5 Ağustos EYT ek gösterge, af ceza indirimi, hal yasası, nafaka, kıdem tazminatı son durum nedir?

Milyonlar Meclis'in bir an önce açılmasını bekliyor. Bu bağlamda af yasası, hal yasası nafaka, kıdem tazminatı, EYT ve ek göstergenin ne olacağını merak ediyorlar. Meclis gündeminde bu zamanlarda oldukça fazla konu yer alıyor. Yeni askerlik sisteminin yasalaşmasını ardından bu konular gündemdeki yerini korumaya başladı. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanı Mustafa Şentop af ile ilgili son yaptığı açıklamada "Af değil ama infazla ilgili düzenlemeler var. Partiler arasında bununla ilgili görüş birliği sağlanması lazım. Bunun için de zamana ihtiyaç vardı. Bir iki gün içinde halledilecek mesele değil. Eylül ayından itibaren görüşülüp, değerlendirilecek'' demişti.

TBMM BAŞKANI MUSTAFA ŞENTOP'TAN AF YASASI AÇIKLAMASI

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanı Mustafa Şentop, Habertürk TV'de af, ceza indirimi ve kısmi af gündemine dair yaptığı değerlendirmelerde "Af değil ama infazla ilgili düzenlemeler var. Partiler arasında bununla ilgili görüş birliği sağlanması lazım. Bunun için de zamana ihtiyaç vardı. Bir iki gün içinde halledilecek mesele değil. Eylül ayından itibaren görüşülüp, değerlendirilecek'' dedi.

AF YASASI NE ZAMAN YÜRÜRLÜĞE GİRECEK?

Kısmi af anlamına gelen infaz sürelerinin yeniden düzenlemesine ilişkin yargı paketinin yanı sıra, Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk'un açıkladığı yeni eğitim sistemi TBMM'de yasalaştırılacak. Pakette okula başlama yaşının 69 aya çıkarılması gibi konular olacak. Özel okulların eğitim dönemleri ve başvuru sürelerini kendilerinin belirlemesi de yer alacak. Pakette etüt merkezleri ve temel liselerle ilgili düzenlemelerin de yer alacağı konuşuluyor. Turizmle ilgili teşvik düzenlemelerinin de yasalaşacağı belirtiliyor.

BAKAN SOYLU'DAN CEZA İNDİRİMİ AÇIKLAMASI

Af yasası ile ilgili İçişleri Bakanı Süleyman Soylu da açıklamalarda bulundu. Soylu, "Adalet Bakanlığının daha kapsamlı bir çalışması söz konusu. Bu konuda Sayın Cumhurbaşkanımızın indirim konusunda açık talimatı var. Ona ait bir noktaya geldi. Zannediyorum yakın bir dönem içerisinde böyle bir ceza indirimle karşı karşıya kalınacak. Biraz çalışıldı. Son 1-2 haftada da tekrar bir değerlendirmeler yapıldı. Ancak Adalet Bakanlığı bu konuda hakikaten dört başı mamur, bizim de içinde olduğumuz bir çalışma gerçekleştiriyor. Patronajı Adalet Bakanlığında. İnanıyorum ki yakın bir zamanda ortaya çıkacaktır." dedi.

AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş genel af ile ilgili şunları söyledi:

"Bu da tabi çok büyük beklentilerin olduğu bir reform paketi. Çok çalışıldı, aylardır üzerinde çalışılıyor. Nerelerde ihtiyaç olduğu, toplumsal talep olduğu, bunlarda biliniyor. Yargı sisteminin daha iyi daha tarafsız daha güçlü işleyişi için hangi adımların atılması lazım, bunlar da biliniyor. Adalet Bakanlığı çalıştı. Parti içerisindeki ilgili arkadaşlarımız da buna destek verdi. Tabi çok yoğun bir gündem var. Bu hafta salı günündeyiz, perşembeye kadar Meclis çalışacak. Haftaya 15 Temmuz ile özel gündemle toplanacak, arkasından da 3 gün çalışma takvimi var. Önünde de dediğim gibi iki tane önemli yasa teklifi var.

Yetişirse ama çok zor görünüyor, bu adalet reformunun yetişmesi çok zor görünüyor.

Hazırlıklar tamam, bir de her şeyi belki alelacele yapmanın da çok doğru olmadığının düşünüyorum özellikle böyle önemli bir konuda.

Çok kuvvetle muhtemel ki bu döneme yetişmeyebilir. Bir dahaki dönem, açılır açılmaz ele alınacak ilk konulardan birisi olur." dedi.

İNFAZ SÜRELERİ DÜŞECEK

Ceza infaz süreleri düşürülecek. Yani cezaevinde kalma süresi kısalacak. Adli suçlarda yüzde 66 olan bu sürenin yüzde 50'ye doğru çekilmesi üzerinde duruluyor. Bu düzenleme ile aynı zamanda 2004 öncesine dönülecek. 2004 yılında çıkartılan Ceza İnfaz Kanununa göre cezaevinde kalma süresi yüzde 66'a yükseltilmişti.

