyatı kaçtır bakmadan komple alım yapıyorlar.
- Nasıl çözülecek?
- Sağduyuyla. Vatandaşlarımız kilosu 5 liradan 5 kilo domates yerine 1 kilo alırsa fiyat kendiliğinden düşer.
- Nerenin malları çıktı şimdi piyasaya?
- Mersin'in yaylalarındaki domateslerin eli kulağında. Onlar çıkınca fiyatlar normale döner.
Bak bugün Adana Hali'nde yayla domateslerinin kilosu 4 liradan, Tokat domatesinin de kilosunun 2 ile 2,5 liradan gitti. Kasım başında sera ürünleri de piyasaya çıkınca rahatlama olacak endişe etmeyin.