ABD, Fransa ve İngiltere'nin günlerdir beklenen Suriye'ye yönelik saldırısı gerçekleşti nasıl değerlendiriyorsunuz?
Öncelikle, yüzbinlerce kişinin hayatını kaybettiği bir iç savaşa göreceli olarak sınırlı tepki gösterilirken, Duma'ya yönelik saldırıya karşı askeri tepki verilmesinin nedenlerine bakmak gerekir. Duma'da kimyasal silahları kullandığı öne sürülen Şam Yönetimi'nin cezalandırılması caydırıcılık amacına uygun düşmektedir. Nitekim, geçtiğimiz yıl benzer gerekçeyle gerçekleştirilen saldırıda olduğu gibi bu kez de, harekatın sınırlı tutulacağının belirtilmesi ve Şam Yönetimi'ni değiştirmenin hedeflenmediğinin vurgulanması bu gözlemi güçlendirmektedir.
Bu operasyon Rusya ile gerginliğe neden olur mu?
Bu harekatın önemli bir tırmanmaya yol açmayacağına dair işaretler mevcuttur. ABD'nin saldırıyı gerçekleştirmeden önce, yaklaşık bir hafta süreyle Rusya ile görüşmeler sürdürdüğü bildirilmektedir. Dolayısıyla, sonunda mutabakat olmasa da iki tarafın belirli bir eşgüdüm sağladığı anlaşılmaktadır. Harekatın kimyasal silah altyapı tesislerine yönelik gerçekleştirilmiş olması bu kanaati güçlendirmektedir.
Esad rejiminin devrilmesine yönelik bir hamle midir?
Trump, kimyasal Suriye'yi kimyasal silah kullandığı gerekçesiyle "cezalandırmıştır". Suriye'de sivil ve Rusya'nın yararlandığı askeri hedeflere dahi zarar verilmediği gibi, Esad rejiminin devrilmesinin amaçlanmadığı söylem ve eylem olarak gösterilmiştir. Dolayısıyla, ne Ruslar ne de Suriye önemli bir itibar kaybına uğramamıştır. ABD, harekatı sınırlı tutmakla, destek beyan eden ülke sayısını üst düzeyde tutmayı başarmıştır.
İran nasıl hareket edecektir?
Görülmesi gereken İran'ın ne yapacağıdır. Sanırım, İran bu iş için ABD ile boy ölçüşmeye girişemeyecektir. İran, her fırsatta olduğu gibi İsrail'e yönelebilir ki, bizim basınımıza yansımasa bile, İran ile İsrail'in bir süredir Suriye üzerinde zaman zaman zaten birbirlerini denemektedir.
ABD'nin Suriye planı nedir?
Amerika Birleşik Devletleri dünyadaki hegemon konumunu devam ettirmek istiyor. Bu bölgedeki petrol ve doğalgazın Amerika açısından çok da önemi kalmadı. Amerika ülkesinde kaya gazından bütün enerji ihtiyacını en az yüz yıl daha karşılayacak durumda. Devlet yapısı planlarını bir siyasi partiye veyahut bir başkana yönelik olarak yapmıyor, daha uzun vadeli olarak yapıyor. O uzun vadeli planlar içerisinde Orta Doğu'daki sınırları yeniden yapılandırmak istiyor.
Neden değiştirmek istiyor?
Bölgeye baktığınız zaman İsrail'in güvenlik konusu var. İran'ın bölgeye hakim olma arzusu var. İran'ın nükleer güce ulaşma çabası da var.
Tabi bölgenin etnik ve mezhepsel boyutlarını göz önüne almamız lazım. Bir de Kürt faktörü de var.
Bu Kürt faktörünün boyutu nedir?
Araplar'ın düşmanı İsrail. Arapları bir de Kürtler ile uğraştırmaya başlayabilirlerse, artı Arapların içerisinde mezhepsel ayrılıkları kaşıyıp ön plana çıkarabilirlerse burada güzel bir kaos yaratılmış olacak. Bu şekilde İsrail'de güvende olmuş olacak. İran kontrol altına alınmış olacak
Obama'nın bölgeden çıkma girişimi hata mıydı ki, bugün ABD ile Rusya orada karşı karşıya geliyorlar?
