Milyonları ilgilendiren EYT'de komisyon görüşmeleri başladı! AK Parti tarihi açıkladı: "Salı günü Genel Kurul gündemine almayı planlıyoruz"

Emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesinde adım adım sona yaklaşılıyor. Meclis Başkanlığı'na sunulan düzenlemede kanun teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülmeye başlandı.

KOMİSYON CEVDET YILMAZ BAŞKANLIĞINDA TOPLANDI
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, EYT düzenlemesini de içeren 'Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ni görüşmek üzere AK Parti Bingöl Milletvekili Cevdet Yılmaz başkanlığında toplandı.

Toplantıya komisyon üyelerinin yanı sıra milletvekilleri, bakanlık bürokratları, sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri ve EYT derneklerinin temsilcileri katıldı.

CHP'DEN STAJ VE ÇIRAKLIK ŞOVU
EYT düzenlemesini kendi partisinin çıkardığını iddia eden CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun yolundan giden CHP'liler komisyonda yine ortalığı karıştırdı. Başkan Erdoğan'ın milyonlarca çalışanın mağduriyetini gidermesine görmezden gelen şov yapmaya kalkışan CHP'li milletvekilleri, 'Staj ve çıraklık mağdurlarının olmadığı EYT eksik kaldı', 'Staj ve çıraklık SGK başlangıç sayılsın' yazılı dövizler açtı.

Teklif sahibi olarak komisyona bilgi veren AK Parti Grup Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu, kanun teklifini Cumhur İttifakı olarak hazırladıklarını söyleyerek, EYT ile "muazzam bir dokunuş, müjdeli bir düzenleme yaptıklarını" belirtti.

Akbaşoğlu, EYT'lilerin, AK Parti ve MHP grup başkanvekillerini ziyaret ederek, "Biz primimizi, çalışma süremizi doldurduğumuz halde 1999'da gelen yaş şartı nedeniyle evde oturuyor, yaşımızı bekliyoruz. Yaşımız ilerlediği için farklı iş yerlerinde çalışamıyoruz, bundan dolayı mağduriyet yaşıyoruz. AK Parti buna neden olmadı ama sizden istirhamımız bunun çözümlenmesi." şeklindeki taleplerini ilettiğini aktardı.

Plan ve Bütçe Komisyonunda milletin beklediği teklifi görüştüklerini vurgulayan Akbaşoğlu, "Bu, büyük bir müjde; bu müjdeyi sevinçle karşılayan milyonlarca çalışanımız var ancak bunu değersizleştirmek, amacından saptırmak isteyen, hakikate iftira atarak gerçekliği örtmeye çalışanlar da var. Bu da 'teklifle yeni bir şart getirildiği' yalanı. Bu, apaçık bir yalan. Ortaya koyduğumuz teklifle yeni şart yani 'kademeli prim şartı' getirildiği sözü iftiradır, yalandır, teklif sahiplerine bühtandır. Teklifimizde hiçbir eksiklik yok." ifadesini kullandı.

Teklifin basit, sade, uygulanabilir, en geniş kapsamlı ve eşitlikçi olduğunu belirten Akbaşoğlu, şunları kaydetti:

"Prim gün sayısı, çalışma süresi ve yaş şartından iki şartı yerine getirenler yani prim gün sayısını ve çalışma süresini dolduran istinasız herkes emekli olmaya hak kazanacak. Yaptığımız düzenlemenin özü bu. Başka bir şart ilave etmek asla söz konusu değil. Bunu kim söylüyorsa bu düzenlemeye, düzenleme sahiplerine iftira atıyor demektir. Herkes müfteri olmaktan uzak olmalı. 'Siz bu teklifle yeni mağduriyetler oluşturuyorsunuz' demek iftiradır, kamuoyunu yanıltmaya dönük bir dezenformasyondur.

