Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Meyra Palace Otel'de düzenlenen "Uzlaştırma Ödül Töreni ve Sempozyumu"nda yaptığı konuşmada, yeni kira düzenlemesini açıkladı.
BAŞKAN ERDOĞAN TALİMATI VERMİŞTİ
Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile Adalet Bakanlığı olarak beraber çalışma yaptıklarını hatırlatan Bozdağ, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Adalet Komisyonunda bugün Borçlar Kanunu'na geçici madde eklenmesinin söz konusu olacağını belirtti.
ÖNERGE RESMİLEŞTİ
Kira artışını yüzde 25 ile sınırlandıran önerge Meclis Genel Kurulu'nda kabul edildi.
"1 TEMMUZ 2023'E KADAR YENİLENEN SÖZLEŞMELERDE EN FAZLA YÜZDE 25 ZAM"
Bakan Bozdağ, şunları kaydetti: "Yaptığımız çalışma sonucunda konut kiraları bakımından 1 Temmuz 2023'e kadar yenilenecek kira sözleşmelerinde bir önceki kira yılının yüzde 25'ini geçmemek koşuluyla yapılacak artışların geçerli olduğuna dair bir geçici hüküm Borçlar Kanunu'na Adalet Komisyonu'nda eklenecek. AK Parti grubu, MHP grubu orada teklif verecek ve oraya eklenecektir. Böylelikle konut kiralarında bir yıl süreyle bir önceki yılın kira bedelinin yüzde 25'ini geçmeyecek şekilde artış yapılabilme imkanı getiriliyor.
"GEÇİCİ BİR DÜZENLEME"
Bunun üzerinde yapılacak artışların geçerli olmadığı açıkça ifade ediliyor. Bu düzenlemeyi yaparken geçici olmasına özellikle önem verdik. Geçici bir düzenleme. Bu düzenlemede, kiracı ve sahibinin hukukuna halel vermeden ikisinin de belli bir fedakarlıkta bir noktada durmasına da özen gösterdik. Umarım beklentileri karşılar. Umarım beklediğimiz sonuçları doğurur."
Konuyla ilgili CNN Türk canlı yayınında açıklamalarda bulunan Avukat Zafer İşeri şu ifadeleri kullandı: "Kira bedelleri enflasyona bağlı hatta üzerinde artış getirdiğinde ek maliyet doğuyordu. Kira artış hızının yavaşlatılması gündeme getirildi ve beklenen bir gelişmeydi.
Çok fazla devlet müdahalesiyle karşılaşılması istenmez. Kamu düzenini bozacak duruma gelmişse kira artış oranları bu durumda tedbir alınması gerekebilecekti. Bir dönem TÜFE'nin üzerinde bir artış kararlaştırılamayacağı belirlenmişti.
Her şeyden önce bu iş yeri kiraları için değil sadece konut kiraları için söz konusu olacak dedi. İş yeri kiraları TÜFE'yi geçmeyecek şekilde taraflar anlaşma yaparak belirlemiş olacak.
Bunun haricinde 1 Temmuz 2023'e kadar geçerli olacak sonrasında eski sisteme geri dönülecek dedi. Çok fazla müdahaleci olmaması kanaatindeyim. İçinde bulunduğumuz dönemde ekonomik zorlukları aşmak adına bu tür fedakarlıkların kanun yoluyla yapılmasını istemek makul görünüyor.
Enflasyon çok yüksek olur yüzde 25 artış ile sınırlama yapılırsa bu sefer taşınmaz sahiplerinin de mağdur olabileceğini göz ardı etmemek lüzum eder.
KİRA ARTIŞ SINIRI GERİYE DÖNÜK DE OLABİLİR Mİ?
Geriye dönük beklemiyoruz. 1 Temmuz'dan itibaren 1 yıl süreyle yürürlükte olacağını öngörüyoruz. Bu ay itibarıyla artış yapacak yani 1 Haziran olan kişiler yine TÜFE oranını geçmemek üzere artış yapabiliyor olacaklar. Ama temmuzdan itibaren kira yenileme dönemi olan kişiler. Bu tasarı yasalaştığı taktirde yüzde 25'in üzerinde artış yapamayacaklar.
Sözleşmedeki artışlar için herhangi bir cezai yaptırımlar öngörülmüyor ancak kiracı bu oranın üstünde fazla bir para ödemişse bunun geçersizliğini ileri sürerek fazla ödediği parayı mahkemeler aracılığıyla iadesini talep edebilecek gibi görünüyor. Sayın Bakanın açıklamalarında cezai yaptırım hissiyatı edinmiyoruz.
