İŞÇİ TARAFI NE DEDİ?
İşçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2022'de geçerli olacak asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında önceki günlerde üçüncü toplantısını yapmıştı. Çalışma Genel Müdürü Nurcan Önder şunları söylemişti:
"Çalışanlarla ilgili işçi ve işveren taraflarının görüşleri oldu. Asgari ücret teşvik konusunda belli konularda mutabakata varıldı. Zam oranlarına ilişkin olarak TİSK beklenen enflasyonu öneriyorduk bu sefer gerçekleşe enflasyonu alalım. Türk İş enflasyon üzerine refah payı ekleyelim dedi. Ben TİSK ve Türk İş temsilcimize sözü vermek istiyorum. Son toplantımızda da asgari ücretin ne olacağına karar vereceğiz. Son toplantıda bakanlığın bütçesi var bunu kendi aramızda analiz edip net bir tarih belirleyeceğiz. dördüncü toplantının da geçmiş yıllara göre daha erken olacağını düşünüyorum. Aralarda devlet ve kamu tarafı olarak işçi ve işveren temsilcilerimizle diyaloglarımız sürüyor. Son toplantı için çalışma yapacağız. Bu toplantıyı size açıklayacağız. Geçmiş yıllara baktığımızda bunun ben daha erken tarihte olacağını düşünüyorum."
"SIKINTILARI GİDERECEK BİR ASGARİ ÜCRET OLSUN İSTEDİK"
Türk İş Genel Sekreteri Nazmi Irgat ise şu ifadeleri kullanmıştı: "İçinde bulunduğumuz şartlar içerisinde asgari ücretli ve tüm çalışanların sıkıntılarını giderecek bir asgari ücret olsun istedik. Size iyi yorumlar aktardık ancak geldiğimiz yolda aynı durumda değiliz. Komisyonun sağlıklı bir karar vermesi söz konusu olamadı. TÜİK'in açıkladığı enflasyon ile gerçek hayatta yaşadığımız enflasyonda fark var. Döviz kurlarının yüzde 85 arttığını görüyoruz. Son 1.5 ayda anormal şekilde artan enflasyon insanların alım gücünün düşmesi dar gelirli insanları daha da zora soktu. Yaşanan enflasyon çarşı pazar enflasyonunun ve büyüme rakamları da açıklanıyor. Büyümeden de refah payı alacağımız bir asgari ücret bekliyoruz. Ancak şu ana kadar bunu sağlayamadık. Asgari ücretlinin gülümseyeceği ve refah seviyesinin artacağı bir asgari ücreti bulamadık. Bir toplantımız daha olacak ama başlangıçta erken bitiririz gibi düşünmüştük. 2022 yılı değerlendirme hesapları yapılsın istedik ancak benim kanaatimce öyle bir konum olmadığı ortaya çıkmış oldu.
İşverenlerimizin büyük itirazı üzerine TÜİK rakamları açıklayamadı, komisyon başkanımız açıkladı. Enflasyonunda 435 kalemde değerlendirme yapıyor ancak asgari ücretlinin ana kalemi 30 civarındadır. Kira, konut ulaşım vs ele alındığı zaman yüzde 50'den fazla arttığını görüyoruz. Tespitinde bunların dikkate alınacağı kanaatiyle asgari ücretin milli gelirden pay alacak bir yapıya ulaşması beklentimizdi. Önümüzdeki toplantılarda bunu umarım gideririz."
ASGARİ ÜCRETE YÜKSEK ZAM FORMÜLÜ: AZ VERGİ ÇOK TEŞVİK
Milyonları ilgilendiren asgari ücret için son toplantı bu hafta. Asgari ücretin 4 bin liranın altında kalmaması için vergi indirimi, prim desteği başta olmak üzere çok yönlü bir çalışma yürütüldü. Ücretliler üzerinden gelir vergisi, sosyal güvenlik primi, işsizlik sigortası primi ve damga vergisi olmak üzere 4 farklı kesinti yapılıyor. Brüt 3.577 lira olan asgari ücretten alınan prim ve vergi tutarı 751 lirayı buluyor. İşçi ve işverenin mutabakata vardığı gelir vergisinde birinci vergi dilimi, yıllık brüt asgari ücret miktarına çekilerek çalışanların daha az vergi ödemesi sağlanacak. Kümülatif vergi matrahı hesaplanırken brüt asgari ücret esas alınacak. Düzenlemeyle çalışanlara bin 500 liralık gelir vergisinden kaynaklanan katkı sağlanacak. SSK primi işçi payının yüzde 14'ten 9'a düşürülmesi ile 180 lira çalışanın cebinde kalacak. Bu tutar yeni asgari ücrette yüzde 40 artış varsayımı ile 252 lirayı bulacak. Asgari ücret sonrası ilk vergi basamağı için uygulanacak oranın yüzde 10 olması seçenekler arasında bulunuyor. Asgari ücrete ilişkin gelinen nokta başta olmak üzere merak edilen soruların yanıtları şöyle:
ASGARİ ÜCRETTE VERGİ MALİYETİNİN DÜŞÜRÜLMESİ İÇİN NASIL BİR DÜZENLEME YAPILACAK?