Teklifle, 1999'dan önce geçerli olan şartlardan birini, yaş şartını kaldırıyoruz; diğer iki şartı taşıyanların hepsini emekli ediyoruz. Cumhurbaşkanımız tarafından kamuoyuna deklare edilen neyse bunu kanun teklifine dönüştürerek konuyu basit, yalın şekilde düzenledik. Yaş şartını kaldırdık, yaklaşık 5 milyon insanın emekli olabilmesini düzenledik. Bu yıl 2 milyon 250 bin kişinin mevcut mevzuata göre yürürlükte olan prim gün sayısı ve çalışma süresi dikkate alınarak emekli olabilme hakkını getiriyoruz. Bu, 10 milyon vatandaşımıza dokunmak demek. Böyle büyük müjdeli bir haber kimi çevrelerde paniğe ve meseleleri çarpıtmaya neden oldu."

CHP'LİLERE SERT TEPKİ: "TRİBÜNLERE OYNUYORSUNUZ"
CHP milletvekilleri, görüşmelere geçilmeden önce, EYT'lilerin mağdur olmaya devam ettiğini öne sürerek, düzenlemenin "prim gün sayısı mağduru", "çıraklık ve stajyerlik mağduru" ile "deprem mağduru" ortaya çıkaracağını dile getirdi ve teklifin kapsamının genişletilmesini istedi.

AK Parti Uşak Milletvekili İsmail Güneş, "Önce Genel Başkanınızın, CHP'li belediyelerden işçi çıkarılmayacağına ilişkin sözlerinin arkasında durun. Tribünlere oynuyorsunuz." dedi.

AK Parti Erzurum Milletvekili İbrahim Aydemir, "Sizin 'millet' diye bir derdiniz yok, sadece şov yapıyorsunuz. Bu ülke şov yapanla iş yapanı çok iyi bilir." değerlendirmesinde bulundu.

Bunun üzerine, AK Parti ile CHP milletvekilleri arasında karşılıklı laf atmalar yaşandı.

GENEL KURUL'A NE ZAMAN GELECEK?
AK Parti Grup Başkanvekili Bülen Turan, " Plan ve bütçe komisyonu EYT gündemiyle ilgili bugün çalışmalara başladı. Bugün komisyon çalışmalarının bitmesini öngörüyoruz. Nihayetinde tüm gündemin önüne alarak haftaya Salı genel kurulda görüşmeyi planlıyoruz." dedi.

4 maddeden oluşan kanun teklifinin yasalaşarak yürürlüğe girmesiyle birlikte, 2023 yılında 2 milyon 250 bin kişi, süreç içeresinde de yaklaşık 5 milyon kişinin EYT düzenlemesinden faydalanması bekleniyor. Komisyonda görüşmeler sürüyor.

Düzenlemeyle ilk etapta 2 milyon 250 bin kişi emeklilik hakkı elde edecek. 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar ve gerekli prim gün şartını sağlayanlar düzenlemeden faydalanacak.

SSK'lı EYT'liler 5 bin-5 bin 975 gün arasında değişen prim günleriyle emekli olabilecek. Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamındaki kadınlar 7 bin 200, erkekler ise 9 bin prim günüyle yasadan yararlanabilecek.

BAŞVURULAR NE ZAMAN YAPILACAK?
Başvurular, kanun Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra başlayacak. Koşulları yerine getirenler, Süre sınırı olmaksızın, SGK ve e-Devlet'ten başvuru yapabilecek. EYT duzünlemesinden yararlanmak isteyenler emeklilik için başvuru dilekçesi verecek.

MAAŞLAR NE ZAMAN ÖDENECEK?
Maaşlar dilekçe verildikten sonraki ay başından itibaren ödenmeye başlanacak. İlk maaşlarının mart ayında ödenmesi planlanıyor. Başkan Erdoğan, katıldığı televizyon programında yaptığı açıklamada, "EYT kapsamında emekliliğe hak kazanan vatandaşlarımıza ilk aylıkları şubat ya da mart gibi bağlanabilir. Bu işi inşallah bir an önce bitireceğiz." dedi.

"EYT'NİN BU YIL İÇİN BÜTÇEYE MALİYETİ 255 MİLYAR LİRA"
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, EYT düzenlemesine ilişkin soruları da yanıtlayarak, Türkiye bütçesinin güçlü olduğunu vurguladı.

Geçen yılın aralık ayına kadar EYT düzenlemesi için 2023 bütçesine yönelik çok sıkı tedbirler aldıklarını belirten Nebati, "Bana Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanı olarak 'Bu ödemeyi yapacaksın' dediklerinde benim hazır olmam gerekiyordu. 31 Aralık'ta biz EYT'nin bu yılki yükünü kasaya koyduk." değerlendirmesinde bulundu.

