Türkiye'de tarımsal ürünlerdeki spekülasyonun ardındaki gerçek nedir?
Türkiye'de gıda ürünlerindeki fiyat istikrarsızlığının ve dönemler itibariyle artan fiyatların ardındaki gerçek, bu gıdalarla ilgili piyasayı elinde tutan büyük tüccarların spekülasyonudur. Üretici, ürünü mal ettiği fiyatın biraz üstünde, hatta faizi düşünürsek, bazen de altında, büyük tüccara vermektedir. Üretici, Türkiye'de her dönem örgütsüz ve yalnız bırakılmış, tarımsal teşvikler üreticiye yaramamıştır. Tarladan marketin rafına kadar üreticinin piyasayı belirlemesi gerekir ki, fiyat spekülasyonu olmasın.
Ancak Türkiye'de bu işi yapacak kooperatif yapısı yok. Bugün üretici birlikleri ve kooperatiflerinin devlete olan borçları ödenemez durumdadır. Bu birlikler iyi yönetilmeyi bırakın, adeta yağmalanmaktadır. TARİŞ'ten başlamak üzere bütün bu birliklerin hızla yeniden yapılanması gerekir. Yani gıdada tarladan sofraya kadar üretici egemen olsun, aracılar bulunmasın diyoruz.
Zeytin ne durumda?
Geçen hafta sonu zeytin hasadı dolayısıyla Akhisar'daydık. Akhisar, zeytinin önemini giderek anlayan ve bu alana yatırım yapan bir merkez. Akhisarlı üreticiler 42 ülkeye ihracat yapıyor. Hiçbir üretici yalnız iç pazarı düşünerek yatırımını kurgulamıyor. Akhisar'da zeytin üreticilerinden en çok duyduğum kavram 'sürdürülebilir ihracat' oldu. Zeytin gibi endüstriyel bir tarım ürününü, dünya ile rekabet ederek üretmek ve bunu sürdürülebilir bir büyüme ve ihracat hedefi ile yapmaya girişmek önemli. Daha da önemlisi, Akhisar gibi, zeytin konusunda, Gemlik, Ayvalık kadar bilinmeyen bir merkezin bu bilinci ve donanımı yakalaması. Zeytin üreticisi rafa kadar giden ticaretin yolunu bulmuş. Bunu tüm tarımsal ürün üreticileri yaptığı zaman gıdada pahalılık olmaz.