Obama'nın bölgeden tam anlamı ile çıkma politikası güttüğünü ben düşünmüyorum. Bize söz verip aldatılmamızın sebeplerinden büyük kısmı Obama yönetimi zamanında gerçekleşti. Amerika'nın belirli bir çizgisi var. O çizgiler içerisinde sadece nüans farklılıklar olur ama planları değişmez.
BÖLGEDE ÇİN'İN ÖNÜNÜ KESMEK İSTİYORLAR
ABD'nin bölgeden enerji ihtiyacı olmasa da nasıl enerji planı var?
ABD'nin bölgeden enerji ihtiyacının yok olması onun bundan vaz geçtiği anlamına gelmiyor. Enerjiye ihtiyacı yok ama bölge enerjisi Çin'e gidiyor. Çin enerji ihtiyacını bölgeden karşılıyor. Çin hükümeti Afrika ülkelerine çok uygun krediler verdi, krediler ödeyemeyince o ülkelerin tarım alanlarına ve limanların işletmelerini ele geçirdi. İkinci konu da Kuşak yol Projesi. İşte Amerika'da bundan rahatsız olunca bölgede bu gelişmeler oluyor.
Suriye kimyasal silah kullanmış mıdır?
Doğu Guta ve Duma şehirlerinde Suriye'nin kimyasal silah kullanıldığı iddiasının Irak Savaşı bahanesi nedeniyle şüpheliyim. Şam yönetimi Kimyasal Silah Denetçileri gelsin beni denetleyin söylemine karşılık hiç bir cevap verilmiyor olması da ilginçtir.
Amerika ile neden bozuştuk?
ABD Irak'a savaş ilan edilirken Meclisin aldığı karardan çok rahatsız oldu. Daha sonraki yıllarda düzeltildi ama Amerika bunu unutmadı. Meclis kararının çok doğru olduğuna inanıyorum. Bizim topraklarımıza Amerika girmiş olsaydı başımıza çok daha fazla çoraplar örülürdü. Amerika bizden rahatsız olmasının bir başka nedeni de giderek kendi ayakları üzerinde duruyor olmamızdı. Bunu bir şekilde taktim edebilseydik başarılı
olabilirdik. Biz Mil - Gem'i geliştirdik, Doğu Akdeniz'de donanmamız daha güçlü olmaya başladı ve daha sonra FETÖ askeri vesayeti gündeme getirdi.
FETÖ-YAHUDİ İLİŞKİSİ
Bunu FETÖ tek başına yaptı?
Sizde taktir edersiniz eskiden vaizlik yapan bir kişinin bunları düşünüp yapabileceğine inanmak mümkün değildir. Sovyetler Birliği'nin çökmesinden sonra Türkiye'deki sekülerizmin batı ve Amerika açısından tehdit olarak algılanmaya başlandı. 1996-97 yıllarında ben Washington'da görev yaparken, FETÖ liderini Clinton ile görüştürmek istediler. Amerikan yetkilileri bana sordular ve daha sonra bundan vazgeçtiler.
Kimler görüştürmek istedi?
Bunları görüştürmek isteyen Amerika'daki Yahudi Grupları idi. Bunu yapanlar Türkiye ile iyi ilişkiler kurmak isteyenlerdi. İsrail'in bunu yapmasındaki amacı, İslamiyeti buralarda biraz törpüleyerek batının istediği kıvama ve entegrasyona uygun duruma gelmişti. Komünizm bittikten sonra bunların bir kısmını 'terbiye edelim' diye düşünüyorlardı. Bunu Amerika'da böyle düşünüyordu, ama İsrail buna destek vermiş oldu.
Türkiye Amerika ilişkileri nasıl düzelecek?
