Özel sektörde çalışanlara ödenecek ücret ile ilgili kurallar sosyal güvenlik mevzuatıyla belirlenmiş durumda. Ücreti geç ödenen, ödenmeyen, ücret kesme cezasıyla karşılaşanlar ile ilgili detaylar şöyle:
■ Ücretini alamadığı için çalışmayan işçinin sözleşmesi feshedilebilir mi?
Ücreti ödeme gününden itibaren 20 gün içinde (mücbir sebep olmaksızın) ödenmeyen çalışan, işini yapmaktan kaçınabilir. Bu grev olarak nitelendirilmez. İş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez, yerine yeni işçi alınamaz, bu iş başkasına yaptırılamaz. Geciken ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır.
■ Ücreti düzenli ödenmeyen çalışan ne yapabilir?
İşveren ücret ödemesini en fazla 20 gün geciktirebilir. Taraflar arasında yapılacak sözleşmeyle ücret ödemeleri daha kısa dönemler halinde, örneğin iki haftada bir de yapılabilir. Ücreti geciken, çalışmaktan kaçınma hakkının yanı sıra iş akdini feshedip kıdem tazminatı talep edebilir. Çalışmaya devam edenler Çalışma ve İş Kurumu Müdürlükleri'ne şikayet dilekçesi verebilir, iş akdi sona erip çıkanlar da arabulucuya başvurabilir. İŞKUR üzerinden işverenle ortak çözümler de üretilebilir. Kısa çalışmaya geçilerek 6 aya kadar çalışanların ücretlerinin İŞKUR tarafından ödenmesi sağlanabilir.
■ Fazla mesai ücretlerinin bordroda görünmesi zorunlu mu?
Fazla mesai ücretlerinin hak edilen ücret sütununa yazılması gerekiyor.
SÖZLEŞMEDE YOKSA KESİNTİ YAPILAMAZ
İşyerinde ücret kesme cezasının uygulanması için toplu sözleşme ya da iş sözleşmesinde yer alması gerekir. Böyle bir hüküm yoksa, ücret kesme cezası uygulanamaz. Sözleşmede yer alıyorsa bu kapsamdaki kesintiler 1 ayda 2 günlük kazançtan fazla olamaz. Eşit işe eşit ücret ödeme yükümlülüğü aynı işyerinde, aynı işi yapan ve aynı kıdeme sahip işçilere aynı ücretin ödenmesi anlamına gelir.