Çocuk programlarındaki gıda reklamlarına sınırlama

Radyo ve Televizyon Üst Kurulunca (RTÜK) Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan liste esas alınarak yapılan düzenlemeyle, çocuk programlarında reklamına izin verilmeyecek gıdalar 'Kırmızı', kriterlere uyulması halinde reklamı yapılabilecek gıdalar 'Turuncu' ve reklamı yayınlanabilecekler de 'Yeşil' kategoriyle tanımlandı. RTÜK tarafından hazırlanan 'Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik' Resmi Gazete'de yayımlandı. Yönetmelik değişikliklerine ilişkin bilgilendirmeye, RTÜK'ün internet sitesinde de yer verildi. Buna göre, 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un 'Yayın Hizmetlerinde Ticari İletişim' başlıklı 9'uncu maddesinin yedinci fıkrasında yer alan 'Genel beslenme diyetlerinde aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıda ve maddeler içeren yiyecek ve içeceklerin ticari iletişimine, çocuk programlarıyla birlikte veya bu programların içinde yer verilemez.' hükmünün nasıl uygulanacağı netleştirildi. Çocuk programlarında bu tarz reklamlara daha önce de yaptırım uygulayan RTÜK, Sağlık Bakanlığı iş birliğinde gerçekleştirilen yeni yönetmelik düzenlemesiyle hangi gıdaların reklamının yapılabileceğinin, hangilerinin ise yapılamayacağının çerçevesini net şekilde çizmiş oldu. Yönetmelikteki yeni düzenlemeyle aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıdaların tespitinde Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan liste (EK-1) esas alındı. Söz konusu liste, RTÜK'ün web sitesinde de yayınlanacak. GIDA REKLAMLARINA 'KIRMIZI', 'TURUNCU', 'YEŞİL' ÖNLEM Bilgilendirmeye göre, Sağlık Bakanlığının listesinde çocuk programlarında reklamına izin verilmeyecek gıdalar 'Kırmızı', belirtilen kriterlere uyulması halinde reklamına müsade edilecek gıdalar 'Turuncu' ve reklamına izin verilen gıdalar da 'Yeşil' kategori içerisinde tanımlanıyor. 'Kırmızı' kategoride, 'çikolata ve şeker, gofret, enerji barları, tatlı soslar ve tatlılar, kekler, tatlı bisküviler, meyveli paylar, çikolata kaplı bisküviler, kek karışımları, cipsler, gevrek çerezler, meyve suları, enerji içecekleri, alkolsüz şekerli ya da tatlandırıcılı tüm içecekler ve yenilebilir buzlar' yer alıyor. Yapılan düzenlemeyle, 'Kırmızı' kategorideki gıda ürünlerinin reklamları, çocuk programlarının başında, arasında ve sonunda yapılamayacak. Özellikle tematik çocuk kanallarında yayınlanan programların neredeyse tamamı çocuk programlarından oluştuğundan bu tür yayıncı kuruluşlarda 'Kırmızı' kategoride yer alan gıda maddelerinin reklamına yer verilmeyecek. Genel, haber, sağlık, spor gibi diğer yayın türlerindeki yayın kuruluşları ise çocuk programı yayınladıklarında aynı kurala uymak zorunda olacak. Kırmızı kategoride yer alan ürünlerin reklamlarına yönelik düzenleme 15 gün sonra yürürlüğe girecek. TURUNCU KATEGORİDEKİ ÜRÜNLERE 'TUZ VE ŞEKER DEĞERİNİ AŞMAMA' ŞARTIYLA İZİN Sağlık Bakanlığının listesinde 'Turuncu' kategoride yer alan gıda ürünlerinin reklamına ise sadece belirlenin kriterlere uyulması halinde izin verilecek. Kriterlerin sağlanmaması durumunda bu ürünlerin de çocuk programlarının başında, arasında ve sonunda reklamı yapılmayacak. Buna göre, bu kategoride bulunan kraker gibi tuzlu, baharatlı atıştırmalıklar, sütlü içecekler, kahvaltılık gevrekler, yoğurt, ekşi süt, kefir ve krema gibi besinler, peynir, pizza gibi tüketime hazır ve kolay hazırlanan gıdalar ve kompozit yemekler, tereyağ, diğer katı ve sıvı yağlar, ekmek ve ekmek ürünleri, taze ya da kurutulmuş makarna, pirinç ve tahıllar, işlem görmüş et, tavuk ve balık gibi ürünler ile işlem görmüş meyve ve sebzeler, soslar, dip soslar ve salata soslarının reklamına listede belirlenen tuz ve şeker değerlerini aşmaması halinde izin verilecek. Yönetmelikte, 'Turuncu' kategorideki gıda maddelerinin ticari iletişimine dönük denetimlerin başlaması için iki yıllık geçiş süreci öngörüldü. Listede, reklamına izin verilecek 'Yeşil' kategorideki gıdalar ise 'Yumurtalar, meyve ve sebzeler, kurubaklagiller, nişastalı sebzeler, kökler ve yumrular, şeker, tatlandırıcı ve aroma içermeyen sade sütler ve yoğurtlar' olarak tanımlandı. DİĞER PROGRAMLARIN REKLAMLARI İÇİN 'YAZILI UYARI' ŞARTI Düzenlemeye göre, çocuk programları dışında kalan program türlerinin yayını esnasında (programın başında, arasında ve sonunda) Sağlık Bakanlığının listesine göre çocuk programlarında reklamının yapılamayacağı tespit edilen gıda ürünlerinin reklamı da belli uyarıların konulması şartıyla yapılacak. Buna göre, söz konusu ürünlerin reklamında ekranın alt kısmında izleyiciler tarafından rahatça okunabilir, akar bant şeklinde yayınlanacak ve içerisinde düzenli ve dengeli beslenmeyi teşvik eden ifadelere yer veren yazılı uyarılar bulunacak. Sağlık Bakanlığınca hazırlanan yazılı uyarıların listesi (EK-2) Üst Kurul'un web sitesinde yayınlanacak ve yayıncılar tercih ettikleri yazılı uyarıyı kullanabilecek.