TERÖRE YOK

Terör suçları için ise ayrı bir infaz oranı uygulanıyor. Ancak yapılan hazırlıkta terör suçlarına ilişkin herhangi bir indirim yapılması öngörülmüyor.

KADIN VE ÇOCUK CİNAYETLERİ

Toplumu derinden etkileyen ve kamu vicdanını sızlatan kadına şiddet kadın cinayetleri, çocuklara yönelik her türlü cinsel istismar ve cinayetler için ise ayrı bir düzenleme yapılması planlanıyor. Bu suçlar için cezaevinde kalış sürelerinin arttırılması düşünülüyor. Bu kapsamda kadın cinayetleri içns en az 40 yıl, çocuk suçlarında da 50 yıl cezaevinde kalması üzerinde duruluyor. Bu yönde bir düzenleme yapılması bile cezaevinde bulunanların indirimden yararlanması ve cezalarını mevcut sisteme göre çekmeden dışarı çıkmalarına izin verilmeyecek.

AÇIK CEZAEVİ

Hükümlülerin açık cezaevine alınma sürelerinin gözden geçirilmesi de masada bulunuyor. Daha kısa sürede açık cezaevine geçişler sağlanarak cezaevlerindeki sıkıntı giderilmeye çalışılacak.

EKONOMİK SUÇLAR

Aralarında ekonomik suçlar ile ilgili maddelerinde bulunduğu bazı suçlar için verilen hapis cezasının para cezasına çevrilmesi düşünülüyor. Hangi suçların bu kapsama alınabileceğine bakılıyor.

BAZI SUÇLAR KAPSAM DIŞI

Söz konusu yasada değişiklik yapılırken, kadın ve çocuğa şiddet, çocukların cinsel istismarı ve uyuşturucu suçları başta olmak üzere bazı suçların kapsam dışında tutulması ya da infaz sürelerindeki indirimin daha sınırlı olması üzerinde duruluyor. Hükümlülerin şartlı salıverilme için cezalarının son 6 ayında açık cezaevinde bulunma koşulundaki süreler de yeniden değerlendiriliyor. Hırsızlık ve darp gibi suçlarda faillerin hiç cezaevine girmeden cezaların ertelenmesinin yarattığı rahatsızlık nedeniyle bu gibi suçlarda çok kısa süre olsa da hapis yatılması için düzenleme yapılacak.

KIDEM TAZMİNATINDA SON DURUM

Ek gösterge düzenlemesinin Cumhurbaşkanlığı'nın ikinci 100 günlük eylem planında yer aldığı şekliyle sadece öğretmenleri mi kapsayacağı yoksa memur örgütlerinin talep ettiği şekilde tüm kamu personeline mi yönelik olacağı merak konusu.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın, "Yeni Ekonomi Programı Yapısal Dönüşüm Adımları" kapsamında 2019 içinde hayata geçirileceğini duyurduğu düzenlemelerin bir kısmı da Meclis'in bu yasama yılı içinde mesai harcayacağı yasalarla hayata geçirilecek. Ekonomik düzenlemeler arasında özellikle kıdem tazminatı reformu olarak adlandırılan düzenleme çalışanlar açısından büyük önem taşıyor.

ERKEN EMEKLİLİK YASASINDA SON DURUM NE?

Meclis çalışmalarına şu sıralar yoğun bir şekilde devam ediyor. Uzun süredir gündemi meşgul eden EYT, vatandaşların yoğunlukla araştırdığı konuların başında geliyor. Vatandaşlar erken emeklilik yasasındaki son gelişmeler hakkında bilgi edinmek istiyor.

BAŞKAN ERDOĞAN EYT YASASI İÇİN NE DEMİŞTİ?

Başkan Recep Tayyip Erdoğan geçtiğimiz aylarda yaptığı açıklamada "Erken emekliliği sosyal güvenlik sistemimizde tasvip etmiyoruz ama siyasette bu yol her zaman için açıktır. Dünyanın hiçbir yerinde 38 yaşında emeklilik diye bir uygulama yoktur." şeklinde konuşmuştu.

Sosyal güvenlik mevzuatına göre emekli olabilmek için sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve yaş olarak 3 ayrı hususa bakılması gerektiğine dikkati çeken Erdoğan, "Emeklilik için 1999 yılına kadar yalnızca hizmet süresi ve prim ödeme gün sayısı yeterliydi. Bu tarihte yapılan bir düzenlemeyle kademeli olarak yaş şartı da getirildi. Son günlerde emeklilikte yaşa takılanlar başlığı altında yürütülen kampanyanın özünde işte bu uygulama vardır." değerlendirmesinde bulunmuştu

EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR İÇİN GENEL DETAYLAR

Emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltiliyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 2008 yılında çıkartılırken, bir önceki kanunda yer alan kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı da korunmakla birlikte 2048 yılına kadar kademeli bir şekilde yükseltilerek 65'e çıkarıldı. Yani 2036 yılından itibaren emekli olabilme yaşı kademeli olarak yükselecek. Bu artış ile birlikte hem kadınlarda hem de erkeklerde emeklilik yaşı 65 olacak.