DENETLEMESİ OLABİLECEK Mİ?
Aslında yasa şunu söylüyor. Yüze 25 sınırlandırması diyecek ki bu oranın üzerindeki artışlar geçersizdir. Bu oranın üzerinde artış yapılmışsa fazla ödemenin iadesi gibi icra daireleri ve mahkemelerden alınacak kararla takip edebilirsiniz.
Devlet bu almış olduğu kararın arkasında durmak ve güvence altına almak isteyecektir. Kira geliri elde eden kişilerin yüzde 25'in üzerinde artışa gittiği tespit edilmesi durumunda cezai bir yaptırım uygulayamasa bile burada daha yüksek gelirler üzerinden vergilendirme yolu veya inceleme başlatma suretiyle düzenleme altına alabileceğini varsayabiliyoruz."
"KONUTLARI KAPSAMASI OLUMLU GÖRÜLEBİLİR"
Konuyla ilgili milliyet.com.tr'ye açıklamalarda bulunan Emlak Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı ise şu ifadeleri kullandı: "Bakanlıklar tarafından bir süredir görüşülen gelişmede sona gelindi bu çerçevede konutlarla sınırlı olmak üzere yapılan artışların 1 Temmuz 2023'e kadar yüzde 25 ile sınırlandırılacağı açıklandı. Son 12 aylık TÜFE ortalamasına göre son çıkan artış oranı yüzde 39.33'tü. Bunun yaklaşık artış anlamında yüzde 15 daha düşük bir seviye olduğunu söyleyebiliriz. Son dönemde yaşanan kira artışlarıyla ilgili gerek mal sahibi gerekse de kiracılar için bir üst sınır olarak kabul edileceği anlaşılıyor.
Lakin piyasada TÜFE ortalaması geriden gelen bir ortalamaydı. Son 12 ayı baz alan bir kira artışı olan TÜFE'de rakamlar zaten enflasyona göre oldukça geri kalmıştı bu sınırlama kiracılar için avantajlı gözükse de mal sahipleri için avantajlı bir durum değil. Kendileri de kirada oturan mal sahipleri kira artışı dönemlerini geçirdiler. Yeni artış yapılacak durumda bu sınırlama onları da olumsuz olarak etkileyebilecek.
Kira artışlarıyla ilgili kısmın belli bir süre daha TÜFE'de devam etmesi, eğer belli bir aşamayı aşarsa sınırlama yapılması benim görüşümce daha makul olabilirdi. Bu durumun yeni artışlarda kiracılar tarafından baz alınacağını. Boşaltılan ve yeniden kiraya verileceklerde fiyatların daha yüksek seyredeceği mümkün. Sınırlandırmanın belli bir süreyi kapsayacak olması konutları kapsaması olumlu görülebilir."
5 YILINI DOLDURAN KİRACILARA NASIL BİR ARTIŞ YAPILACAK?
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ kiracıları yakından ilgilendiren bir açıklama yaptı. Bekir Bozdağ, 1 Temmuz 2023'e kadar kira artış oranın yüzde 25 olacağını açıkladı. Böylece kira artışlarında sabit oran yüzde 25 oldu. Peki 5 yılını dolduran kiracılara nasıl bir artış yapılacak. Bu ay artış yapanlar ne yapacak? Kira artışına yüzde 25 sınırı herkes için mi? Kira artışına yüzde 25'e uyulmazsa ne olacak? Gelişmeleri A Haber canlı yayınına katılan Takvim gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem değerlendirdi.
Faruk Erdem'in canlı yayında öne çıkan sözleri:
"Bu açıklamayı bekliyorduk çünkü bunun üzerinde çalışılıyordu. Fahiş kira artışlarının bir şekilde sınırlandırılması regüle edilmesi gerekiyordu. Rayiç bedellere bakıldığı zaman onun çok üstünde kira isteyen ev sahipleri vardı. Mahkemelerde bu konudaki davalar neredeyse 3'e katlanmış durumda.
Bazı emlakçıların da buradaki yönlendirmeleriyle ev sahipleri tarafından 'Evden çık' baskısı başlamıştı. Burada ev sahibine rakamlar konusunda yönlendirmeler yapıldı. Ev sahipleri bu hırsla hareket ederken burada bir fırsatçılık ortaya çıktı.
