Koca Sinan ve su mühendisliği deyince bu konuda çok sayıda araştırma ve yayın yapmış olan, Hidrolik Uzmanı İnşaat Mühendisleri merhum Prof. Dr. Kazım Çeçen'i ve benim de hocam olan Prof. Dr. Ünal Öziş'i anmadan geçemeyiz. Zikredilen bilim insanlarının kitap ve makalelerine baktığımızda, Sinan ve Su Mühendisliği konusunda akıllara öncelikle Edirne ve İstanbul'un su ihtiyacını gideren su yolları gelir. Pek çok kaynakta Hürrem Sultan'ın Edirne'de yaptırdığı cami ve imaretlerin su ihtiyacını karşılamak için yapıldığı söylense de Öziş'in yaptığı araştırmalarda, mesafe itibarıyla bunun mümkün olamayacağı gösterilmiştir.
Bugün İstanbul'un ünlü Taksim Meydanı'ndaki türbeye benzeyen, sekiz köşeli, bedeni ve çatısı piramit gibi, geleneksel Türk mimarisiyle yapılmış küçük taş yapıyı herkes bilir. İşte o yapı 'maksem'dir, su taksiminin yapıldığı yer anlamına gelir. Taksim, ismini bu yapıdan almıştır. Makseme gelen sular burada sandık denilen küçük bir havuza alınıp, oradan kollarla dağıtılır. Nereye ne kadar su verildiğini ölçmek için sandığın aşağı kısmına lüle adı verilen borular konmuştur. Lüle aslında musluksuz olarak su akan boru demektir. Lüle aynı zamanda da suyun miktarını belirleyen bir ölçüm birimidir. 26 milimetre çapındaki bir borudan 1 dakikada akan su miktarı 1 lüledir. Bu miktar da dakikada 36 litreye karşılık gelir.
Eğim düşük olursa boru içinde çökelti olur. Yüksek olursa suyun enerjisini kırmak için ek yapılar yapmak gerekir ki bu da masraftır. Sinan bütün bu meseleleri su terazisiyle çözmüştür. Sinan döneminde kişi başına su ihtiyacı günde 50 litreydi (bugün 200 litredir).
TAYFUN ER'İN KALEMİNDEN BİN YILIN USTASI MİMAR SİNAN - 4
YARIN: KANUNİ'NİN SİNAN'DAN İSTEĞİ...