Nebati, Türkiye'nin 20 Aralık 2021'e kadar yaşanan döviz kuru ataklarını hak etmediğini, makroekonomik göstergelerin hiçbirisinin Türkiye'nin o duruma düşmesini gerektirecek bir altyapı sunmadığını anlattı.

Geçen yılın mayıs ayından itibaren EYT ile ilgili hazırlıklarını sürdürdüklerini anımsatan Nebati, "Emekli ve memurlara 1 puanlık iyileştirmenin maliyeti 19 milyar lira, 15 puana yakın bir maliyet eklendi 270 milyar lira. EYT düzenlemesi için 2023 bütçesine yönelik çok sıkı tedbirler aldık. EYT'nin bütçeye maliyetini de bu yıl için 255 milyar lira olarak hesapladık, kasada hazır duruyor. Buna KGF kefaletleri dahil değil." dedi.

EYT'NİN BÜTÇEYE MALİYETİ 194,4 MİLYAR LİRA
Emeklilikte yaşa takılanlara (EYT) ilişkin düzenlemenin gelecek ay uygulamaya konulması halinde kamu personeli için 49,7 milyar lira, SGK için 144,7 milyar lira olmak üzere bütçeye toplam maliyetinin 194,4 milyar lira olacağı tahmin ediliyor.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşmeleri süren emeklilikte yaşa takılanlara ilişkin Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ne yönelik etki analizi hazırlandı.

Analize göre, 8 Eylül 1999 ve bu tarihten önce çalışmaya başlayanlar için yaşlılık aylığına hak kazanma koşullarından prim ödeme gün sayısı veya sigortalılık süresi şartlarının değiştirilmeksizin yalnızca yaş şartının kaldırılması durumunda hemen emekli olabilecek 2,2 milyon kişi bulunuyor. Bu kişilerin 1,7 milyonu 4/a (SSK), 89 bini 4/b (Bağ-Kur), 496 bini 4/c'li (Emekli Sandığı) kapsamında yer alıyor.

Emeklilik için yaşı bekleyen ve ilerleyen yıllarda bekleyecek 4/a'lı 3,5 milyon, 4/b'li 619 bin, 4/c'li ise 669 bin olmak üzere toplam 4,8 milyon kişi bulunuyor.

Hemen emekli olabilecek 2,2 milyon kişiden özel sektörde çalışan 4/a ve 4/b statüsündeki sigortalıların tamamı, kamuda çalışan 4/a ve 4/c kapsamındaki sigortalıların ise yüzde 25'inin emekli olacağı ve yerlerine yeni personel alınacağı öngörüldüğünde, düzenlemenin gelecek ay uygulamaya konulması halinde 2023 yılı emekli aylığı, bayram ikramiyesi ve 4/b prim kaybının SGK'ye maliyeti 144,7 milyar lira olarak hesaplanıyor.

Teklifin, 49,7 milyar liralık kamu personeli bütçe etkisiyle birlikte Merkezi Yönetim Bütçesine toplam maliyeti ise 194,4 milyar lira olarak öngörülüyor. Bu hesapta kıdem tazminatı, emekli ikramiyesi, görev aylığı ve emekli aylığı farkıyla yeni personel alımı da dikkate alınıyor.

EYT düzenlemesinden etkilenen 4/a kapsamındaki sigortalıların yüzde 87'si çalışma hayatında aktif olarak yer alıyor. Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) teşviki ve yeni istihdam ile birlikte 4/a kapsamında prim kaybı öngörülmüyor. Ancak bu kişilerin çalışmamaları durumda bu kapsamdaki sigortalılar için oluşabilecek azami SGK prim kaybının 45,5 milyar lira olacağı tahmin ediliyor.

BANKA SANDIKLARI DA ETKİLENECEK
Yaş şartının kaldırılması durumunda hemen emekli olabilecek 2,2 milyon kişinin ortalama yaşı 48,5 ve ortalama emekliliğe kalan süresi ise 6,3 yıl olarak hesaplandı. Hemen emekli olabilecek 1,7 milyon işçinin yaklaşık yüzde 87'si (1,4 milyon) aktif çalışma hayatında yer alıyor.