Borçlar Kanunu'na geçici bir madde eklenecek. Yüzde 25 ile 1 yıl boyunca sınırlandırılacak. Önümüzdeki yıl 1 Temmuz 2023'e kadar kira artışları yüzde 25'e kadar sınırlandırıldı. Bu süre bittikten sonra yine yasada yer alan 12 aylık TÜFE'ye göre yapılan uygulama sürecek.
5 yıl meselesi ev sahibi açısında bir hak doğuruyor. Burada ev sahibi 5 yılın sonunda rayiç bedele göre kira isteyebilir. Bunu da yüzde 25 olarak yapabilir. Ama burada ev sahibine kira tespit davası açma hakkı veriliyor. Mahkeme burada benzer kiraları inceleyerek makul bir seviyeye çıkarıyor."
Son dönemde yaşanan kira artışlarına yönelik harekete geçen hükümet düzenlemede son aşamaya geldi.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, üzerinde çalışılan kira düzenlemesine ilişkin açıklama yaptı.
Bozdağ, Yozgat'ta Cemil Çiçek Personel Eğitim Merkezi'nde yargı muhabirleriyle bir araya geldiği toplantıda, kira konusunda fahiş artışların talep edildiğini, bu artışlar karşısında kiracıların zorda kaldığını, özellikle İstanbul'da bunun büyük bir soruna dönüştüğünü belirtti.
Ev sahibinin ve kiracının hukukunu koruyarak kiralarda fahiş fiyatların önüne geçmek için bir formül arayışında olunduğunu dile getiren Bozdağ, bu konuda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği, Adalet, Hazine ve Maliye ile Ticaret bakanlıklarının ortak çalışma yaptığını hatırlattı.
HEM EV SAHİBİNİN HEM DE KİRACININ HUKUKUNU KORUYAN ORTAK BİR FORMÜL
Bakan Bozdağ, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığında kendisinin de yer aldığı toplantıda, bazı başlıklar üzerinde durulduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti:
"Birinci başlık ilk defa kiraya verecek ev sahibi ile kiraya tutacak kişi arasında kira miktarıyla ilgili nasıl bir ölçü konabilir, iki tarafın hukukunu koruyan bununla ilgili çalışma yapılması talimatını verdik. Arkasından oturanlarla ilgili artış oranı nasıl olacak, ne olacak, neye göre yapılacak, TÜFE, TEFE, diğer enflasyon rakamları, başka şeyler, bütün bunları da dikkate alarak hem ev sahibinin hem de kiracının hukukunu koruyan ortak bir formül. Bunlarla ilgili çalışmalar yapılıyor."
Denetim mekanizması konusunda da çalışma yapıldığını aktaran Bozdağ, ana çerçeve üzerinde istişarelerin yürütüldüğünü, şu ana kadar da önemli mesafeler alındığını, bazı formüllerin ortaya konduğunu bildirdi.
"ORAN ÜZERİNDEN BİR BELİRLEME YAPACAĞIZ MİKTAR ÜZERİNDEN DEĞİL"
Borçlar Kanunu'nda bu konuda yeteri kadar düzenlemenin bulunduğuna işaret eden Bozdağ, mevcut mevzuattan da ilham alındığını dile getirdi.
Adalet Bakanı Bozdağ, "Oran üzerinden bir belirleme yapacağız. Miktar üzerinden değil. Çünkü oran üzerinden bir belirlemenin makul olacağını düşünüyoruz. Oran üzerinden yaptığımızda maliyet her miktara göre farklı şekilde oluşacaktır. Son aşamaya gelindiğini ifade etmek isterim. Bu, geçici bir düzenleme olacaktır, altını çizeyim. Kalıcı bir düzenleme değil, geçici bir düzenleme yapacağız. Süre bittikten sonra da bu eski hale devam edeceğiz." diye konuştu.
Bakan Bozdağ, soru üzerine kira ihtilaflarını arabulucuya devretmeyi, bu usulle uyuşmazlıkları çözmeyi hedeflediklerini belirtti. Bunun uyuşmazlıkların kısa sürede çözülmesini sağlayacağını kaydeden Bozdağ, taraflar arasındaki ihtilafın husumete dönüşmesinin de bu yolla engelleneceğini ifade etti.
"Değişken bir oran mı olacak?" sorusu üzerine Bozdağ, "Şimdi sabit bir oran olacak. Yine TÜFE vesaire gibi bir esas alınacak ama oran dediğimizde şu anda bu rakamlar yüksek. Bu yüksek rakamların her tarafın kabul edeceği makul bir orana çekilmesi." yanıtını verdi.
