Hane halkı ve kamu borçluluğunun dünya ortalamasının altında olduğu Türkiye'de, reel sektör de özellikle son 3 yılda döviz açık pozisyonunu önemli ölçüde azalttı. Merkez Bankası tarafından açıklanan verilere göre reel sektörün 2018'in mart ayında 223.3 milyar dolarla tarihi zirveye ulaşan net döviz açığı, 2021'nin temmuz ayı itibarıyla 126.7 milyar dolarla 10 yıl önceki seviyeye geriledi. Söz konusu 40 aylık dönemde açık pozisyondaki azalış 96 milyar 557 milyon dolara ulaştı.
KISA VADEDE REKOR FAZLA
Net döviz açık pozisyonunu 100 milyar dolara yakın azaltan reel sektör, kısa vadede ise tarihinin en yüksek fazlasına ulaştı. Temmuz sonu itibarıyla reel sektörün kısa vadeli net döviz fazlası 57 milyar 587 milyon dolarla zirveye ulaştı. Kısa vadeli fazla 2018'in mart ayında 724 milyon dolar, 2019'un martında 10.9 milyar dolar, 2020'in martında ise 7.8 milyar dolar seviyesinde bulunuyordu.
60 MİLYAR DOLAR BORÇ ÖDENDİ
Reel sektörün döviz açığının azalmasında kredi ödemeleri ile varlıklardaki artış etkili oldu. 2018'in mart ayında 336.9 milyar dolar olan yükümlülükler toplamı, bu yılın temmuz sonunda 276.9 milyar dolara geriledi. Bu dönemde nakdi krediler 291.8 milyar dolardan, 248.4 milyar dolara indi. Buna karşılık reel sektörün döviz varlıkları aynı dönemde 113.6 milyar dolardan 150.3 milyar dolara çıktı.
BORÇLULUK ORANI DÜŞTÜ
Merkez Bankası'nın son yayınladığı Finansal İstikrar Raporu'nda da Türkiye'de borçluluk oranlarının dünya ortalamasının altında olduğuna dikkat çekilmişti. Salgın dönemde artan finansman ihtiyacının etkisiyle 2020 yılının ekim ayında yüzde 77'ye çıkan reel sektörün finansal borçlarının milli gelire oranı, üçüncü çeyrekte başlayana sıkılaşmanın etkisiyle yüzde 63 seviyesine geriledi. Söz konusu oran G20 ülkelerinde yüzde 106, gelişmekte olan ülkelerde yüzde 115 ve dünya ortalamasında ise yüzde 107 seviyesinde bulunuyor.
DAYANIKLILIK ARTTI
Firmaların döviz açık pozisyonunda süren gerileme ile kısa vadeli pozisyon fazlası ve borç karşılama oranlarındaki artış reel sektörün mali bünyelerinin kur gelişmelerine karşı dayanıklılığını artırdı. Türkiye reel sektör borçluluk oranı gelişmekte olan ülkeler, G20 ve dünya ortalamalarının gerisinde seyretmeye devam ediyor. Reel sektör toplam borçlarının milli gelire oranı Türkiye'de yüzde 71 seviyesindeyken; söz konusu oran G20, GOÜ ve dünyada sırasıyla yüzde 106, yüzde 115 ve yüzde 107 olarak gerçekleşti. Öte yandan reel sektörün kısa vadeli yabancı para varlıklarının, kısa vadeli yabancı para yükümlülüklerini karşılama oranı da yüzde 130'un üzerine yükseldi.
KISA VADEDE REKOR DÖVİZ FAZLASI
SON 1 YILDA REEL GETİRİNİN LİDERİ BORSA
Eylül sonu itibarıyla son 1 yılda yatırımcısına reel bazda kazandıran tek yatırım aracı borsa oldu. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde eylülde en yüksek aylık reel getiri yüzde 0.53 ile Devlet İç Borçlanma Senetlerinde (DİBS) gerçekleşti. Mevduat faizi (brüt) yüzde 0.01, euro yüzde 0.43, dolar yüzde 0.44, külçe altın yüzde 0.66 ve BIST 100 Endeksi yüzde 2.34 ile yatırımcısına kaybettiren yatırım araçları olarak kayıtlara geçti. Altı aylık değerlendirmeye göre külçe altın, TÜFE ile indirgendiğinde yüzde 5.67 ile yatırımcısına en yüksek reel getiri sağladı. Aynı dönemde BIST 100 endeksi, yüzde 12.38 yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu.
DÖVİZ KAYBETTİRDİ
Finansal yatırım araçları yıllık olarak değerlendirildiğinde BIST 100 Endeksi, TÜFE ile indirgendiğinde yüzde 7.96 ile yatırımcısına en yüksek reel getiriyi sağlayan yatırım aracı oldu. TÜFE ile indirgendiğinde dolar yüzde 5.14, euro yüzde 5.32, mevduat faizi yüzde 7.9, DİBS yüzde 10.62 ve külçe altın yüzde 12.53 yatırımcısını kayba uğrattı.
YATIRIM FONLARI 400 MİLYARI GEÇTİ (MİLYON TL)
YATIRIM FONLARI 9 AYDA YÜZDE 45 BÜYÜDÜ
Sabah'ta yer alan habere göre, yatırım fonları ile emeklilik yatırım fonlarının büyüklüğü eylül sonu itibarıyla 410.6 milyar liraya ulaştı. Yatırım fonlarının büyüklüğü eylül sonu itibarıyla son 1 yılda yüzde 44.6 artarak 221 milyar 367 milyon liraya ulaştı. Emeklilik yatırım fonlarının büyüklüğü ise 1 yılda yüzde 18.6 artarak 189 milyar 243 milyon liraya çıktı. Yatırım fonlarının toplam büyüklüğü de bu yıl yüzde 27 artarak 410 milyar 610 milyon liraya çıktı. Menkul kıymet yatırım ortaklıkları, gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının da eklenmesiyle kurumsal yatırımcıların toplam portföy büyüklüğü 499.9 milyar lira olarak gerçekleşti. Merkezi Kayıt Kuruluşu verilerine göre fon yatırımcılarının sayısı 3 milyon 139 bine çıktı.
