Çalışanların işsiz kaldığında en önemli güvencelerinden biri tazminat, diğeri ise işsizlik ödeneği. Son 3 yılda 600 gün prim günü olup son 120 gün iş akdi devam eden çalışanlar, işten çıkartıldıklarında ya da haklı nedenle fesih yaptıklarında 6-10 ay süreyle işsizlik ödeneği imkanı elde ediyor. Ayrıca hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içerisinde İŞKUR'a başvurulması gerekiyor. Bu süre mücbir sebep dışında geçilirse, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülüyor.
NE KADAR ALINIYOR?
İşsizlik ödeneğinin tutarında sigortalının son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınıyor. İşten ayrılmadan önceki son 4 aylık kazancın yüzde 40'ı kadar ödeme yapılıyor. Ancak hesaplanan tutar asgari ücretin yüzde 80'ini aşamıyor. Ödenecek tutardan binde 7.59 oranında damga vergisi kesintisi yapılıyor. 2024 yılında 4 ay çalışıp işsiz kalan bir kişi için işsizlik ödeneği en düşük 7 bin 940 lira, en yüksek 15 bin 880 lira olarak uygulanıyor.
ÇIKIŞ KODUNA DİKKAT!
İŞKUR, İşsizlik ödeneğini bağlarken, öncelikle işverenin Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) bildirdiği işten çıkış koduna bakıyor. 47 farklı işten çıkış kodundan uygun olanlara işsizlik ödeneği bağlanıyor. Yani bu kodlara göre işten ayrılan işçinin işsizlik ödeneği almaya hak kazanıp kazanmadığı belirleniyor. Bu nedenle işverenin hangi kodla bildirim yaptığı önem taşıyor. Bazı işverenler de işten çıkarttığı çalışanlarına kıdem tazminatı ödememek için işten çıkış kodunu 42-50 arasında değişen kodlardan seçiyor. Bu da işçiyi işsizlik ödeneğinden mahrum bırakıyor.
DÜZELTME İMKANI VAR MI?
İşten çıkış işlemlerinin, iş akdinin feshinden itibaren 10 gün içinde yapılması gerekiyor. SGK'ya hatalı bildirilen kod, bu 10 günlük süre içinde değiştirilebiliyor. Hatanın 10 günlük süreden sonra düzeltilebilmesi de mümkün. Bunun için işverenin İŞKUR'a başvurması gerekiyor. İşçi tek başına başvuruda bulunamıyor, işveren ile birlikte başvurması gerekiyor.
DAVAYI KAZANAN DA ALIR MI?
İşten çıkış sebebi konusunda işçi ve işveren arasında anlaşmazlık olması halindeyse, dava açılabiliyor. Davayı kazanan işçi, işsiz kaldığı dönemin işsizlik ödeneğini alabilir. Burada davayı kazanan işçinin, ilk mahkeme kararının kesinleşme tarihinden itibaren 30 gün içinde İŞKUR'a başvurması gerekiyor. İlk mahkemenin verdiği kararın temyiz edilmesi halinde 30 günlük süre, Yargıtay veya istinaf kararının tebliğ tarihinden başlıyor. İşçi, işveren tarafının istinaf mahkemesine veya Yargıtay'a gidip gitmeyeceğini beklemeden, iş mahkemesinde lehinde kararın çıkmasının hemen ardından 30 gün içinde talepte bulunabiliyor.
FON 218 MİLYAR TL'Yİ AŞTI
1999 yılında kurulan İşsizlik Sigortası Fonu, ilk işsizlik sigortası ödemesinin yapıldığı Mart 2002'den itibaren işsizlerin güvencesi olmaya devam ediyor. Geçen yılı 196 milyar 950 milyon 756 bin lirayla kapatan fon, 2024'ün ilk 3 aylık döneminde yaklaşık 21.3 milyar lira büyüyerek, Mart sonu itibarıyla 218 milyar 266 milyon liralık varlığa ulaştı. Mart 2002'den 31 Mart 2024'e kadar işsizlik ödeneğine 19 milyon 496 bin 914 kişi başvururken, 10 milyon 618 bin 255 kişi ödenek almaya hak kazandı. Ödeneği hak edenlere toplam 76 milyar 727 milyon 576 bin lira ödeme yapıldı. Bu yılın Mart ayında, önceki dönemden ödemesi devam edenlerle birlikte 397 bin 801 kişiye toplam 2 milyar 475 milyon 388 bin lira ödeme yapıldı.
HANGİ KOD İŞSİZLİK MAAŞI ALDIRIR?
İşsizlik maaşına hak kazanılan işten çıkış kodları şöyledir:
- Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi (KOD 4)
- Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi (KOD 5)
- Toplu işçi çıkarma (KOD 15)
- İşyerinin kapanması (KOD 17)
- İşin sona ermesi (KOD 18)
- İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih (KOD 23)
- İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih (KOD 24)
- İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih (KOD 25)
- İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih (KOD 27)
- İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih (KOD 28)
- Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih (KOD 31)
4046 sayılı Kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih (KOD 32)
- Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi (KOD 33)
- İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih (KOD 34)
- 696 sayılı KHK ile kamu işçiliğine geçilmemesi sebebiyle çıkış (KOD 40)
HANGİ KODLAR İŞSİZLİK MAAŞINDAN EDİYOR?
İşsizlik maaşının yolunu kapatan kodlar şöyle:
- Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi (KOD 1)
- Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (KOD 2)
- Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa) (KOD 3)
- Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle (KOD 8)
- Malulen emeklilik nedeniyle (KOD 9)
- Ölüm (KOD 10)
- İş kazası sonucu ölüm (KOD 11)
- Askerlik (KOD 12)
- Kadın işçinin evlenmesi (KOD 13)
- Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması (KOD 14)
- Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli (KOD 16)
- Mevsim bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa "4" No.lu kod kullanılır) (KOD 19)
- Kampanya bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa "4" No.lu kod kullanılır) (KOD 20)
- Statü değişikliği (KOD 21)
- Diğer nedenler (KOD 22)
- Disiplin kurulu kararı ile fesih (KOD 26)
- Vize süresinin bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa "4" No.lu kod kullanılır) (KOD 30)
- 6495 sayılı Kanun nedeniyle devlet memurluğuna geçenler (KOD 35)
- KHK ile işyerinin kapatılması (KOD 36)
- KHK ile kamu görevinden çıkarma (KOD 37)
- Doğum nedeniyle işten ayrılma (KOD 38)
- 696 KHK ile kamu işçiliğine geçiş (KOD 39)
- Re'sen işten ayrılış bildirgesi düzenlenenler (KOD 41)
- İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek isçinin işvereni yanıltması (KOD 42)
- İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması (KOD 43)
- İşçinin işverenin başka bir isçisine cinsel tacizde bulunması (KOD 44)
- İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka isçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması (KOD 45)
- İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması (KOD 46)
- İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi (KOD 47)
- İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki iş günü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut bir ayda üç iş günü işine devam etmemesi (KOD 48)
- İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi (KOD 49)
- İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri 30 günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması (KOD 50)
YASAL UYARI: TAKVİM.COM.TR'DE YAYINLANAN KÖŞE YAZISI/HABERİN TÜM HAKLARI TURKUVAZ MEDYA GRUBU'NA AİTTİR. KAYNAK GÖSTERİLSE VEYA HABERE AKTİF LİNK VERİLSE DAHİ KÖŞE YAZISI/HABERİN TAMAMI YA DA BİR BÖLÜMÜ KESİNLİKLE KULLANILAMAZ. KULLANILMASI DURUMUNDA YASAL İŞLEM BAŞLATILACAKTIR.