Banka sandıkları da birer sosyal güvenlik kuruluşu olarak hizmet verdiği için bunların da kamu sosyal güvenlik sistemine benzer şekilde düzenlemeden etkilenmesi bekleniyor.

Düzenlemeyle işverenlerin maliyetlerinin düşürülmesi ve kayıtlı istihdamın teşvik edilmesi amaçlanıyor. Emekli ve yaşlılık aylığı bağlananlardan en son çalıştıkları iş yerlerinde çalışmaya devam etmeleri halinde bu sigortalıları istihdam eden işverenlere 5 puanlık SGDP işveren hissesi prim indirimi getirilecek. SGDP'ye tabi çalışma, emekli ve yaşlılık aylığı bağlananlara aylıkları kesilmeden çalışma imkanı veren bir uygulama olacak.

EYT'den yararlanacakların tamamının çalışmaya devam etmesi durumunda 10 aylık maliyet 6,3 milyar lirayken, yüzde 75'inin çalışmaya devam etmesi durumunda 4,7 milyar lira olarak hesaplanıyor.

Şartların sağlanması kaydıyla destek sonrası SGDP işveren hissesi yüzde 19,5 olarak uygulanacak. Bu kapsama girecek kişilerin halihazırda yüzde 37,5 primle bildirildiği ve işverenlerin düzenli prim ödemesi nedeniyle malullük, yaşlılık, ölüm sigortası (MYÖ) 5 puanlık indirimden yararlandığı dikkate alındığında, bu kişilerin SGDP'li çalışmaya devam etmesi durumunda bu düzenleme kapsamındaki 5 puanlık indirimin Hazineye ek yük getirmeyeceği öngörülüyor.

İşverenler, bu destekten her bir sigortalı için sadece bir kere yararlanabileceği için zaman içerisinde yararlanacak kişi sayısının azalması bekleniyor.

Peki kime, ne kadar prim gerekiyor? Bu süreler nasıl kazanılabilecek? Ne kadar ödeme yapılacak? Merak edilen tüm soruların yanıtları şöyle…

KİMLERE KAÇ GÜN GEREKİYOR?
SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı dahil 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olan herkes düzenleme kapsamında bulunuyor. Borçlanmayla işe başlangıcını bu tarihe çekebilenler de düzenlemeden yararlanabilecek. Bu kişiler, borçlanmayla gelinen işe başlangıç tarihindeki prim gün şartlarına tabi olacak.

Bağ-Kur'dan emekli olacak kadınlara 7200, erkeklere 9000 prim günü tamamladıklarında yaşları ne olursa olsun emekli aylığı bağlanabilecek.
Emekli Sandığı'na bağlı memurlardan kadınlardan 7200, erkeklerden de 9000 prim günü sağlayanlar EYT düzenlemesinden yararlanabilecek.
Mevcut tasarıya göre, SSK'lılardan kadın ise 20 (bu süre doldu), erkek ise 25 yıl hizmet süresini doldurup, işe giriş tarihine göre 5000 ile 5975 arasında prim gününü tamamlayanlar kaç yaşında olursa olsun emeklilik hakkı kazanacak. Erkek çalışanlardan sigorta başlangıcı 23 Kasım 1980 ve öncesi olanlar ile kadın çalışanlardan 23 Mayıs 1985 ve öncesi olanlar için 5000 prim günü yeterli. Bu tarihlerden sonra sigortalı olan kadın ve erkek çalışanlar için kademeli olarak 5975 güne kadar çıkan kademeli prim gün uygulanıyor. Kimilerine 75 gün, kimilerine de 975 gün gerekiyor.

ŞARTLAR DEĞİŞİR Mİ?
Yapılan çalışmalar sırasında prim için de 8 Eylül 1999 öncesi şartlara dönülmesi gündeme geldi. Bu gerçekleşmiş olsaydı SSK'da 5000 gün prim yeterli olacaktı. Şu anda yasa teklifinde kademeli prim günü bulunuyor. Ancak komisyon ve genel kurul aşamalarında milletvekillerinin önergeleriyle değişiklik yapılması mümkün olabiliyor.