Zor bir dönemden geçiyoruz. Bu bir süre daha devam edecek. Ondan sonra da düzelecek. Condoleezza Rice'ın planını kabul ettiğimiz taktirde düzelme asla olmaz. Çünkü orada benim toprak bütünlüğüm söz konusu. Amerika bizim duruşumuzu kabul etmek zorunda kalacaktır.
Tabi bizimde düzgün durmamız gerekiyor. Silahlı kuvvetlerimize güvenmemiz lazım. Türkiye'deki iç siyasetin biraz yumuşatılması lazım. Söylemlerin biraz kontrol altına alınması gerekmektedir.
Son dönemde Türkiye AB ile yakınlaşmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye'nin yeniden AB ile ilişkileri olmalı, olması gerekir fakat olası görmüyorum. Türkiye şu anda bir çevrilme, çevrelenme politikası ile karşı karşıya. Fransa son zamanlarda Suriye fotoğrafının içine daha fazla girmeye çalışıyor. Fransa AB üyesidir. Fransa Rum tarafında Baf'taki askeri üslerini kullanan Rum yönetimi ile tatbikat yapan bir ülkedir. ABD'de İngiltere de öyledir. Yunanistan son günlerde azmış durumda. Son günlerde Rum tarafı her hafta bölge ülkeleri ile ilişkiler kuruyor. Mısır, İsrail, Ürdün, Lübnan'a gidip Yunanistan ve Rum kesimi olarak üçlü toplantılar yapmaktalar. Türkiye bir şekilde çevrelenmektedir. Haritaya baktığınız zaman Türkiye'nin çevrelendiğini fark edip bir alarm durumu oluşturması gerekiyor.
İRAN'A YÖNELİK BİR SALDIRI PLANI VAR MIDIR?
İran'a yönelik bir saldırı şu aşamada değil ama ilerleyen günlerde yapılacaktır. Rusya'yı ısırmak biraz zor olabilir ama İran daha kolay yapılabilir. İran'a yönelik saldırıyı Amerika değil de İsrail'den bekliyorum. Bu arada Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleri ile birlikte bunu yapacaklarını düşünüyorum. Amerika orada patatesleri ateşten almak için başkalarını kullanacaktır. Bölgede Sünni-Şii çatışması çıkarılmak isteniyor. Bu bir din savaşına dönüştürülüyor.HARİTALAR DEĞİŞİYOR
Condoleezza Rice "Haritalar değişecek" derken nasıl bir haritadan söz ediliyor?
Bu harita içinde maalesef Türkiye'de var. Onun için bizim burada çok uyanık davranmamız gerekiyor. Irak üçe bölündü. Suriye'de bölünecek. Bütün bu bölünmelerden bir PKK Devleti mi? yoksa Barzani'yi mi uzatacaklar şimdilik net olmasa da kesin olan bir Kürt Devleti kurulacak. Batı'nın bir Kürt Devleti kurma arzuları var. Bir zamanlar Sevr Sendromu diye söylem vardı. Benim açımdan böyle bir sorun var. Bölge ülkelerinin her zayıf anında bu gündeme geliyor. Bu konuda Türkiye'yi kaşıyabileceklerini düşünüyorlar.'OSMANLI MİLLETLERİ' SÖZÜ KORKUTTU
Türk-Amerikan ilişkileri neden kötü durumda?
Ben bu olayı Amerika olarak görmüyorum, bu olay Batı olayıdır. Türkiye iki binli yılların başından sonra kendisini bölgesel güçten çıkartıp küresel bir güç olarak algılamaya başladı. Bu biraz erken ve özensiz oldu. Bizim elimizde çok güçlü kartlar iyi kurgulanmış olsaydı Avrupa Birliği ile Orta Doğu arasında daha güçlü bir pozisyona gelebilirdik. Biz ne zaman ki Orta Doğu ve Balkanlar'ın liderliğine soyunmaya başladık. Ne zaman ki İngilizler'in Milletler Topluluğu var, "Bizim de Osmanlı Milletler Topluluğumuz var" demeye başladık orada sorunlar çıktı. Batı'nın ürkmesi önemli değil, bölge ülkeleri bundan ürktüler.
ALİ DEĞERMENCİ