Asgari ücret görüşmelerinin üçüncü turunda birinci vergi diliminin yıllık brüt asgari ücret miktarına çekilmesi konusunda anlaşıldı. Buna göre kümülatif vergi matrahı hesabında brüt asgari ücret dikkate alınacak. Uzmanlara göre bu düzenleme gelir vergisinden kaynaklı 1500 liralık katkı sağlayacak. Prim ve vergi indirimi yapılması halinde asgari ücretin işverene maliyetindeki artış da sınırlı kalacak. Ayrıca, 5 yıldır uygulanan asgari ücret işveren desteğinin toplu iş sözleşmeli yerlerde yüzde 6 olarak uygulanması toplu sözleşme olmayan yerlerde yüzde 3 olarak uygulanması konusunda görüş birliği var.
VERGİ MATRAHI DÜZENLEMESİ ÜCRETLERE NASIL YANSIR?
Çalışanın birinci ay aldığı brüt ücreti onun matrahı oluyor. Gelir Vergisi Kanunu'na göre asgari ücretli bir çalışanın ücret matrahının yıllık 24 bin lirayı aştığı ay ve takip eden diğer aylarda ücretinin bir sonraki vergi diliminde yüzde 20 üzerinde vergilendirilmesi gerekiyor. Bugün itibariyle 24 bin liraya kadar yüzde 15, 24 bin lirayı aşması halinde yüzde 20'lik vergi dilimine giriliyor. Şu anda 24 bin lira olan tutarın gelecek yıl asgari ücretin yine brüt 5 bin lira varsayımı ile yılda 60 bin liraya çıkması anlamına geliyor. Bu tutara kadar olan kısım yüzde 15'ten vergilendirilecek. Asgari ücretlinin Ocak ayında aldığı ücretle Aralık ayında alacağı tutar vergi dilimleri nedeniyle düşmeyecek. Çalışanlar daha az vergi ödemiş olacak. Asgari ücretle çalışmayanların da daha az vergi ödemesi sağlanacak. İlk dilim 60 bin liraya çekildiğinde daha yüksek alan ücretliler beşinci ayda yüzde 20'ye geçecekken 7, 8'inci ayda geçecek. Böylece daha az vergi ödemiş olacak.
MEVCUT TABLOYA ASGARİ ÜCRET ÜZERİNDEKİ VERGİ, PRİM YÜKÜ NE KADAR?
Brüt 3 bin 577 lira olan asgari ücretten yapılan 751 liralık kesintinin (SGK primi, işsizlik sigortası primi, gelir vergisi ve damga vergisi) alınmaması ya da asgari ücretten kesilen vergi kalemlerinin sayısının düşürülmesi seçenekler arasında yer alıyor. Bu yıl için asgari ücrette işveren payı 554.51 lira, işveren işsizlik sigorta primi 71.55 liraya ulaşıyor. Böylece bu yıl rakamlarına göre asgari ücretin işverene maliyeti 4203 lirayı geçiyor.
Komisyonda mutabakata varılan yüzde 5'lik prim indiriminin asgari ücrete etkisi ne olur?
SSK primi işçi payının yüzde 14'ten 5 puan indirilerek yüzde 9'a düşürülmesi ile 180 liralık bir miktar işçinin cebine kalacağı belirtiliyor. Asgari ücretin yaklaşık yüzde 40 artırılması varsayımı ile bu tutar 252 liraya ulaşacak. Bu tutarın çalışanın ücretine doğrudan yansıması halinde geliri de artmış olacak.
GELİR VERGİSİ BİRİNCİ DİLİMİ YÜZDE 10'A ÇEKİLİR Mİ?
Gelir Vergisi Kanunu'na göre vergi tarifesi yüzde 15, 20, 27, 35 olmak üzerde 4 dilimden oluşmakta. Sendikalar, ücretlerin asgari ücrete tekabül eden kısmının vergiden muaf tutulmasını isterken, asgari ücret sonrası ilk vergi basamağı için uygulanacak oranın da yüzde 10'ü düşürülmesi isteniyor.
Komisyon kararı bağlayıcı mı, belirlenen ücret dışında ödeme yapılır mı?
Komisyon, asgari ücreti bütün iş kollarını kapsayacak şekilde belirler. Çalışanlara Komisyonun belirlediği ücret dışında düşük ücret ödenemez. İş sözleşmelerine ve toplu iş sözleşmelerine bunun aksine hükümler konulamaz. İşverenler tarafından, işçilere sağlanan sosyal yardımlar nedeniyle asgari ücretten herhangi bir indirim yapılamaz. Asgari Geçim İndirimi'ni vermeyen işverene idari para cezası uygulanır. Asgari ücretin belirlenmesinde işveren tarafından çalışana ödenen ek ücret, sosyal yardımlar dikkate alınmıyor. Kısmi süreli çalışanlar yasal asgari ücretin tam olarak ödenmesini talep edemez.
GELİR VERGİSİ ORANI (% 15)
Asgari ücret: 3.577,50
SGK primi (% 14): 500, 85
İşsizlik sigortası primi (% 1) : 35,78
Gelir vergisi matrahı: 3.040,87
Gelir vergisi (% 5) : 456, 13
Damga vergisi (0.759 ): 27,15
AGİ: 268,31
Net asgari ücret: 2.825,90