PRİM NASIL KAZANILABİLECEK?
Emeklilik hesabını 5000 prim gününe göre yapan SSK'lılar eksik primlerini çalışmaya devam ederek, borçlanma yaparak, ihyaya başvurarak ya da isteğe bağlı sigorta ödeyerek tamamlayabilecek.
Borçlanma yaptığı halde günü yetmeyenler eğer hakkı varsa ilave borçlanma yapabilecek. Doğum ve askerlik borçlanması başvurusunda bulunanlar her gün için en az 106,75 lira ödeyecek. 1 aylık borçlanma için de en az 3 bin 202 lira 56 kuruş ödenmesi gerekecek. Yurt dışı borçlanmasının tutarı da günlük 150,12, 1 aylık 4 bin 503 lira 60 kuruş. Borçlanmada tüm süreler değil, ihtiyaç kadarı ödenebiliyor.

KİM, NE KADAR BORÇLANABİLİR?
Kadınlar çocuğun doğumundan sonraki 2 yıl içinde çalışılmayan süreleri borçlanma ile kapatabiliyor ve primler emeklilik hesabında kullanılıyor. En çok 3 çocuk için borçlanma yapılabiliyor. Çocuk başına 720 gün (2 yıl), en çok 2160 gün (6 yıl) kazanmak mümkün. Doğum borçlanması prim kazandırıyor. Sigorta başlangıç tarihini geriye çekmiyor. Ancak anneler eğer stajdan sonra doğum yapmışlarsa bu doğumları borçlandıklarında başlangıç geriye çekiliyor. 9 Eylül 1999 ve sonrasında sigorta başlangıcı olanlar stajdan sonra yaptıkları doğumları borçlanarak başlangıcını 8 Eylül 1999 öncesine çekebiliyorsa EYT'den yararlanabiliyor.

Erkekler de en çok 540 gün borçlanma yapabiliyor. Sigortadan sonra yapılan askerlik sadece prim kazandırıyor. Eğer sigortadan önce yapılmışsa başlangıç da borçlanma yapılan süre kadar geriye çekilebiliyor. 9 Eylül 1999 ve sonrasında sigorta başlangıcı olanlar, borçlanma yaptıkları süreyle başlangıç tarihini 8 Eylül 1999 ve öncesine çekebiliyorsa EYT kapsamına girebilecek.

Avukatlar, sigortalı olmaksızın ilk 6 ay mahkemelerde, kalan 6 ay da avukat yanında olmak üzere toplam 1 yıllık staj sürelerini gösteren onaylı baro belgesi ve borçlanma talep dilekçesi ile kuruma başvurmaları halinde bu süreleri borçlanabiliyor. 8 Eylül 1999 sonrası sigortalı olanların EYT kapsamına girmesi için bu borçlanma ile başlangıcı 8 Eylül 1999 öncesine çekebilmesi şart.

Gurbetçilere yurt dışı borçlanma imkanı da var. Erkekler yurt dışında 18 yaşından sonra çalıştıkları süreleri, kadınlar ise 18 yaşından sonra bulundukları süreleri borçlanabiliyor. Bu şekilde yurt dışı borçlanmalar Bağ-Kur kapsamında sayılıyor. Türkiye'de sigorta olmadan önceki yurt dışı günlerini borçlanan gurbetçiler işe giriş tarihlerini borçlandıkları gün kadar geri çekebiliyor. Türkiye'de sigorta olduktan sonra yurt dışına giden gurbetçiler için ise eksik primlerini bu şekilde tamamlama imkanı bulunuyor.

İHYA VE İSTEĞE BAĞLIYA NE ÖDENİYOR?
Geçmişte Bağ-Kur prim borçları silinip hizmet süreleri dondurulanlar da ihya kapsamında bu primleri tamamlayabilecek. Geçmiş dondurulmuş hizmet günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak bu süreleri primlerine ekletebilecek. Mevcut asgari ücrete göre 1 gün için 115,09, 1 ay için 3 bin 452 lira 70 kuruş verilmesi gerekecek. Burada ihtiyaç kadar süre değil, tüm süreler ihya edilebiliyor. Bunu göz önüne almak gerekiyor.