Tarihi yakınlaşma!

Papa Francis 28- 30 Kasım tarihlerinde Türkiye'ye gelecek. İlk gün Anıtkabir'i ziyaret edip ikinci gün İstanbul'a geçecek. Francis, Türkiye ziyaretinde Fener Rum Patrikhanesi'ne de uğrayacak ve Patrik Bartholomeos'la görüşecek. Bu ziyaret önemli, çünkü bir süredir Patrikhane ve Vatikan arasında yakınlaşma var. Papa Francis seçildikten sonraki yönettiği ilk ayine Patrik Bartholomeos da katılmıştı ki bu 959 yıl aradan sonra ilk kez oluyordu. Osmanlı, egemenliği altındaki topraklarda yaşayan Müslüman olmayan cemaatleri millet sistemi olarak ayrı bir hukuki statüye oturtmuştu. Osmanlıya göre millet sayılan bu cemaatler, Rum Ortodokslar, Ermeniler ve Yahudilerdi. Genel olarak Ortodoks dünyasında yayılma gösteren Osmanlı, siyaseten her zaman Ortodoksları ve sonra ortaya çıkan Protestanları, Katolikliğe karşı desteklemiştir. Nitekim Fatih Sultan Mehmet, yürütülen strateji gereği fetih sonrası, topraklarındaki tüm Ortodoksları Fener Patrikhanesi altına toplamıştı. Bugün Katolik ve Ortodoks olarak isimlendirilen ayrılığın temeli 8. Yüzyıl'da, kiliselerde yer alan Hz. İsa ve diğer azizlerin tasvir ve ikonlarının Roma tarafından dinsizlik olarak görülüp kırılmasına karşı İstanbul'un buna karşı çıkmasıyla başladı. Kuşkusuz bu derinde yatan anlaşmazlıkların su üstüne vurmasıydı sadece.

ROMA BİZANS KAVGASI
Roma ve Bizans arasındaki kavganın temel olarak iki nedeni vardır: 1- Roma'nın üstünlüğü meselesi 2- Baba-oğul kavgası. Roma'nın tezine göre; Aziz Petrus ve Paulus'un Roma'da çarmıha gerildiğinden dolayı Roma'da bulunan Papa'nın onların vekili olduğunu, öyleyse Roma'nın bütün Hristiyan kiliseleri ve cemaatleri üzerinde otoritesi vardır. Bu otorite de hem dinsel hem de gündelik hayatta geçerlidir. Bizans ise, Roma'ya saygıda kusur etmeyeceklerini ama köle olmadıklarını o yüzden dinsel ve gündelik hayatta kendilerine karışamayacağını söylüyordu. İki kilise 11. Yüzyıl'da birbirlerini dinsizlikle suçlayıp aforoz etti. Bu karşılıklı dışlamalar dini temelde kalsa arada bu kadar kin ve nefret olmayacaktı. Haçlı Seferleri sırasında 1204'te Katolikler, İstanbul'u yağmalayıp Ortodoksları öldürünce araya bir de kan girdi. Baba-Oğul-Kutsal Ruh üçlemesi malumdur. Kutsal Ruh'un kimden geldiği iki taraf arasındaki ilahiyat anlaşmazlığıdır. Ortodokslar, kutsal ruhun Katoliklerin inandığı gibi baba ile oğuldan değil, babadan geldiğine inanır ve oğul, babayla eşit değil sadece babanın parçasıdır derler. Bu iki yapının birleşmesi için tarihte çok kez girişimlerde bulunulmuştur. Bu derece yakınlaşma ise iki tarafın birbirini aforoz ettiği 1054'ten beri ilk kez oluyor. Eğer böyle bir şey olursa, Vatikan'ın tabiri caizse Fener'i yutacağı malumdur. Çünkü Vatikan dünya çapında dinsel, siyasal ve ekonomik olarak muazzam bir güçtür. Oysa Fener, Ekümenik yani Evrensel olduğunu iddia etse bile öyle olmadığı gibi, çoğu kez bizim sandığımız kadar bile gücü yoktur. En başta Yunanistan, Romanya ve Bulgaristan artık Fener'e bağlı değildir

Tayfun ER