Makulü, herkesin kabul edebileceği çözümü aradıklarını vurgulayan Bozdağ, "Ev sahiplerinin, talep sahibi olan kiracıların da hukukunu koruyan, külfeti paylaştıran bir formülü ortaya koyacağız." görüşünü paylaştı.
Bekir Bozdağ, denetim mekanizmasının nasıl olacağı konusunda da çalışmaların sürdüğünü aktardı.
"CEZAİ YAPTIRIM DÜŞÜNÜLMÜYOR"
Sözleşme hürriyetinin korunması gerektiğini belirten Bozdağ, açıklamalarını şöyle sürdürdü:
"Burada bir hassas terazi dengesi olduğunu ifade etmekte fayda var. Buradaki amaç birilerini cezalandırmak değil, teraziyi dengeli tutabilmek. Bu ihtilaflar hukuki ihtilaf, sonuçta yargıya gidecek. Cezayı gerektiren konu değil, herhangi bir ceza öngörülmesi de söz konusu değil. Sözleşmeden dolayı cezalar hürriyeti bağlayıcı, bir ceza konulmayacağı Anayasa'da açık bir şekilde ifade ediliyor. Herhangi bir cezai yaptırım düşünülmüyor."
İlk defa kiraya vereceklerle ilgili düzenlemenin nasıl olacağının sorulması üzerine Bozdağ, şunları kaydetti.
"Geçici olmak kaydıyla bir formül üzerinde çalışılıyor. Avrupa'nın bazı ülkelerinde uygulanan formüller var. Evin maliyeti üzerinden, emlak değeri üzerinden bir oranlamayla hesap yapan ülkeler var. Vergi geliri üzerinden oranlamayla hesap yapan yerler var. Bu konuda dünyada muhtelif örnekler var. Biz bu örnekleri inceliyoruz. Bize yakın, toplumumuzun kabul edebileceği, doğru olduğunu düşündüğümüz örneklerden istifade edebiliriz. Hollanda'da ve başka ülkelerde bu anlamda birtakım düzenlemeler var. Ev sahibinin hukukunu da kiracının hukukunu da koruyacak. Böylesi bir zamanda fırsatçılık yaparak, fahiş fiyatla hak etmediği kira bedeli almak isteyenin önüne geçilecek. Yoksa hak ettiği kira bedelini herkes alacak. Ülkedeki artan fiyatlar nedeniyle hak etmediği bir kirayı almaması sağlanacak. Yoksa herkes evini dilediği gibi kiraya verecek. Ona bir müdahale yok."
Bir çerçeve çizildiğini, konu üzerinde çalışmaların devam ettiğini dile getiren Bozdağ, "İlk defa kiraya vermede de devam eden kira sözleşmesi içerisinde kira artırımında da belli bir oranın konmasının faydalı olacağı değerlendirildi." ifadesini kullandı.
Adalet Bakanı Bozdağ, şu bilgileri verdi:
"Türkiye'deki durum geçici bir durum, bizim yaptığımız da geçici bir düzenleme. Yoksa kalıcı bir şekilde, tarafların iradesine, sözleşme hürriyetine müdahale etmeyi düşünen düzenleme değil. Kısa süreli olacak, o yüzden de kalıcı düzenleme olmayacak. Borçlar Hukukumuzda bu konuda yeteri kadar hatta fazlasıyla hüküm var. O hükümlerin sağlıklı işlemesi halinde zaten sorun söz konusu değil. Olan şey, bu hükümlere rağmen işleyen fazla kira talepleri. Enflasyonun da TEFE'nin de TÜFE'nin de ortalamasının da hepsinin üstünde istenen bir şey var. Normal şartlarda her şey cereyan etmiş olsa böyle bir konu gündeme de gelmezdi. Şimdiye kadar gelmedi, şimdi de gelmezdi. Şu anda öyle gözüküyor ki enflasyonun da üstünde, TEFE, TÜFE ortalamasının da üstünde, TÜFE'nin üstünde bir fiyatlandırma durumu var. Bu, onunla ilgili."
Geçici bir durumun söz konusu olduğuna değinen Bozdağ, geçmişte enflasyonu indirdiklerini, yine enflasyonun aşağıya çekileceğini dile getirdi. Bekir Bozdağ, geçici dalgalanmalara karşı kalıcı düzenleme yapmanın doğru olmadığını vurguladı.
Ev sahibinin de kiracının da düşünülmesi gerektiğini kaydeden Bozdağ, vatandaşlara, sözleşme yaparken tüm hükümleri tek tek okumalarını ve gerektiğinde de bir avukata danışmaları önerisinde bulundu.