Sigorta başlangıcı 1 Mayıs 2008 tarihinden sonra olan işçi, memur, esnaf milyonlarca kişi 5510 sayılı yasaya göre emekli olabilecek. Önceki kanunda emekli olabilmek için kadınlarda 20, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık şartı aranırken, yeni düzenlemeye göre herkese yaş ve prim koşulu getirildi.

Bu yasaya göre 4/a'lı çalışanlar 7 bin 200, 4/b'li çalışanlar ve kamuda 4/c'li çalışanlar ise 9 bin gün üzerinden emekli olabilecek. Çalışanlar prim gününü doldurduktan sonra doldurdukları tarihte uygulanmakta olan yaşta emeklilik hakkı elde edecek.

Emeklilik yaşı 1 Ocak 2036 itibariyle her 2 yılda 1 yaş yükselecek. Kadınlarda 58, erkeklerde ise 60 olan emeklilik yaşı çalıştıkları statüde emeklilik için gerekli olan prim gününü doldurdukları tarihteki yaş şartına bağlı olarak belli olacak.

Yani 1 Ocak 2019 tarihinde kamuda işe başlayan ya da kendi işini kuran bir vatandaş 9 bin prim gününü tamamladığı tarihteki yaştan önce emekli olamayacak. Örnek vermek gerekirse; memur olarak gelecek yıl işe başlayan bir erkek 9000 prim gününü 2044 yılında tamamlayacak. Prim gününü 1 Ocak 2044-31 Aralık 2045 tarihleri arasında dolduran erkekler için emeklilik yaşı 65 olduğu için, gelecek yıl memur olan veya kendi işini kuran bir genç 65 yaşından önce emekli olamayacak.

4/a'lı bir çalışan ise 7 bin 200 prim gününü doldurduğu tarihte uygulanan yaş şartına tabi olacak. Örneğin, 1 Ocak 2019'dan sonra işe başlayan bir erkek, hiç boşluk olmadan 7200 günü 2039'da tamamlarsa 62 yaşından önce emekli olamayacak.

Emekli olabilmek için yaş bekleme süresi de uzayacak. Örneğin, gelecek yıl 23 yaşında kamuda çalışmaya başlayan bir genç 48 yaşında prim gününü doldursa bile 65 yaşında emekli olmak için 17 yıl beklemek zorunda kalacak. Gelecek yıl özel sektörde çalışmaya başlayan 23 yaşındaki bir erkek ise 43 yaşında prim gününü tamamlasa bile 62 yaşında emekli olabilmek için 19 yıl bekleyecek.

2008 yılından önce işe girmiş olanlar son 7 yılın yarısından fazlası hangi statüde geçtiyse o statüye göre emekli olabiliyor. Bundan dolayı özellikle kendi adına bağımsız (4/b'li) çalışanlar, son 7 yıl kuralından yararlanmak için sonradan 4/a'ya geçerek en az 2521 günü 4/a'lı olarak çalışıp daha erken emekli olabiliyorlar.

1 Mayıs 2008 tarihinden sonra işe girenlerde bu düzenlemeden faydalanamayacak. Bu tarihten sonra işe girenler son 7 yıl değil, çalışma yaşamlarında en fazla hangi statüde prim ödenmişse o statüde emekli olabilecek.

NAFAKADA DEĞER KAYBI TELAFİ EDİLİR

Takvim Gazetesi yazarı Avukat Feride Hilal İmal bugün köşesinde kaleme aldığı yazıda yine okuyucularımızdan gelen soruları yanıtladı. İşte İmal'e sorulan sorular ve yanıtları...

Eşimle 5 yıl önce boşandık. Mahkemenin çocuğumuz için verdiği nafaka yetmiyor, ne yapabilirim?

Mahkemenin çocuğunuz için hükmettiği nafaka iştirak nafakasıdır. Mahkeme, kararında iştirak nafakasının yıllık enflasyon oranına göre artırılacağı yönünde karar tesis etmişse, herhangi bir dava açmaksızın eski eşiniz nafakanızı yıllık enflasyon oranına göre atırarak ödeyecektir. Böyle bir düzenleme yapılmamışsa, nafakanın yıllar içinde kaybettiği değer kaybının telafisi, çocuğun ihtiyaçlarının artması veya nafaka borçlusu eşin ekonomik durumunun eskiye nazaran iyileşmesi nedenleri ile nafaka artırım davası açılabilecektir. Bu davada aile mahkemeleri yetkilidir.