BİPOLAR BOZUKLUĞU NEDİR?
Bipolar bozukluk uzun süreli ve karmaşık bir duygudurum hastalığıdır. Bu rahatsızlıkta manik, hipomanik ve depresif ataklar ortaya çıkar. Ataklar sırasında da hafif ancak çeşitli belirtiler ile bipolar bozukluk kendisini gösterebilir.
Bipolar bozukluk tıbbi olarak manik depresif olarak da adlandırılır. İki uçlu bozukluk olarak tanımlanan bu hastalıkta iki ayrı ruhsal bozukluk vardır. Bu durumlar taşkınlık (mani) ve çökkünlük (depresif bozukluk) olarak tanımlanabilir. Bu hastalık dönemleri birbirini takip eder, yatışma ve alevlenme dönemleri gözlenir.
İş gücü kaybının önemli nedenleri arasında yer alan bipolar bozukluk kendi içinde bipolar 1, bipolar 2 ve siklotimik bozukluk olmak üzere 3 alt tipe ayrılır:
Bipolar I Bozukluğu
En az 1 manik atağın olduğu öncesinde ya da sonrasında hipomani veya depresif atağın mevcut olabileceği bipolar bozukluk alt türüdür. Bazı bipolar tip 1 hastalarında manik atak sırasında gerçeklikten kopuş (psikoz) meydana gelebilir. Bipolar tip 1, erkek ve kadınları eşit oranda etkiler.
Bipolar II Bozukluğu
Bipolar tip 2 hastaları en az 2 hafta süreyle majör depresif atak yaşarlar. Genellikle depresyona en az 4 gün boyunca süren bir hipomani atağı eşlik eder. Bipolar II bozukluğunda manik atak mevcut değildir. Bu bipolar bozukluk alt tipi genellikle kadınlarda daha sık olarak ortaya çıkar.
Siklotimik Bozukluk
En az 2 yıllık süre boyunca hipomani ve depresif atak belirtilerini tecrübe eden kişilerde siklotimik bozukluk söz konusu olabilir. Bu bozuklukta diğer bipolar bozukluk alt tipine göre belirtiler daha hafif seyirlidir.
Hasta olmadığı dönemlerde kişiler normal görünürler. Her bir atak başladığında birkaç hafta sürebilir. Atakların süresi birbirine eşit olmayabilir. Mani dönemi beklenenden daha hafif geçebilir. Bu hafif belirtilerle seyreden mani dönemine hipomani ismi verilir.
BİPOLAR BOZUKLUK BELİRTİLERİ NELERDİR?
Bipolar bozukluk belirtileri temel olarak mani, hipomani ve depresyon semptomları içerisinde değerlendirilir. Bipolar bozukluğu bağlı olarak oluşan depresif dönem en az 2 hafta süreyle devam etme eğilimindedir. Manik atak ise genellikle birkaç gün ile birkaç haftalık bir süre zarfı boyunca sürer. Bazı kişilerde ataklar yıl içerisinde sürekli birbiri ardına gelir.
Depresif dönem belirtileri şu şekilde özetlenebilir:
Üzgün, ümitsiz, huzursuz hissetmek
Enerji eksikliği
Konsantrasyon ve hatırlama zorluğu
Günlük faaliyetlere ilgi kaybı
Değersizlik duygusu
Suçluluk ve umutsuzluk
Kötümserlik
Kendinden kuşku duyma
Halüsinasyonlar, mantıksız düşünceler
Uyumakta zorluk veya aşırı uyuma
İntihar (suisid, özkıyım) düşünceleri
Mani atağında bulunan kişiler aşırı duygulanıma sahiptirler. Heyecanlı, dürtüsel, eforik, taşkın ve aşırı enerjili olabilen bu kişilerde mani atağı döneminde gece hayatı, korunmasız cinsel ilişki ve madde kullanımı gibi riskli davranışlara karşı bir yatkınlık meydana gelir.
Taşkınlık dönemi (manik evre) belirtileri ise şu şekilde özetlenebilir:
Çok mutlu ve sevinçli hissetmek
Çok hızlı konuşmak
Aşırı enerjik hissetmek
Kendini önemli hissetmek
Yeni fikirler ve planlarla dolu olmak
Kolayca dikkat dağılması
Halüsinasyonlar ve mantıksız düşünceler
Az uyumak
Az yemek
Faaliyetlerde aşırılığa kaçmak, örneğin aşırı para harcamak
Riskli ve zararlı olan şeyleri yapma
Sıklıkla mani ve depresyon atakları birbirini takip eder. Arada normal dönemler olabildiği gibi bu iki durum arasında sürekli döngü olabilir.
Bipolar tip 2 rahatsızlığı ile ilişkili olan hipomani döneminde kişide maniye benzer belirtiler meydana gelir ancak daha hafif seyirlidirler. Maninin aksine hipomani döneminde kişiler iş, okul ya da diğer sosyal ilişkiler ile ilgili herhangi bir problem yaşamayabilirler.
Kadın ve erkeklerde bipolar bozukluk atakları sırasında farklı belirtiler meydana gelebilir. Kadınlar erkeklere göre depresif ataklara daha yatkındırlar ve tiroid hastalığı, obezite, kaygı bozukluğu ve migren gibi diğer sağlık problemlerinin daha sık olarak eşlik ettiği tespit edilebilir. Kadınlarda bipolar bozukluk daha sık tekrarlama eğilimindedir. Bu durum, menstruasyon (adet), gebelik ya da menopoz dönemlerinde meydana gelen hormonal değişikliklerden kaynaklanıyor olabilir.
Erkeklerde bipolar bozukluk genellikle kadınlara göre daha erken yaşlarda tanı alır. Erkeklerde manik ataklar daha şiddetlidir ve madde veya alkol kullanımı gibi zararlı alışkanlıklar daha sık eşlik eder. Erkeklerde kadınlara göre daha sık tespit edilen bir diğer durum da suisid (intihar, özkıyım) girişimleridir.
