Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar yeni emeklilik düzenlemesini heyecanla bekliyor. Yaşa takılanlara emeklilik yolunu açacak düzenleme için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde oluşturulan çalışma grubu hazırlıklarını sürdürürken, hem kapsam hem de emeklilik koşulları merak ediliyor.
Düzenleme ile Emeklilikte Yaşa Takılanlara (EYT) 2023 yılından itibaren emeklilik yolunun açılması planlanıyor. En geç Ocak'ta düzenlemenin Meclis'e sunulması beklenirken, bununla emeklilik hakkı elde edecek kişilerin maaşının nasıl bağlanacağı, nasıl hesaplama yapılacağı da merak konusu oldu.
TÜM KAZANÇLARA BAKILACAK
EYT'lilerin maaş hesapları, diğer emekli aylığı bağlananlar gibi, üç dönem üzerinden yapılacak. Buna göre; 2000 yılı öncesi, 2000-2008 yılları arası ve 2008'in 10'uncu ayından sonraki dönem olmak üzere 3 ayrı hesaplama söz konusu olacak.3 ayrı hesap yapılıp birleştirilecek. Yani emekli maaşı hesaplanırken tüm kazançlar dikkate alınacak.
FAZLA PRİM ETKİSİ
Kişilerin çalıştıkları yıllar, aylık kazançları, çalışma süreleri, hatta işe ara verip vermemiş olmaları bile maaşı etkileyecek. Dolayısıyla herkese göre ayrı maaşlar ortaya çıkacak.
Yaş beklerken ödenen fazla primler de emekli maaşı hesaplamasında kullanılacak. 3 döneme ilişkin farklı Aylık Bağlama Oranları ve güncelleme katsayılarıyla emekli maaşı ortaya çıkarılmış olacak.
EN YÜKSEK 1999 ÖNCESİ
Hesaplamalarda 1999'a kadar olan çalışma yıllarında aylık bağlama oranı, 25 yıl sigortalılık süresi (9000 gün) için yüzde 76 olarak uygulanıyor. 3600 gün için ise yüzde 70 olarak alınıyor.
1999-2008 arası çalışılan dönem için hesaplama yapılırken, farklı bir sistem uygulanıyor. 25 yıl için oran yüzde 65'e çekiliyor.Ekim 2008 sonrası çalışılan yıllar için yapılan hesaplamada da aylık bağlama oranı değişiyor. Sosyal güvenliğin bir çatı altına toplanması ile 25 yıl için aylık bağlama oranı yüzde 50'ye kadar iniyor.
MALİYET ANALİZİ
EYT düzenlemesinden kimlerin hangi şartlarda yararlanacağı yönündeki çalışmalarla birlikte konunun mali yönü de masaya yatırılacak. Maliyet ortaya çıkarılarak, bunun için bir bütçe hazırlanacak.
AVRUPA MODELİ GELİR Mİ?
Yaşa takılanların merak ettiği konulardan biri de Almanya, Finlandiya gibi bazı Avrupa ülkelerinde uygulanan kesintili emeklilik modelinin bizde de uygulanıp uygulanmayacağı…
Avrupa'daki bu modelde, emekliliğe kalan her yıl için aylıktan belli oranlarda kesinti yapılıyor. Bu kesintinin yasada belirtilen emeklilik yaşı dolduğunda kalkması da söz konusu oluyor.
Bizde de Avrupa modelindeki 'belli oranda kesinti ile kalan yılların tamamlanması' konusu çalışmalar sırasında değerlendirilecek. Bu modellerin uygulanıp uygulanmayacağı çalışmalar sonucunda belli olacak.
SÜREÇ NASIL İLERLEYECEK?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde oluşturulan çalışma grubu, EYT'liler için alternatifli formüller hazırlayacak.
Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilileri de çalışmalara katılarak bu formüllerin maliyetini hesaplayacak. Hazırlanan çalışmalar Başkan Recep Tayyip Erdoğan'a sunulacak.
NE ZAMAN EMEKLİ OLUNACAK?
Son şeklini alacak metin, TBMM gündemine gelecek. Yıl sonuna kadar, en geç Ocak ayında düzenlemenin TBMM'ye sevk edilmesi bekleniyor.Yasa çıktıktan sonra uygulanması için de yönetmeliklerin çıkarılması gerekiyor. Bu da belli bir süre alacak. Ancak 2023 yılından itibaren EYT'liler için emeklilik sürecinin başlaması bekleniyor.
NE KADAR KİŞİYİ İLGİLENDİRİYOR?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar, emeklilik koşullarında 1999'da yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulanmasına son verilmesini, yaş şartı aranmadan, sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlayıp emekli olmayı talep ediyor. Nisan 2022 itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) kayıtlı 4/a (SSK) kapsamında 16 milyon 406 bin, 4/b (Bağ-Kur) kapsamında 3 milyon 32 bin sigortalı bulunuyor.Tahminlere göre, 4/a ve 4/b olmak üzere toplam 19 milyon 726 bin sigortalıdan yaklaşık 5-6 milyonu EYT sorunu yaşıyor
