Dünyanın en sırlarla dolu taşı Kaşıkçı Elması yeniden sergileniyor

Tarihi elmasların en büyük ve en meşhurlarından biri olarak 86 karatlık Kaşıkçı Elması, Topkapı Sarayı'nın silah koleksiyonunun sergilendiği Dış Hazine Bölümü'nde yeniden sergilenmeye başladı. Çevresi 49 adet çift sıra halinde iri pırlantayla süslenmiş, 86 karatlık elmas, geçici süreyle Topkapı Sarayı Müzesi'nde görülebilecek. Sarayın depolarında muhafaza edilen paha biçilmez hazineler gün yüzüne çıkarılmaya başlandı. Bu hazinelerden ilki olan 'Topkapı Hançeri', uzun bir aranın ardından 18 Eylül'de Topkapı Sarayı'nın silah koleksiyonun sergilendiği Dış Hazine Bölümü'nde sergilenmeye başlanmıştı. Sultan I. Mahmud'un Nadir Şah'a hediye edilmek üzere yaptırdığı ancak Şah'ın ölümü üzerine Topkapı Sarayı hazinesinde muhafaza altına alınan zümrüt ve elmas taşlarla süslü Topkapı Hançeri, dünyanın sayılı hazineleri arasında gösteriliyor. Dünyanın en değerli hançeri olarak gösterilen hançerin kabzası üzerinde 3-4 milimetrelik üç zümrüt taş ve yine kabzanın en üst kısmındaki kapak üzerinde tek parça bir zümrüt taş yer alıyor. Sultan II. Mahmud Tahtı ise 2 Ekim'de Bağdat Köşkü'nde sergilenmeye başlandı. Uzun bir aranın ardından yeniden sergiye çıkan Sultan II. Mahmud'un saltanat koltuğu, 19. yüzyıl etiketli, Avrupai tarzda tasarlanmış, Osmanlı devlet armalı ve II. Mahmud tuğralı. Dünyanın sayılı mücevherleri arasında gösterilen armut biçimindeki Kaşıkçı Elması'nın, birçok elmas uzmanı tarafından 19. yüzyıl başında kaybolan tarihi 'Pigot Elması' olabileceği kanıtlanmaya çalışılsa da, bu elmasın 1680'lerin başında Saray Hazinesi'ne satın alma yoluyla girdiği biliniyor. Kaşıkçı Elması'nın saraya gelişi hakkında çok değişik görüşler ileri sürülse de Sultan IV. Mehmed döneminde Defterdar Sarı Mehmed Paşa'nın kaleme aldığı 'Zübde-i Vekaiyat (Olayların Özü)' adlı eserde ileri sürülen görüş, bunların içerisinde öne çıkıyor. Defterdar Sarı Mehmed Paşa bu eserinde 1090 (Mayıs 1679) olayları sırasında Kaşıkçı Elması'nın bulunuş öyküsünü şöyle anlatıyor: 'Eğrikapı semtindeki çöplükte yuvarlak bir taş bulunmuş ve yaymacı üç kaşığa değişerek hırdavat arasına bırakmıştı. Sonra gösterdiği kuyumculardan birisi bu taşı 10 akçeye satın almış ve kendi meslektaşlarından birisine göstermişti. Taşın elmas olduğu anlaşılınca o da hisse talep etmiş, bu yüzden aralarında münakaşa çıkmış, sonunda olay kuyumcubaşıya aksetmişti. O da her iki kuyumcuya birer kese akçe verip taşı ellerinden almıştı. Daha sonra Vezir-i Azam Mustafa Paşa Hazretleri bu taştan haberdar olmuş ve kuyumcubaşıdan almaya karar vermişti ancak vaziyet padişaha aksetmiş, o da bu taşın saraya gönderilmesini emretmişti. Hasılı, taş meydana çıkarılıp, işlettirilince 84 karat büyüklüğünde eşsiz bir elmas olduğu anlaşıldı ve padişah tarafından zapt edildi. Bu vesileyle kuyumcubaşıya kapıcıbaşılık ve birkaç kese akçe ihsan edilmiştir.' Kaşıkçı Elması'nın 84 karat ve 86 karat olarak kayıtlarda değişik geçmesinin nedeni metrik ve antik karat sistemleri arasındaki farktan kaynaklanıyor. Harem'in sırları duvarlarda gizli Topkapı Sarayı Müzesi'nin, ''sırlarla dolu mekanı'' olarak dikkati çeken ''Harem Dairesi' kapılarını açtı. Haremin içinden birçok sır çıktı. Haremde ilk dikkati çeken duvardaki cariyelerin yazılarıydı. Haremdeki kızlar, ''ağızlarının sıkı olması, haremdeki hayat ile ilgili hiçbir bilgiyi dışarıya anlatmamalarıyla'' ün kazanmışlardı. Ancak harem duvarlarındaki bazı yazılar, haremdeki çekişmeler ve bazen haksızlığa uğramanın verdiği çaresizliğin yazıya dönüşmüş hali olarak dikkat çekiyor. Haremde valide dairelerinin altında bodrum kısmında bir odanın duvarında yer alan yazıda cariyelerden biri bir hırsızlıktan bahsediyor: Diğeri ise içini şöyle dökmüş: 'Bağrı yanık Dilferib, Allah Garip, Allah Garip Aman Aman' Haremde ilk kez görüntülenen bir diğer yer ise 3. Selim'in 'Meşk Odası'ydı... Islahatları ile bilinen, müzisyen ve şair Sultan 3. Selim, haremde annesi Mihrişah Sultan'a bir has oda inşa ettirdi. Mihrişah Sultan'ın oldukça ince ve kıvrımlı süslemeleri olan duvarlar ve ahşap doğramalara sahip odasında, batılı ressamların yaptığı duvar resimleri de dönemin İstanbul Boğazı'ndan görünümleri yansıtıyor. Hemen bu odanın birkaç basamak yukarısında ud ve ney ustası bestekar Sultan 3. Selim'in müzik çalışmalarını yaptığı ''meşk odası'' bulunuyor. Bu salonda da yine görkemli Türk rokoko tarzında mimari işlemeler göze çarpıyor. Haremin en büyük salonu Hünkar Sofası, bayramlaşma gibi bütün törenlerin yapıldığı yerdi. Bu törenlerde Harem sakinleri bir araya gelirdi. Salonda bir tarafta padişah, diğer tarafta valide sultan oturur, bayram tebriklerini kabul ederdi. Salonun 5 kapısı farklı kişilerin girmesi içindi. Biri hünkara, biri valide sultana, biri gözdeye ve biri padişaha ilk erkek çocuğu veren hasekiye ayrılan kapılardan diğeri saray sakinlerine aitti. Salonun hemen üzerinde yer alan balkonda kadınlar müzik icra ederdi. Bu balkona çıkan merdivenler ana salondaki bir aynanın arkasında bulunuyor. Ayna bir kapı gibi aralanarak merdivenlere açılıyor. Gizli kapının kullanılmasının sebebi olarak ise salonun mimari estetiğinin bozulmaması gösteriliyor. Osmanlı'da sarayda iç örgütlenme ve burada bulunan üniversite seviyesindeki yüksek okul olan ''Enderun''un karşılığı olan haremde, kadınlar nasıl davranmaları gerektiğini öğrenir, özellikle müzik konusunda eğitim alırlardı. Cimilli'nin verdiği bilgilere göre, harem sanılanın aksine bir eğitim kurumuydu. Haremde yaşayan kadınlar çok küçük yaşlarda buraya gelirdi. Kırım, Rusya ve Çerkezistan başta olmak üzere buraya gelen kızlar, sarayda eğitim alır, 9 yıl hizmetten sonra ''Itıkname'' denilen özgürlük belgeleri ile güzel bir çeyiz alarak saraydan ayrılabilirlerdi. Bunların içerisinde çok az kişi ''padişahın eşi'' olma sıfatını kazanabiliyordu. Zaten aile yaşantısı gereği bunların büyük bir kısmı padişahı göremiyor, bir kısmı hizmetli olarak çeşitli hizmetlerde çalışıyorlardı. Bunlar saraya ilk geldiklerinde kendilerine farklı isimler veriliyordu. Kendilerine İslam geleneğinde yaşamanın kuralları öğretiliyor, buna göre kişilikleri ve zarafetlerine göre Şehnaz, Gülnaz, Nazgül ve Şeminur gibi güzel isimler verilirdi. Bunlar arasında dikkat çeken Nakşidil Sultan'ın ismi de ''gönüller süsü'' anlamına geliyor. Padişahın gözdesi olmayanlar ise evlenmek isterlerse saraydaki uygun kişilerle evlendirilirlerdi. Ellerine her ay 9-30 akçe gibi bir maaş verilirdi. ''Çok gizli bir yer'' olan harem için tarihçi Tursun bey, ''Eğer güneş, Farsçada aldığı sıfatıyla erkek olsaydı, onun bile kesinlikle içeri girmesine izin verilmezdi'' demişti. Haremin hamamları da 16. yüzyılda Osmanlı'nın su ve kanalizasyon tahliye sistemi hakkında bilgi veriyor. Daha sonraki yüzyıllarda batılı medeniyetlerin inşa ettiği saraylarda kanalizasyon sistemine dahi rastlanmazken bu hamamlarda duvar diplerinden geçen sıcak su hem ısınmayı hem de suyun tahliye edilmesini sağlamak üzere inşa edildi.

Dünyanın en sırlarla dolu taşı Kaşıkçı Elması yeniden sergileniyor

Kaşıkçı Elması, Topkapı Sarayı Müzesi Dış Hazine Bölümü'nde sergilenmeye başlandı. Kaşıkçı Elması ile birlikte zümrütlerle süslenmiş Topkapı Hançeri ve Sultan II. Mahmud Tahtı da sergileniyor.